بومی سازی فناوری و مثالی از یک شرکت موفق

مسیر اقتصاد/ امروزه رقابت‌پذیری در سطح بنگاه‌های اقتصادی که خواهان حفظ موقعیت، توسعه بازار و حضور در فراسوی مرزهای کشور خود هستند، امری بسیار مهم تلقی می‌شود. تحولات سریع فناورانه، تغییرات محیط رقابتی و بروز دگرگونی در نیاز مشتریان سبب گردیده که بنگاه‌ها، راهبردهای خود را مورد بازنگری قرار داده و با شناسایی موارد کلیدی که بیشترین تاثیرگذاری را در تصمیم‌گیری‌ها و جهت دهی آن‌ها ایفا می‌کند، به بهبود مستمر بپردازند. مجموعه مطالعات نشان می‌دهد که عامل اصلی در فرآیند رقابت بنگاه‌ها و کشورها، فناوری است و امروزه رویکردهای مدیریتی نیز همگام با روند آن‌ها تغییر کرده است. تحولات سریع و پیچیدگی روز افزون فناوری‌ها در زمینه‌های مختلف از یک طرف و محدودیت منابع مالی از طرف دیگر، اکتساب فناوری‌ها را ضروری ساخته است.

با توجه به تغییرات سریع قرن بیست و یک، برای همراه شدن با دنیای رقابتی، لازم است دستیابی به این مزیت ارزشمند در زمان کمتری حاصل شود. این نکته، بومی‌سازی فناوری‌ها را به امری غیرقابل اجتناب تبدیل کرده است. توجه به این سوژه حائز اهمیت است که دریافت فناوری در صورتی که با بومی‌سازی همراه نباشد، نمی‌تواند منجر به توسعه دریافت کننده آن شود.

از سوی دیگر، شرایط فعلی اقتصاد ملّی و اِعمال تحریم های خارجی، شرایط ویژه ای را برای کشور ایجاد کرده است. نیاز به اکتساب فناوری های پیشرفته در حوزه های تجهیزات پزشکی، هوا و فضا، راه آهن، دارو سازی و غیره، همواره افزایش یافته و ضرورت اتکّا به توانمندی های داخلی و بومی، خود را نشان می دهد. در طول سال های اخیر، پروژه های انتقال فناوری متعددی در کشور صورت گرفته است اما به نظر می رسد هدف اصلی از آن ها، یعنی جذب، بومی سازی، ارتقای فناوری و رسیدن به نوآوری در تولید نمونه های جدید؛ چندان محقّق نشده است. نتیجه، قطع نشدن وابستگی به کشورهای صادر کننده فناوری ها و تقلید از تولیدات آن ها در صنایع پیشرفته کشور شده است. بومی کردن فناوری به این معناست که بسیاری از فناوری ها اگرچه ریشه در جایی دیگر دارند، اما بعد از انتقال، جذب و تطبیق آن با وضعیت کشور گیرنده و احتمالا ایجاد تغییراتی در آن بومی می شوند.

فناوری بومی و بومی کردن فناوری، هر دو نیاز به فعالیت های تحقیق و توسعه دارند. البته باید در نظر داشت که تحقیق و توسعه به تنهایی برای رسیدن به این امر زمان‌بر بوده و نمی‌تواند به عنوان یکی از روش‌های دریافت فناوری در همه شرکت‌ها موثر واقع شود، لذا بنگاه‌ها می‌توانند فناوری‌های مورد نیاز را از دارندگان آن‌ها دریافت کرده و بومی‌سازی نمایند. در این راستا از مطالعه و تحقیقات می‌توان برای توسعه و بهبود فناوری استفاده نموده و در زمان کمتری به مزیت‌های رقابتی مورد نظر دست یافت. برای دستیابی به این منظور باید مراحل این فرآیند شناسایی شود و با در نظر گرفتن عوامل موثر بر آن اقدامات اجرایی تعیین شود. از بین بردن موانع موجود و فراهم آوردن عامل ‌های اثر گذار می‌تواند میزان موفقیت بومی‌سازی را افزایش دهد.

مرور آنچه که از دهه ۱۹۹۰ در کشورهای شرق آسیا در زمینه جذب و بومی سازی فناوری اتفاق افتاد نشان می دهد آنها پس از وارد کردن فناوری در قالب احداث نمایندگی فروش، راه اندازی خط مونتاژ، ارائه خدمات پس از فروش مانند انجام فعالیت های نگهداری و تعمیرات، به مرور زمان توانسته اند با انجام پژوهش های موازی و همزمان، موفق به جذب و بومی سازی فناوری شوند. علی رغم وجود موفقیت های متعدد در امر بومی سازی فناوری، مرور تجربیات کشورهای در حال صنعتی شدن مانند کره جنوبی، تایوان، چین، برزیل و غیره، در زمینه جهش فناورانه و بومی سازی فناوری نشان می دهد نمی توان الگوی واحدی را برای تمام کشورها در نظر گرفت چرا که الگوهای بومی سازی فناوری ارتباط نزدیکی با شرایط ویژه هر کشور مانند نظام مالی، بانکی، تحریم ها، زیرساخت های صنعتی، جمعیت، فرهنگ و غیره دارند.

در ایران نیز در طول سالیان اخیر، شرکت های بسیاری موفق به بومی سازی فناوری در حوزه های ساخت توربین، تجهیزات پزشکی، پتروشیمی، سیمان و غیره، شده اند. لذا مطالعه روند موفقیت این شرکت ها، برای جهت دهی بهتر به فعالیت های پیش روی در آینده ضروری است. در این نوشتار، پس از معرفی یکی از شرکت های موفق در بومی سازی فناوری در حوزه تجهیزات پزشکی، فرآیند دستیابی به فناوری تشریح می شود.

 معرفی شرکت پویندگان راه سعادت

مدیر عامل شرکت پویندگان، مهندس یعقوب زاده، یکی از کارآفرینان برتر کشوری و فارغ التحصیل کارشناسی مهندسی الکترونیک دانشگاه علم و صنعت ایران و کارشناسی ارشد آن رشته از دانشگاه تهران است. وی از سال ۱۳۷۰ و همزمان با ورود به مقطع کارشناسی ارشد، اقدام به انجام تعمیرات دستگاه های مانیتوریگ کرد. در مرحله بعد، مهندس یعقوب زاده برای شرکت در دوره تخصصی نگهداری و تعمیرات مانیتورهای ژاپنی، عازم این کشور شد. کسب توانمندی در تعمیرات دستگاه ها باعث شد تا ایشان به همراه جمعی از هم کلاسی های خود، اقدام به طراحی مانیتورهای جدید بر اساس یافته های علمی و تجربه های تعمیراتی کنند.

پس از طراحی نمونه های متعدد، برای ورود رسمی به عرصه صنعت، شرکت پویندگان راه سعادت در سال ۱۳۷۷ با پشتیبانی پژوهشی موسسه تحقیقاتی جویندگان راه سعادت تاسیس گردید. هدفگذاری شرکت، صادرات محصولات تولیدی بوده و فرآیند طراحی محصول جدید، با دمونتاژ یک نمونه آمریکایی و سپس طراحی یک مانیتور جدید شروع شد. در سال ۱۳۷۸ و پس از برنده شدن در یک مناقصه، اولین پروژه ساخت مانیتور علائم حیاتی آغاز شده و اولین محصول این شرکت، در سال ۱۳۷۹ روانه بازار شد. اگرچه در ابتدا قطعات مانیتورها پس از واردات از کشورهایی مانند ژاپن، مونتاژ می شدند، اما در ادامه شرکت پویندگان راه سعادت به دلیل دشوار بودن تهیه برخی قطعات مانیتورها از طرف ژاپنی، اقدام به ساخت آن ها کرده و اندک اندک، شباهت محصولات داخلی به نمونه های خارجی را کاهش دادند.

این شرکت تولیدکننده انواع مانیتور علائم حیاتی بیمار با پارامترهای ECG، SPO2، NIBP، TEMP، RESP، IBP، EtCO2،Gas Analyzer ، CSM Multi  با صفحه نمایش ۴٫۳ تا ۱۸٫۵ بصورت رنگی و تکرنگ می باشد. مدلهای مختلف دستگاه اعم از S630، S1600، S1800 ،  ZAGROS، ALBORZ B9،ALBORZ B5  آریا و سانترال مرکزیSAHAND  تولیدات این شرکت می باشد که می تواند پاسخگوی بخشهای اورژانس، اتاق عمل جنرال، اتاق عمل قلب باز ریکاوری ICU، CCU در بیمارستانها و کلینیک های درمانی باشد.

شرکت پویندگان راه سعادت در سال ۱۳۷۹ موفق به اخذ تاییدیه استاندارد کاربردی محصولات خود از طرف اداره کل تجهیزات پزشکی گردید و در سال ۱۳۸۰ نسبت به پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت مطابق استاندارد بین المللی ISO 9001 وEN 46001  اقدام نمود و دارای گواهینامه های بین المللیISO 13485،  ISO 9001از موسسه QS در زمینه طراحی و تولید تجهیزات مانیتورینگ علائم حیاتی بیمار می باشد و نیز جهت ورود به بازارهای بین المللی اروپا و آسیا در سال ۱۳۸۱ بعنوان اولین شرکت تولید کننده ایرانی، براساس قرارداد منعقده با شرکت مشاور موفق به اخذ استاندارد اروپاییCE MARK – Class IIb  گردید. همچنین دارای استانداردهای ISO 10002 و  FDA:QSR 21 CFR 820،Guarantee Award  می باشد و دارای تاییدیه های گوناگون از مراکز متفاوت درمانی و تائیدیه از وزارت بهداشت ایران (پروانه ساخت)، بلاروس، اوکراین و ترکیه می باشد. این شرکت طرف قرارداد شرکت ها و دانشگاههای تابعه وزارت بهداشت و نیزسازمان تامین اجتماعی است و تقریبا تمام نیازهای کلیه مراکز درمانی را مرتفع  می سازد.

واحد صادرات

واحد صادرات شرکت از سال ۱۳۸۱ فعالیت خود را آغاز نموده است و تا کنون به بیش از ۳۴ کشور از جمله ایتالیا، لهستان، چک، اوکراین، آلمان، عربستان سعودی، سوریه، پاکستان، آذربایجان، یمن، تونس، مالزی، ازبکستان جیبوتی، دبی و بلاروس، عراق، مصر، لبنان و تایلند و غیره صادرات داشته است.

در سال ۱۳۸۲ شرکت سعادت مالزی پس از انجام مطالعات امکان سنجی و پیرو شرکت در نمایشگاه بین المللی تجهیزات پزشکی ABC 2003 در  ماه آوریل ۲۰۰۳ به ثبت رسیده و شروع به فعالیت نمود.

پس از ثبت، شرکت سعادت مالزی  اقدام به راه اندازی خط تولید و اخذ مجوز Pioneer Status از MIDA نمود که مجوز مذکور پس از انجام مراحل مختلف وبررسی های مورد نیاز در سال ۲۰۰۴صادر شد که طبق آن شرکت سعادت مالزی بعنوان پیشتاز در تولید دستگاه های مانیتورینگ علائم حیاتی در مالزی معرفی گردید.

شرکت سعادت مالزی در سال ۲۰۰۵ اقدام به راه اندازی و برقراری سیستم مدیریت کیفیت نمود و موفق به اخذ گواهینامه  ISO  ۱۳۴۸۵،  ISO 9001 در آخرین روزهای سال ۲۰۰۵ گردید.

شرکت سعادت مالزی در ابتدای سال ۲۰۰۶ با رویکرد توسعه بازار جهانی اقدام به تکمیل سیستم تضمین کیفیت به منظور اخذ گواهینامه CE نموده و در همان سال به موفقیت نائل گردید. همچنین استانداردهای ISO 9001:2008، ISO 10002:2004،ISO 13485:2003+AC:2007،FDA QSR 21 CFR 820(Cgmp)  را داراست.

از دستاوردهای دیگر شرکت پویندگان راه سعادت نیز عقد قرارداد همکاری با شرکت SIARE ایتالیا و HEYER  آلمان و تبادل محصولات و انتقال تکنولوژی بین دو کشور بوده است.

شایان ذکر است در روز سه شنبه  مورخه ۱/۳/۸۶  برابر با ۲۲ می ۲۰۰۷، همزمان با سفر ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به کشور بلاروس خط تولید مانیتوینگ علائم حیاتی بیمار در شرکت دولتی انتگرال بلاروس در حضور معاونت محترم وزارت صنایع بلاروس آقای گنادی سوی درشکی و توسط آقایان دی میتری ویچر و عبدالرضا یعقوب زاده مدیران شرکت های انتگرال و پویندگان راه سعادت افتتاح گردید.

شرکت پویندگان موفق به کسب رتبه صادرکننده نمونه کشور برای سالهای ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ و۱۳۸۹ و۱۳۹۰ و همچنین موفق به کسب گواهینامه و تندیس رعایت حقوق مصرف کننده از سال ۱۳۸۶ تاکنون گردیده است و به عنوان مرکز پژوهشی صنعتی و معدنی نمونه سال ۹۱ و ۸۹ و ۸۸ انتخاب گردید.

جمع بندی

یکی از مسائل حائز اهمیت در مباحث مدیریت فناوری، توانایی بومی سازی موارد انتقال یافته می‌باشد. باید توجه داشت که انتقال بدون بومی کردن، به تنهایی نمی‌تواند منجر به پیشرفت و توسعه دریافت کننده آن شود. این موضوع در سال های اخیر در ایران، با توجه به اعمال تحریم های خصمانه دشمنان، اهمیت مضاعفی یافته است. مطالعه تجربیات کشورهای در حال صنعتی شدن و به خصوص نمونه های شرق آسیا نشان می دهد نمی توان نسخه واحدی برای بومی سازی فناوری در تمام کشورها بدست آورد. به عبارت دیگر، بومی سازی فناوری به دلیل وابستگی به پایه های دانشی، فناوری، توانمندی های نیروی انسانی، زیرساخت های دانشگاهی و غیره، در کشورهای مختلف، متفاوت است. در این نوشتار تلاش شد ضمن بررسی یکی از شرکت های موفق در بومی سازی فناوری در حوزه تجهیزات پزشکی و فرایند طی شده توسط کارآفرینان و مدیران آن، نکات مورد نیاز برای آغاز یک کارآفرینی فناوری محور استخراج شده و در ۸ گروه، دسته بندی شوند.