مسیر اقتصاد/ صنعت حمل و نقل از جمله صنایعی است که عملکرد آن مستقیما بر تولید و کل اقتصاد تاثیر می‌گذارد. رشد شرکتهای دانش بنیان در صنعت حمل و نقل بار می‌تواند ضمن ارتقاء کیفیت خدمات، بهره‌وری را افزایش داده و به کاهش قیمت نهایی کالاها منجر شود. با این حال آیین‌نامه‌های سازمان راهداری مانع فعالیت این شرکتها شده است.
لزوم ورود شرکت های دانش بنیان به حوزه حمل بار بین شهری
مطابق آمار سازمان راهداری قریب ۳۶۰ هزار ناوگان باری در کشور وجود دارد و روزانه بیش از ۱۰۰ هزار بارنامه صادر می‌شود. این بدان معنا است که روزانه یک مسئله حمل و نقل با چند صد هزار متغیر و چند صد هزار شرط در کشور وجود دارد که حل بهینه آن مستلزم دسترسی به اطلاعات، برخورداری از فناوری داده‌های حجیم و ایجاد یکپارچگی حداکثری در مدیریت ناوگان است. این چیزی است که از عهده شرکتهای دانش بنیان ساخته است.
چرا تاکنون شرکتهای بزرگ حمل و نقل دانش بنیان شکل نگرفته است؟
اولین اقدامات برای ورود دانش بنیان‌ها و بسترسازی حمل و نقل هوشمند، تدوین ضابطه تاسیس بازارگاه‌های الکترونیک بود که در واقع بستری برای ذخیره و تبادل اطلاعات، شبیه وبسایتهای نیازمندیها -اما در حوزه حمل و نقل- هستند. مطابق داده‌های سازمان راهداری در حال حاضر ۲۳ بازارگاه الکترونیک مجوز فعالیت دارند.[۱]
مشکل اصلی بازارگاه‌ها، عدم قابلیت برنامه‌ریزی حمل و نقل و مدیریت یکپارچه است زیرا بازارگاه‌ها شرکت حمل و نقل نیستند و امکان صدور بارنامه ندارند و حداکثر می‌توانند به بازاریابی شرکتهای سنتی کمک کنند. در این شرایط شرکت دانش بنیان متخصص در موضوع حمل و نقل بر بستر اینترنت، امکان فعالیت ندارند.
محدودیت‌های «ضابطه تاسیس شرکتهای هوشمند بزرگ مقیاس»
پس از آن در سال ۱۳۹۸ با درخواست استارت‌آپها و کسب و کارهای اینترنتی، آیین‌نامه‌ای تحت عنوان «ضابطه تاسیس شرکتهای هوشمند بزرگ مقیاس» تدوین شد که ظاهرا به دنبال رونق شرکتهای اینترنتی و هوشمند است اما در محتوا مانعی برای آنها محسوب می‌شود. در این آیین‌نامه کسب مجوز فعالیت حمل و نقل مشروط به داشتن حداقل ۱۰۰ ناوگان شده است که نه تنها از عهده شرکت های دانش بنیان خارج است که حتی در فضای حقیقی نیز به دلیل وضعیت نامناسب بازگشت سرمایه در این بازار، انتظار نمی‌رود هیچ شرکتی حاضر به چنین سرمایه‌گذاری باشد.
در ضابطه تاسیس شرکتهای هوشمند بزرگ مقیاس، بند عجیب دیگری وجود دارد که فی نفسه با بزرگ مقیاس شدن تعارض دارد. بر این اساس هر شرکت در طی یک سال مجاز به صدور حداکثر ۸۰ هزار بارنامه است. این بند به مثابه یک جریمه برای ارائه خدمات بهتر و ارزان‌تر و کسب سهم بالاتر از بازار حمل و نقل عمل می‌کند و بنظر می‌رسد هدف از آن، جلب رضایت ساختار سنتی و انحصاری کنونی است.[۲]
بررسی تجربیات جهانی در هوشمندسازی حمل بار بین شهری
بررسی‌های موردی نشان می‌دهد که در کشورهای توسعه یافته چنین مجوزهایی به سهولت صادر می‌شود و محدودیت‌های مذکور وجود ندارد. همچنین تجربیات جهانی نشان می‌دهد شرکتهای زیادی در حوزه حمل بار بین شهری بر بستر اینترنت فعالیت می‌کنند. از جمله این شرکتها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
به عنوان نمونه شرکت Huochebang در چین توانسته است بیش از ۳.۷ میلیون کامیون را به خود متصل کند و بدینوسیله به مصرف بهینه سوخت در این کشور کمک نموده و ضمنا کیفیت و قیمت خدمات خود را بهبود بخشیده است. همچنین شرکت CargoX در برزیل توانسته است قریب یک سوم از ۳۰۰ هزار کامیون این کشور را تحت پوشش خود قرار دهد. به عنوان مثالی دیگر، شرکت BlackBuck در هند توانسته است، ۲۰۰ هزار کامیون را جذب پلتفرم خود کند و بدینوسیله یک شبکه فعال میان ۱۰۰۰ نقطه تولید بار پدید آورد.[۳]
لزوم اصلاح آیین‌نامه «ضابطه تاسیس شرکتهای بزرگ مقیاس هوشمند»
بنابراین مطابق آنچه گفته شد لازم است سازمان راهداری با اصلاح آیین‌نامه «ضابطه تاسیس شرکتهای بزرگ مقیاس هوشمند» راه را برای ورود شرکت های دانش بنیان به حوزه حمل بار بین شهری باز کند. در اینصورت علاوه بر کمک به افزایش بهره‌وری و کاهش سفرهای یکسر خالی، موجبات رضایتمندی رانندگان فراهم خواهد شد.
پینوشت:
[۱] ضابطه تاسیس بازارگاه الکترونیکی، سازمان راهداری ۱۳۹۶
[۲] ضابطه تاسیس شرکتهای هوشمند بزرگ مقیاس، سازمان راهداری، ۱۳۹۸
انتهای پیام/ حمل و نقل
