مسیر اقتصاد/ فرانسه پس از متحمل شدن آسیب‌های ناشی از وابستگی به نفت خارجی، از جمله تحریم نفتی پس از بحران سوئز در سال ۱۹۵۶ و استقلال الجزایر در سال ۱۹۶۲، که دارای ذخایر بزرگ نفتی در صحرا است، به سمت انرژی هسته‌ای رفت و این کشور را به یک محفل جدال گسترده، شدید و گاهی خشونت آمیز از ۱۹۶۵-۱۹۶۹ در مورد انتخاب‌های مربوط به صنعت انرژی هسته‌ای آینده تبدیل کرد.
در نهایت، این کشور توسعه انرژی هسته‌ای با فناوری رآکتورهای آب تحت فشار (PWR) (مشابه ایالات متحده) را که گسترده‌ترین فرآیند در جهان امروز است، در دستور کار قرار داد. هرچند در آن دوران، فرانسه تحقیق و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را نیز ادامه داد.
بحران نفت ۱۹۷۳؛ مصمم شدن فرانسه بر استقلال در حوزه انرژی
اولین بحران نفتی، فرانسوی‌ها را کاملاً متقاعد کرد که باید برای استقلال انرژی سرمایه‌گذاری کنند. در اوج جنگ اعراب و رژیم صهیونیستی در ۱۶ و ۱۷ اکتبر ۱۹۷۳، کشورهای عربی در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که پیش از آن کنترل منابع خود را از طریق موجی از ملی‌سازی‌ها شروع کرده بودند، با تحریم نفت کشورهای حامی رژیم صهیونیستی باعث جهش چهار برابری بهای نفت شدند.
در همین حال، شرکت‌های نفتی غربی برای اکتشاف در مکان‌های با ثبات‌تر از لحاظ سیاسی سرمایه‌گذاری کردند. با کشف میدان‌هایی در دریای شمال، اندونزی و آرژانتین، چشم انداز صنعت نفت فرانسه روشن‌تر شد.
دومین بحران بزرگ نفتی و بلوغ صنعت انرژی هسته‌ای
دومین بحران نفتی قیمت نفت خام را در طی کمتر از سه سال ۲.۷ برابر افزایش داد. پس از این افزایش شدید، قیمت نفت دوباره در سال ۱۹۸۲ شروع به کاهش کرد. در همان زمان، صنعت انرژی هسته‌ای در فرانسه به بلوغ رسیده و رآکتورها به یک موفقیت اقتصادی واقعی دست یافتند و تمام منابع مالی و انسانی مورد نیاز را نیز جذب کردند.
در نتیجه، فرانسه تحقیقات خود در مورد انرژی‌های تجدیدپذیر را که پرهزینه و بی‌سود بودند، کنار گذاشت. این شروع چیزی بود که در مقایسه با همسایگان اروپایی فرانسه، به ویژه آلمان، به یک تاخیر جدی برای بلوغ انرژی‌های تجدیدپذیر در این کشور تبدیل می‌شد، اما از آن‌سو این کشور به بزرگترین صادرکننده برق در دنیا تبدیل شد که نشان‌دهنده اهمیت این سرمایه‌گذاری است.
سال ۱۹۹۹؛ تبیین سیاست سه‌گانه انرژی
در سال ۱۹۹۹ میلادی، پارلمان فرانسه سه راهبرد اصلی سیاست حوزه انرژی در این کشور را تبیین کرد:
- امنیت عرضه برق (در آن زمان فرانسه نیمی از برق مصرفی خود را وارد می‌کرد)
- حفظ و احترام به محیط‌زیست (به‌ویژه در حوزه گازهای گلخانه‌ای)
- توجه مناسب به مدیریت زباله‌های رادیواکتیو
در این مباحثه بیان شد که استفاده از گاز طبیعی به دلیل قیمت بسیار متغیر آن، هیچ مزیت اقتصادی نسبت به انرژی هسته‌ای برای تولید بار پایه ندارد. همچنین تبیین شد که امکان جایگزینی انرژی هسته‌ای با انرژی‌های تجدیدپذیر تا آینده نزدیک امکان‌پذیر نخواهد بود.
مناظره ملی انرژی سال ۲۰۰۳؛ تعیین سیاست انرژی فرانسه برای ۳۰ سال آینده
در سال ۲۰۰۳ نخستین مناظره ملی انرژی فرانسه در پاسخ به خواسته شدید مردم فرانسه به افزایش دانش آنها در حوزه انرژی برگزار شد که این مناظره، آماده‌سازی زمینه تعریف سبد انرژی برای ۳۰ سال آینده در حوزه توسعه پایدار در سطح اروپایی و جهانی را فراهم کرد.
در سال ۲۰۰۵ قانون، دستورالعمل‌هایی را برای سیاست انرژی و امنیت آن ایجاد کرد. نقش انرژی هسته‌ای در این امر، همراه با تصمیم‌گیری‌های خاص در مورد رآکتور آب تحت فشار اروپا، به ویژه ساخت یک واحد اولیه به‌گونه‌ای بود که بتوان تا سال ۲۰۱۵ در مورد ساخت مجموعه‌ای ۴۰ عددی از آنها تصمیم‌گیری کرد. همچنین خط مشی تحقیقاتی را برای توسعه فن‌آوری‌های انرژی نوآورانه منطبق با کاهش انتشار دی اکسید کربن تعیین و نقش انرژی‌های تجدیدپذیر را در تولید برق، برای مصارف حرارتی و حمل‌ونقل تعریف کرد.
تأسیس شورای سیاست‌گذاری کلان هسته‌ای
در اوایل سال ۲۰۰۸ براساس فرمان رئیس‌جمهور وقت فرانسه یک شورای سیاست‌گذاری هسته‌ای در سطح کلان۱ تأسیس شد که بر اهمیت فن‌آوری‌های هسته‌ای برای فرانسه از نظر قدرت اقتصادی، به ویژه تأمین برق تأکید می‌کرد. ریاست این شورا برعهده رئیس جمهور بوده است و شامل نخست وزیر و همچنین وزرای کابینه مسئول انرژی، امور خارجه، اقتصاد، صنعت، تجارت خارجی، تحقیقات و دارایی می شود. رئیس کمیسیون انرژی اتمی (CEA)، دبیرکل دفاع ملی و رئیس ستاد ارتش نیز در این شورا حضور دارد.
فرانسه طبق برنامه‌ریز‌های انجام شده قصد دارد سهم انرژی هسته‌ای از سبد انرژی خود را تا سال ۲۰۳۵ از ۶۷ درصد فعلی به ۵۰ درصد محدود کند و این سهم را با انرژی‌های تجدیدپذیر جایگزین کند. البته باوجود ثبات و امنیت انرژی در این کشور این امر شاید چندان محتمل به‌نظر نیاید.
گذار فرانسه از انرژی هسته ای به تجدیدپذیر چه میزان واقعی است؟
در هنگام فشارهای خارجی ناشی از تحریم نفت، فرانسه با چنگ زدن به ریسمان هسته‌ای نه تنها از مهلکه گریخت، بلکه به صادرکننده این فن‌آوری تبدیل شد. بررسی درست شرایط موجود، ارزیابی راه‌حل‌ها و انتخاب بهترین گزینه به لطف مدیریت درست، این مهم را برای این کشور فراهم آورد تا فرانسه در جایگاه امروزی خود بایستد و از یک واردکننده برق، به بزرگترین صادرکننده برق در جهان تبدیل شود.
پینوشت:
۱- Conseil Politique Nucléaire – CPN
منابع:
پایان پیام/ انرژی
