به گزارش مسیر اقتصاد بین دولت چین و حکومت عربستان سعودی از زمان برقراری نخستین روابط دیپلماتیک در سال ۱۹۹۰، ارتباطات دوستانه و نزدیکی برقرار است و منافع مشترک متعدد در منطقه، بدون توجه به تفاوت‌های ساختاری و ایدئولوژیک، همکاری روزافزون دو کشور را رقم زده است.
عربستان از پیشگامان اعلام حضور در ابتکار «کمربند، راه»
ابتکار «کمربند، راه»، که با اهداف متعددی از جمله توسعه زیرساختی و کاهش هزینه‌های تجارت میان چین و کشورهای همکار در این طرح از سال ۲۰۱۳ توسط «شی جین‌پینگ» تبیین و اجرایی شده، زمینه ورود بیش از پیش چین به اقتصاد عربستان را فراهم کرده است. از سال ۲۰۱۵، چین به بزرگترین شریک تجاری عربستان تبدیل شده و عربستان نیز همواره از برترین کشورهای تامین‌کننده نفت خام مورد نیاز چین بوده است.
در جریان سفر «سلمان بن عبدالعزیز» به چین در سال ۲۰۱۷، سند همکاری جامع راهبردی میان دو کشور به امضا رسید و در کنار آن، قراردادهای سرمایه‌گذاری متعددی، مجموعاً به ارزش ۶۵ میلیارد دلار، میان مقامات رسمی دو کشور منعقد شد.
«کمربند، راه» پاسخگوی بسیاری از نیازهای عربستان در سند چشم‌انداز ۲۰۳۰
عربستان به عنوان یکی از کشورهای عضو گروه ۲۰ (G20) و از جمله بزرگترین صادرکنندگان نفت خام در دنیاست؛ به طوری که ۹۰ درصد از درآمد دولت از راه فروش نفت تامین می‌شود. تکانه‌های شدید اقتصادی در سطح جهانی طی سال‌های اخیر، باعث کاهش چندباره قیمت نفت شده و خسارات فراوانی را به دولت عربستان وارد آورده است.
از همین رو، حکومت عربستان برای رهایی از اقتصاد تک‌محصولیِ شدیداً متکی به نفت، استراتژی رشد بلندپروازانه‌ای را در سال ۲۰۱۶ طراحی کرد. در قالب این استراتژی که «سند چشم‌انداز سعودی ۲۰۳۰»[۱] نامیده می‌شود، عربستان به دنبال تنوع بخشی به اقتصاد خود، فاصله گرفتن از منابع نفتی با ایجاد منابع درآمدی متعدد، توسعه تجارت بین‌الملل و گسترش خدمات عمومی درمانی، آموزشی، زیرساختی، تفریحی و توریستی در کشور است.
این سند شامل راهبردهای اصلاحی دولت برای توسعه پایدار کشور می‌شود. به عنوان نمونه، طبق این سند چشم‌انداز، استخدام نیروی کار از نیروهای هندی و پاکستانی به سمت نیروهای بومی هدایت خواهد شد. ساختار صنعتی عربستان نیز باید از سلطه صنایع نفتی کشور خارج شده و به سمت انرژی‌های تجدید پذیر مانند انرژی خورشیدی گام بردارد.
همچنین، محل درآمدهای دولت از نفت به درآمدهای متنوع از جمله درآمدهای مالیاتی سوق داده خواهد شد و در بخش منابع سرمایه‌گذاری نیز به جای سرمایه‌گذاری دولتی، حرکت به سمت جذب سرمایه‌های خصوصی و خارجی خواهد بود.
پروژه‌های چین در عربستان در قالب ابتکار «کمربند، راه»
هم‌پوشانی اهداف عربستان در سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ که در سال ۲۰۱۶ طراحی شده با اهداف مد نظر چین در ابتکار «کمربند، راه» موجب شده است که ظرفیت‌های فراوانی برای همکاری میان دو کشور به وجود بیاید. چین در قالب این ابتکار می‌تواند در بخش‌های توسعه زیرساختی، تکنولوژی، تامین مالی، تبادلات فرهنگی و… با عربستان همکاری کند.
این اتفاق بارها طی سال‌های اخیر افتاده است؛ به طوری که امروزه، ذیل ابتکار «کمربند، راه»، در حدود ۱۰۰ شرکت معتبر چینی در پروژه‌های مختلفی از جمله در زمینه ارتباطات، خطوط آهن، راه‌ها، پل‌ها، فرودگاه‌ها، بنادر، نیروگاه‌های تولید برق و… در عربستان سعودی مشغول فعالیت هستند.
جده، به عنوان دومین شهر بزرگ عربستان، در برابر باران‌های سیل‌آسا بسیار آسیب‌پذیر بود و بسیاری از شهروندان آن هرساله در اثر این باران‌ها و به دلیل عدم وجود سیستم کنترل سیلاب‌ها کشته می‌شدند.به عنوان یکی از نخستین پروژه‌های همکاری چین و عربستان در قالب «کمربند، راه»، شرکت چینی «CCCG» پروژه سیستم تخلیه آب جدّه با هزینه ۵۰۰ میلیون دلار را بر عهده گرفت و ظرف ۹ ماه آن را به اتمام رساند.
پروژه دیگری که توسط شرکت‌های چینی در عربستان انجام گرفت، متروی شهر مکه به طول ۱۸.۲۵ کیلومتر بود که هدف آن، کاهش ازدحام حجاج بود.
در خصوص همکاری دو کشور در حوزه انرژی نیز، گروه صنایع شمالی چین[۲] قرارداد چارچوبی را در سال ۲۰۱۷ با شرکت آرامکو مبنی بر راه‌اندازی یک مجتمع پالایشگاهی در شمال شرق چین منعقد کرد. ارزش این پروژه که ظرفیت پالایش نفت خام چین را افزایش خواهد داد ۱۰ میلیارد دلار پیش‌بینی شده است.
به نظر می‌رسد این پروژه‌ها در صورت موفقیت‌آمیز بودن، نقطه آغازی برای همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی بیشتر میان چین و عربستان هستند.
پی‌نوشت:
[۱] Saudi Vision 2030;
[۲] China North Industries Group Corp;
منبع: خالد محمد القحطانی (۲۰۲۰)، «آیا عربستان از ابتکار «کمربند، راه» چین منتفع خواهد شد؟»، مجله مدیریت و استراتژی، جلد ۱۱، شماره ۱.
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
