مسیر اقتصاد/ عربستان سعودی در حال حاضر بزرگترین صادرکننده نفت خام دنیا است [۱]. اما این کشور برنامه بلند مدت خود را در راستای توسعه زنجیره ارزش نفت، برای مقابله با کاهش احتمالی تقاضای جهانی نفت خام تدوین نموده و به دنبال نقش آفرینی در بازار جهانی فرآورده‌های نفتی است.
حرکت به سمت اقتصاد بدون نفت در سند چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان
در سال ۲۰۱۶ از سند چشم انداز ۲۰۳۰ کشور عربستان رونمایی شد که مطابق آن از سال ۲۰۱۸ رفته رفته خصوصی سازی غول نفتی این کشور، یعنی آرامکو در دستور کار قرار گرفته است. علاوه بر آن در سند چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان، بر متنوع سازی اقتصاد این کشور و حرکت به سمت اقتصاد بدون نفت تأکید شده است.
البته این بدان معنا نیست که تولید نفت عربستان یا فعالیت صنایع مرتبط با نفت در این چشم انداز نادیده گرفته شده باشد، بلکه آنچه در این چشم انداز پیش‌بینی شده، تمایل به افزایش ظرفیت پتروپالایشی و همچنین توسعه زنجیره ارزش نفت است. سرمایه‌گذاری در بخش صنعت نفت عربستان، همواره یک هدف بلند مدت برای دولت این کشور بوده و هنوز هم به عنوان راهی مطمئن برای دستیابی به رشد اقتصادی و افزایش فرصت‌های شغلی مورد توجه است.
در حال حاضر عربستان سعودی در داخل خاک خود دارای ۹ پالایشگاه نفتی با مجموع ظرفیت ۲.۹ میلیون بشکه است. شرکت آرامکو به صورت انحصاری تعداد ۶ پالایشگاه از این تعداد را در اختیار گرفته است و ۳ پالایشگاه دیگر به صورت سرمایه‌گذاری مشترک هستند که در تصویر زیر به صورت کامل جانمایی این واحدها به همراه ظرفیت پالایشی نشان داده شده است [۲].
موج جدید سرمایه‌گذاری برای افزایش ظرفیت و کیفیت صنعت پالایش نفت
همان‌گونه که در گزارش قبل اشاره شد، عربستان در مواجه با افزایش تقاضای داخلی برای بنزین و گازوئیل و نبود ظرفیت کافی در پالایشگاه‌های قدیمی این کشور برای تبدیل نفت کوره و نفت خام سنگین به چنین محصولاتی، یک موج جدید سرمایه‌گذاری را برای نوسازی صنعت پالایش خود در دستور کار قرار داد. عربستان در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ با هدف افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی، دو پالایشگاه ۴۰۰ هزار بشکه‌ای الجبیل و ینبع را احداث نمود.
نمودار زیر روند واردات و صادرات فرآورده‌های نفتی عربستان طی دو دهه اخیر براساس آمارهای آژانس بین المللی انرژی را نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۴ صادرات فرآورده‌های نفتی رشد چشم گیری داشته است.
توسعه صنعت نفت عربستان در دیگر کشورها
کشور عربستان همزمان با توسعه ظرفیت پالایشگاه‌های داخلی در سال‌های اخیر، با در پیش گرفتن راهبرد توسعه صنایع پایین دستی نفت در خارج از کشور، سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای در مناطق مختلف جهان انجام داده است. به عنوان نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چین: شرکت آرامکو در پتروپالایشگاه فوجان چین سهیم است و قصد دارد در آینده‌ای نزدیک یک پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای دیگر را با همکاری شرکت نورینکو چین احداث کند.
- اندونزی: در سال ۲۰۱۶ آرامکو توافقنامه‌ای را با پرتامینا[۳]، شرکت دولتی نفت و گاز اندونزی، به امضا رساند تا به طور مشترک یک پالایشگاه را تا سال ۲۰۲۱ در خاک اندونزی راه‌اندازی کنند.
- آمریکای شمالی: شرکت آرامکو ۱۰۰ درصد کنترل پالایشگاه پورت‌آرتور تگزاس را در اختیار دارد. این پالایشگاه با ظرفیت پالایش۶۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز، بزرگترین پالایشگاه در آمریکای شمالی است.
- مالزی: شرکت آرامکو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که این شرکت ۷ میلیارد دلار در پروژه مجتمع یکپارچه پن‌گرانگ مالزی[۴] سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
- آفریقای جنوبی: آرامکو عربستان با سرمایه گذاری ۱۰ میلیارد دلاری، بزودی یک پتروپالایشگاه در آفریقای جنوبی احداث می‌کند.
در حقیقت این مجموعه پتروپالایشگاه‌ها، جزئی از برنامه بلند مدت عربستان برای مقابله با کاهش احتمالی تقاضای جهانی نفت خام و نیز عزم جدی این کشور برای نقش آفرینی در بازار جهانی فرآورده‌های نفتی است.
افزایش سهم در بازار نفت از طریق تاسیس شرکت بازرگانی آرامکو
عربستان با هدف افزایش سهم در بازار نفت و فرآورده‌های آن، شرکت بازرگانی آرامکو را در سال ۲۰۱۲ تأسیس کرد و در سال ۲۰۱۷ شرکت بازرگانی آرامکو اولین دفتر بین‌المللی خود را در سنگاپور افتتاح نمود. به نظر می‌رسد این اقدام عربستان بخشی از استراتژی این کشور برای تکمیل زنجیره تولید، پالایش و عرضه نفت باشد.
گرچه حوزه فعایت این شرکت در سطح جهانی است، اما بیشتر فعالیت‌های آن در قاره آسیا متمرکز شده‌است. به عنوان نمونه مطابق توافقنامه بین شرکت اس‌اویل[۵] کره‌جنوبی و آرامکو عربستان، این شرکت که بیشتر نفت خام خود را از آرامکو تهیه می‌کند، موافقت کرده است که بخشی از فرآورده‌های پالایشی خود را به شرکت بازرگانی آرامکو بفروشد.
پینوشت:
[۱] پایگاه آماری www.worldstopexports.com
[۲] پایگاه اطلاع رسانی مرکز مطالعات زنجیره ارزش vcmstudy.ir
[۳] Pertamina
[۴] PIC: Pengerang Integrated Complex
[۵] S-OIL
انتهای پیام/ نفت و انرژی
