مسیر اقتصاد/ با توجه به سهم بیش از ۵۰ درصدی بخش خانگی در پیک مصرف برق و مخاطرات رشد بیش از حد پیک بار، لازم است از ظرفیت‌های مختلف برای آگاهی‌بخشی و ترغیب این بخش به مدیریت مصرف و کاهش پیک بار استفاده کرد.
بخش تامین‌کننده برق در کشور به دو طریق می‌تواند با مصرف‌کنندگان خرد ارتباط برقرار کند:
۱- ابزار تعرفه و قیمت‌گذاری
۲- کانال‌ها و رسانه‌های ارتباطی
انواع تعرفه‌گذاری برای ترغیب مشترکین به کاهش پیک بار
در روش اول باید گفت، تعرفه یکی از متداول‌ترین شیوه‌های ارسال سیگنال قیمتی به مصرف‌کنندگان است تا برای رفتار مصرفی خود برنامه‌ریزی درستی انجام دهند. به طور مثال در زمان‌هایی که شبکه برق با پیک بار مواجه است، تعرفه برق بیشتر از سایر زمان‌ها تعیین می‌گردد. روش‌های تعرفه‌گذاری TOU و CPP از این نوع هستند. همچنین گاهی برای مصارف بالاتر از یک الگوی مشخص، تعرفه بالاتری در نظر گرفته می‌شود. تعرفه‌گذاری به شیوه IBT بر این مبنا قرار دارد.
به این ترتیب مشترکین برای اینکه مبلغ قابل توجه و زیادی در مقایسه با حالت معمول پرداخت نکنند، مصرف خود را در چنین شرایطی مدیریت می‌نمایند. نوع دیگر کارکرد تعرفه‌ها، تخفیف در قیمت برق مصرفی مشترکین در صورت مصرف در ساعات غیر پیک یا کاهش مصرف به پایین‌تر از یک حد معین است. تعرفه‌گذاری به روش‌های PTR و CPR از این دست هستند.
ابزارهای اطلاع‌رسانی جمعی و اثرگذاری بر مردم
در روش دوم که رسانه‌های ارتباطی را شامل می‌شود، همه ابزارهای اطلاع‌رسانی جمعی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. یکی از این ابزارها که اتفاقا منحصرا در اختیار شرکت‌های برق قرار دارد، قبوض برق مصرفی مشترکین است. اطلاعات این قبوض و چیدمان عناصر آن به میزان زیادی بر روی درک مصرف‌کنندگان از وضعیت مصرفی خود و سایر مشترکین و شرایط شبکه برق، اثرگذار است.
در حال حاضر با طرح قبض سبز و حذف قبوض کاغذی، از بستر مخابرات و ابزار پیامک برای ارتباط با مشترکین استفاده می‌شود. اما متاسفانه استفاده از ابزار پیامک، اغلب محدود به ارسال بخشی از اطلاعات قبض برق مصرف‌کنندگان است و در زمان‌ها و شرایط مختلف مانند ایام پیک بار، از این بستر بهره‌برداری کافی صورت نمی‌گیرد.
تاثیر گسترده رسانه ملی در همگرایی عمومی
زمانی که از مصرف‌کنندگان خرد یعنی بخش‌های خانگی و تجاری کوچک که شامل عموم مردم هستند، صحبت می‌شود باید در نظر داشت که ابزار اثرگذاری بر روی این قشر، رسانه‌های جمعی و پرمخاطب هستند. صدا و سیما به عنوان پرمخاطب‌ترین رسانه در سطح عموم و قشرهای مختلف مردم، یکی از اثرگذارترین ابزارهای تبلیغی، ترویجی و فرهنگ‌سازی تلقی می‌شود.
نقش‌آفرینی رسانه ملی در همگرا کردن رفتارهای اجتماعی مردم با هدف مقابله با کووید ۱۹، نمونه خوبی از این اثرگذاری است. رسانه ملی ابزارهای گوناگونی برای اقناع مردم جهت اجرای بعضی فعالیت‌ها یا منع آن‌ها از انجام برخی امور در اختیار دارد. برای نمونه در موضوع کرونا، استفاده از ظرفیت اخبار سراسری، برگزاری برنامه‌های سلامت‌محور، استفاده از زیرنویس و علائم هشدار هنگام پخش برنامه‌های دیگر، پخش موشن گرافیک و حتی برنامه‌های ویژه در شبکه‌های نهال و پویا که ویژه کودکان هستند، از جمله ابزارهای ترویجی و اثرگذاری صدا و سیما بودند.
جای خالی مسئله کاهش پیک بار در رسانه ملی
پیک بار تابستان در صورت افزایش بی‌حد، شبکه برق را دچار خاموشی‌های بخشی (برای جلوگیری از blackout سیستم) یا خاموشی سراسری (blackout) می‌کند. این اتفاق می‌تواند اثرات سوء بر بخش‌های مختلف مانند صنایع تولیدی، بخش‌های درمانی و حوزه‌های امنیتی کشور برجای بگذارد.
با وجود اهمیت این موضوع، در ایام تابستان و در ساعات اوج بار روز و شب، اثری از برنامه‌ها یا هشدارهای مقتضی که مردم را آگاه کند یا عدم استفاده از وسايل برقی را در این ساعات یادآوری کند، در شبکه‌های ملی سیما دیده نمی‌شود. این در حالی است که اخیرا شبکه استانی خراسان رضوی با همکاری شرکت برق منطقه‌ای خراسان، شرکت توزیع برق مشهد و شرکت توزیع برق خراسان رضوی، دست به اقدام جالبی برای کمک به کاهش مصرف در ساعات پیک زده‌اند.
همکاری شرکت‌های برق استان خراسان رضوی با سیمای استان برای جلب مشارکت مردمی
ایده به کار گرفته شده در این استان برای آگاهی بخشی به مردم و جلب همکاری آن‌ها در ساعات پیک بار شبکه (۱۲ تا ۱۸) به این صورت است که در ایام پیک بار شبکه، سیمای استانی خراسان رضوی هر روز در بازه زمانی ۱۲ تا ۱۸، هر ده دقیقه در حین پخش برنامه‌های مختلف سیما، اقدام به پخش تصاویر هشدار نسبت به استفاده از وسایل برقی پرمصرف در گوشه‌ای از صفحه نمایش می‌نماید.
در این تصاویر که به صورت کارتونی تهیه شده‌اند، از مصرف کنندگان درخواست می‌شود که در این ساعات از روز، برای کاهش مصرف در کل شبکه، کولرهای آبی را روی دور کند قرار دهند، دمای کولرهای گازی را روی ۲۴ درجه تنظیم و از استفاده از وسایل برقی پرمصرف مانند اتو و ماشین لباسشویی خودداری نمایند.
این طرح، حرکت مثبتی در راستای برقراری ارتباط با بخش خانگی و تجاری کوچک به عنوان موثرترین بخش در ایجاد پیک بار در ایام تابستان است. اجرای این طرح توسط شرکت‌های برق استان خراسان رضوی و همکاری شبکه استانی با این ایده، قابل تسری به سایر استان‌ها و مهم‌تر از آن شبکه‌های ملی صدا و سیما می‌باشد. چراکه مخاطبان شبکه‌های ملی سیما به مراتب بیشتر از مخاطبان شبکه‌های استانی هستند و به تبع اثرگذاری آن در سطح ملی وسیع‌تر خواهد بود.
لازم به ذکر است، نگاه رسانه ملی به این مقوله که جنبه فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی دارد نباید تجاری باشد. به ویژه زمانی که از نشانگر یا زیرنویس در میان برنامه‌های دیگر استفاده می‌شود و بنا نیست بخشی از زمان پیام‌های بازرگانی به آن اختصاص یابد. اگرچه به دلیل وسعت بحران blackout شبکه برق (که یکی از عوامل آن پیک بار است)، اختصاص بخشی از زمان پیام‌های بازرگانی هم انتظار زیادی نیست.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
