خواب ۱۲ ساله پتروشیمی بروجن به دلیل طراحی غیرکارشناسی

به گزارش مسیر اقتصاد طبق آخرین اعلام شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، تا اسفندماه سال گذشته تعداد ۱۷ طرح پتروشیمی غیرفعال در کشور وجود داشته است. اغلب این طرح‌ها به دلیل تعریف شدن در مناطق غیرمناسب به تعطیلی کشیده شده‌اند. از این تعداد، ۴ طرح پلی‌اتیلن موجود در مسیر خط لوله اتیلن دنا، از جمله پتروشیمی گچساران، به دلیل دوری از منابع آب ارزان و پایدار در وضعیت غیرفعال به سر می‌برند.

جدول زیر طرح‌های تعریف‌شده بر اساس خط لوله اتیلن دنا و وضعیت هر کدام را نشان می‌دهد:

همانطور که در گزارش بررسی خط لوله اتیلن دنا گفته شد، طرح احداث این خط لوله ۵۵۷ کیلومتری با هزینه ۳۰۰ میلیارد تومان از سال‌ها پیش و تقریبا همزمان با طرح احداث خط لوله اتیلن غرب مطرح شده بود؛ تا اینکه در سال ۹۶ گفته شد عملیات اجرایی ساخت آن به زودی آغاز خواهد شد اما پس از مدتی مدیران صنعت پتروشیمی کشور اعلام کردند که ساخت و بهره‌برداری از خط لوله دنا به پس از ساخت و راه‌اندازی پتروشیمی گچساران و پالایشگاه گاز بیدبلند ۲ (به عنوان تامین‌کننده اتان) موکول شده است.

انتظار می‌رود پتروشیمی گچساران که در حال حاضر ۶۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد تا سال ۱۴۰۰ و پالایشگاه گاز بیدبلند۲ با ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی تا پایان سال جاری به بهره‌برداری برسند.

تامین اتان پتروشیمی‌های دنا از پالایشگاه گاز بیدبلند ۲

طرح پالایش گاز بیدبلند ۲، ظرفیت تولید سالانه ۱۰.۴ میلیون تن متان، ۱.۵ میلیون تن اتان، ۱ میلیون تن پروپان، ۰.۵ میلیون تن بوتان، ۰.۶ میلیون تن میعانات گازی و ۰.۹ میلیون تن گاز اسیدی را داراست؛ تمام ۱,۵ میلیون تن اتان این پروژه به پتروشیمی گچساران ارسال می‌شود و با تولید اتیلن در این مجتمع، خوراک طرح‌های خط لوله اتیلن غرب شاخه دنا تأمین می‌شود. از طرفی چون طرح پتروشیمی گچساران در سال ۱۴۰۰ مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، اتان تولیدی بیدبلند۲ تا زمان بهره‌برداری این مجتمع، به پتروشیمی‌های منطقه ماهشهر ارسال خواهد شد.

طول خط لوله انتقال اتان از پالایشگاه بیدبلند۲ به گچساران حدود ۹۵ کیلومتر و انتقال این خوراک به صنایع پتروشیمی ماهشهر حدود ۱۳۰ کیلومتر بوده که ساخت هر دو خط لوله به این پالایشگاه واگذار شده است.

پتروشیمی بروجن طرحی برای روی کاغذ ماندن

هرچند موضوع احداث مجتمع پتروشیمی در شهرستان بروجن از ۲۵ سال پیش مطرح بوده است اما این پروژه مهرماه ۱۳۸۴ تصویب و ابلاغ شد و کلنگ احداث مجتمع پتروشیمی بروجن که قرار بود سال ۱۳۷۳ ساخته شود، ۱۲ سال بعد و در اسفند ۱۳۸۵ به زمین خورد.

غلامحسین نجابت، مدیرعامل وقت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مراسم کلنگ‌زنی این مجتمع با اشاره به جبران تاخیر سال‌های گذشته با سرعت دادن به احداث مجتمع جدید، قول داد پروژه ظرف ۳ سال به بهره‌برداری برسد و از مردم استان خواست که با خرید سهام این مجتمع‌ پتروشیمی، علاوه بر سرمایه‌گذارى در پروژه‌هاى بزرگ استانی از سود سرشار آن‌ها نیز بهره‌مند شوند.

بنا به گفته مسئولان شرکت ملی پتروشیمی، هزینه احداث این طرح ۲۷۵ میلیون دلار و ۵۰ میلیارد تومان بوده است.

خواب ۱۲ ساله طرح پتروشیمی بروجن

این مجتمع نه تنها تا سال ۸۹ به بهره‌برداری نرسید، بلکه پیشرفت فیزیکی محسوسی هم نداشت، اما با این حال در روند خصوصی‌سازی، فروردین ۱۳۹۰ به میزان ۲۰ درصد از سهام شرکت پتروشیمی بروجن، به ارزش ۴۶ میلیارد و ۳۱ میلیون و ۸۰۰ هزار ریال در فرابورس فروخته شد.

در مهرماه آن سال قرارداد تأمین فاینانس، انجام مهندسی تفضیلی، خرید و نصب تجهیزات، ساختمان و راه‌اندازی این پروژه به میزان ۳۴۹ میلیون یورو با کنسرسیومی چینی منعقد شده بود که تا ۲ سال، این تامین مالی متوقف بود. در واکنش به این اتفاقات، زنگنه وزیر نفت با تاکید بر تعیین تکلیف این پروژه، قول داد که تامین مالی پروژه پتروشیمی بروجن از طریق فاینانس خارجی پیگیری شود.

توقف پروژه به دلیل دوری از منابع تامین خوراک

با این حال اما در بهمن ۱۳۹۳ مرضیه شاهدایی مدیر وقت طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی، با اشاره به شرایط خاص منطقه دنا و صعب العبور بودن آن گفت که امکان رساندن خوراک به محل احداث طرح بروجن وجود ندارد و به همین دلیل این پروژه متوقف شده است.

۶ ماه پس از این اظهار نظر و در تیرماه ۱۳۹۷ محسن زراعی فر مدیرعامل پتروشیمی بروجن نیز با تاکید بر موانع پیش روی احداث این خط لوله به دلیل طولانی بودن و مسیر کوهستانی گفت: سهامداران این شرکت به دلیل آنکه از احداث خط لوله گچساران به بروجن اطمینان ندارند در تامین مالی پروژه تعلل می‌کنند، از این رو این طرح پیشرفت کمی تاکنون داشته است. [۱] این درحالی است که زراعی‌فر تنها چند ماه پس از اذعان به عدم پیشرفت پروژه، در اسفند ۱۳۹۴ در اظهار نظری عجیب گفته بود پروژه پتروشیمی بروجن تا خرداد ۹۷ به بهره‌برداری خواهد رسید. [۲]

مخالفت مسئولان استانی با نظرهای کارشناسی

رسیدن زمان‌های ادعایی برای آغاز بهره‌برداری از طرح و عدم پیشرفت پروژه، واکنش مسئولان استانی را به همراه داشت؛ به طوریکه اقبال عباسی استاندار چهارمحال و بختیاری در نشست بررسی طرح پتروشیمی بروجن، گفت: اجرای طرح پتروشیمی بروجن مصوبه هیأت دولت را دارد و کسی حق مخالفت با اجرای این طرح را ندارد. این طرح جزو اولویت‌های امسال است و با توجه به اهمیت آن در منطقه و دارا بودن مصوبه‌های قانونی، ضروری است تا در اجرای آن تسریع شود.

طبق آخرین آمار شرکت ملی صنایع پتروشیمی، پیشرفت این پروژه تا انتهای سال ۱۳۹۵ برابر ۵ درصد بوده است و در حال حاضر جز طرح های غیرفعال پتروشیمی کشور در سال ۹۸ دسته‌بندی شده است.

طرحی با ۲ سال مطالعه کارشناسی و ۱۲ سال توقف

هر چند ادعا می‌شود که برای احداث این پروژه ۲ سال مطالعه کارشناسی شده بود، اما بررسی روند پروژه حاکی از آن است که این طرح بدون در نظر گرفتن اصولی مانند آمایش سرزمین، نزدیکی به منابع تامین خوراک و شرایط احداث خط لوله خوراک تعریف شده است و به همین دلیل نباید انتظار داشت که بخش خصوصی حاضر به سرمایه‌گذاری در چنین طرحی شود.

علاوه بر افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری به دلائل فوق، احداث این مجتمع در منطقه‌ای دور از دریا، باعث ایجاد ابهام در تامین پایدار آب پتروشیمی نیز شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد این طرح پتروشیمی با ظرفیت تولید ۳۰۰ هزارتن پلی‌اتیلن در سال به طور متوسط به ۳ میلیون مترمکعب آب نیاز دارد.

کمبود ۸۰ درصدی آب مورد نیاز صنایع استان به دلیل خشکسالی

این در حالی است که بررسی وضعیت خشکسالی این استان در ۱۰ سال نشان می‌دهد اکثر مناطق این استان در وضعیت خشکسالی قرار دارند؛ به طوریکه همین مسئله باعث شده بود ۲۸۵ واحد صنعتی این استان در نیمه نخست سال گذشته با بحران کم آبی مواجه شوند. آب بخش صنعتی این استان عمدتاً از طریق ۲۷ چاه عمیق حفرشده در نواحی مختلف تامین می‌شود که در پایان سال گذشته با کمبود ۱۰۵ لیتر آب در ثانیه (معادل ۸۰ درصد نیاز صنعت این استان به آب) مواجه بوده است.

همچنین افت شدید منابع آبی و بحران کم آبی بروجن در سال گذشته سبب شده بود مجتمع صنعتی فولاد سفیددشت این شهرستان که از سد چغاخور برای تامین آب استفاده می‌کرد، نیمه‌فعال شود. در پی این اتفاقات مدیران این مجتمع برای حل مشکل کم آبی، با انعقاد قراردادی با وزارت نیرو به خرید خط اشتراک پساب شهر بروجن به ارزش ۴۲۰ میلیارد ریال و به مدت ۲۵ سال اقدام کردند.

پتروشیمی صنعت بروجن را رونق نخواهد داد

به این ترتیب واضح است که احداث پتروشیمی در بروجن نه تنها باعث رونق بخش صنعتی آن منطقه نمی‌شود، بلکه مصرف آب بالای این مجتمع سبب تعطیل شدن سایر شرکت‌های صنعتی، نابودی بخش کشاورزی و بروز فاجعه‌های زیست محیطی در شهرستان و استان خواهد شد.

ضروری است مدیران استانی این نکته بدیهی را در نظر بگیرند که جهت احداث یک طرح صنعتی، تنها مجوزهای قانونی یا تصویب هیأت دولت کفایت نمی‌کند؛ بلکه شرط اولیه لازم برای فعالیت مجتمع پتروشیمی یعنی تامین ارزان و پایدار خوراک و آب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که بررسی طرح پتروشیمی بروجن نشان می‌دهد این طرح هیچ کدام از این شرایط را دارا نیست.

انتظار می‌رود مدیران ارشد صنعت نفت و پتروشیمی کشور ضمن تسریع در اجرای طرح‌های تعریف‌شده در مناطق ویژه اقتصادی متناسب با طرح آمایش سرزمین، مجوزهای پتروشیمی های بدتعریف را لغو و طرح‌های جایگزین را متناسب با شرایط زیست محیطی آن منطقه تعریف کنند.

پینوشت:

[۱] شانا؛ کدخبر: ۲۴۳۴۸۰

[۲] ایران‌اکونومیست؛ کدخبر: ۱۰۲۳۰۵

انتهای پیام/ نفت و انرژی