مسیر اقتصاد/ چربی ها یا روغن های خوراکی در تشکیل بسیاری از ترکیبات و اندام های بدن نقش مهمی دارند، به طوری که بدون مصرف آنها، متابولیسم بدن دچار اختلال می شود و ادامه حیات مقدور نیست. روغن‌های نباتی و حیوانی از جمله مواد غذایی است که تامین کننده چربی بدن است.
دانه‌های گیاهی منشا تولید روغن های خوراکی هستند و شامل آفتابگردان، سویا، کلزا، نخل (پالم)، ذرت، بادام زمینی، نارگیل، کرچک، گلرنگ، کنجد، شاهدانه، پنبه دانه، خردل، کتان، هسته انار و هسته انگور می شوند. با توجه به میزان ارز خروجی ناشی از واردات این محصولات، کاهش وابستگی در تولید دانه‌های روغنی نقش استراتژیکی در بخش کشاورزی و به تبع آن تامین امنیت غذایی دارد. بررسی آمارهای گمرک نشان می دهد سالانه ۵ میلیارد دلار از منابع ارزی کشور صرف واردات روغن و دانه های روغنی می شود.
بررسی اهمیت مصرف روغن دانه کلزا
کلزا به گونه ای از گیاهان به نام تیره چلیپائیان و جنس براسیکا تعلق دارد و از گونه زراعی Napus است. نام علمی این دانه روغنی Napus Brassica است که در زبان انگلیسی به نام Rapeseed و در زبان فرانسوی Colza نامیده می شود. این نبات گیاهی یک ساله با تیپ های بهاره و پائیزه است که با توجه به شرایط اکولوژیک مناطق مختلف مورد زراعت قرار می گیرد.
در ایران نیز دانه کلزا اخیرا در کنار سایر دانه های روغنی نظیر سویا و آفتابگردان، از اهمیت زیادی برای تامین نیاز روغن مصرفی انسان و خوراک دام برخوردار است. در حال حاضر روغن این دانه گیاهی در کنار روغن زیتون یکی از سالم ترین روغن ها شناخته شده است.
روغن دانه کلزا سرشار از ویتامین های E و K است که برای برطرف کردن مشکلات پوستی کمک زیادی می کند و با توجه به درجه دودشوندگی بالای آن در پخت و پز غذا، به صورت سرخ کردنی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
صرفه جویی ۲۵۰ میلیون دلاری با تولید دانه کلزا در سال گذشته
ارقام کلزا دارای دو تیپ بهاره و پائیزه هستند؛ ارقام بهاره به دلیل دوره رشد کوتاهتر، عملکرد کمتری دارند و ارقام پائیزه به دلیل گذراندن یک دوره سرما، عملکرد بهتری نسبت به تیپ های بهاره دارند. با توجه به میزان آب مورد نیاز برای توسعه کشت کلزا، این گیاه مناسب کشت پائیزه در ایران به شمار می رود.
به همین منظور وزارت جهاد کشاورزی از سال ۹۵ برای مدیریت واردات دانه های روغنی از طریق تولید داخلی، برنامه‌ای ۱۰ ساله موسوم به «طرح خوداتکایی دانه‌های روغنی» و حمایت ویژه از تولید محصولات کلزا، سویا، گلرنگ، آفتابگردان و کنجد تدوین کرد. پس از اجرای این طرح میزان تولید کلزا در کشور از ۴۶ هزار تن در سال ۹۴ به بیش از ۴۰۰ هزار تن در سال جاری رسیده است.
آمارها نشان می دهد تولید این میزان تولید کلزا در کشور طی ۴۰ سال گذشته بی سابقه بوده و وزارت جهاد کشاورزی با این میزان تولید، ضمن شکستن رکورد تولید این محصول، بیش از ۲۵۰ میلیون دلار از خروج ارز از کشور نیز جلوگیری کرده است.
لزوم افزایش تولید و مصرف دانه کلزا به جای سویا و آفتابگردان وارداتی
برخلاف واردات سایر دانه های روغنی نظیر سویا و آفتابگردان، ایران واردکننده عمده دانه کلزا در جهان محسوب نمی شود؛ به همین دلیل مشکلی از بابت تامین این محصول ندارد. طی سال گذشته حدود ۴۵ هزار تن از این محصول به ارزش ۲۸ میلیون دلار از کشورهای روسیه، قزاقستان و دیگر کشورها وارد کشور شده که این میزان واردات نسبت به سال ۹۶ بیش از ۵۰ درصد کاهش داشته است.
این در حالی است که بررسی آمارهای واردات دیگر دانه های روغنی نظیر سویا و آفتابگردان نشان می دهد ارزش واردات این دو محصول طی سال های اخیر به بیش از ۱.۳ میلیارد دلار رسیده است. طبیعتا با افزایش تولید دانه کلزا و استفاده از روغن این محصول به عنوان جایگزین روغن های سویا و آفتابگردان در صنایع غذایی، میزان واردات سایر دانه ها نیز کاهش خواهد یافت.
در این راستا طبق بند ۶ و ۷ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، دولت جمهوری اسلامی ایران به منظور تامین امنیت غذایی باید میزان تولید کلزا را در جهت کاهش وابستگی به واردات سایر روغن های خوراکی، افزایش داده و مبادی واردات این کالاها را با توجه به شرایط کشورهای صادرکننده این محصولات متنوع کند.
انتهای پیام/ غذا و کشاورزی
