به گزارش مسیر اقتصاد کتابچه «مسیر انرژی ایران» در پنجمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی رونمایی شد. در این کتابچه که با سبک و سیاقی هوشمندانه طراحی شده است، برای اولین بار یک رویکرد منسجم و مشخص در حوزه انرژی کشور پیشنهاد شده و بر اساس آن، ضمن ارائه ۳۳ اقدام راهبردی، سیاست های کلی انرژی جهت جایگزینی با سیاست های فعلی در این زمینه به مجمع تشخیص مصلحت نظام پیشنهاد شده است.
در پیشگفتار این کتابچه آمده است: دسترسی به منابع انرژی و موقعیت جغرافیایی راهبردی بر محوریت انرژی، بزرگترین ظرفیت کشور است. در صورتی که از این ظرفیت به صورت هوشمندانه استفاده شود، پیشرفت و مقاوم سازی اقتصاد ایران محقق می شود؛ اما استفاده نامطلوب و برنامه ریزی نشده از این فرصت بزرگ، به تضعیف و ضربه پذیری کشور می انجامد.
استفاده هوشمندانه از ظرفیت انرژی کشور، نیازمند یک «رویکرد منسجم و یکپارچه» است که باید بر اساس مزایای کشور و منطبق بر اصول اقتصاد مقاومتی، تعیین شود. در کتابچه حاضر، این رویکرد ارائه شده و اقداماتی بر اساس آن پیشنهاد گردیده است که «مسیر انرژی ایران» را ترسیم می کند.
نقشه راه انرژی کشور در الگوی اقتصاد مقاومتی
مطابق با فصل اول این کتابچه، کشورهای جهان با توجه به موقعیت جغرافیایی و همچنین تولیدکننده یا مصرف کننده بودن در بخش انرژی، رویکرد خود در استفاده از این کالای راهبردی را مشخص نموده اند و بر مبنای این رویکرد، برای بخش انرژی برنامه ریزی می‌کنند.
انرژی به عنوان نهاده (سوخت) فعالیت های اقتصادی، انرژی به عنوان ماده خام و خوراک زنجیره ارزش، انرژی به عنوان کشنده صنعت، انرژی به عنوان تامین کننده درآمدهای ارزی و انرژی به عنوان ابزار دیپلماسی و امنیت بین المللی، ۵ رویکردی است که در بخش انرژی، در کشورهای جهان غالب است و به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرد.
با این وجود در ایران، تاکنون رویکرد مشخصی به عنوان مبنای سیاستگذاری ها و اقدامات بخش انرژی تعیین نشده است؛ لذا برنامه های این بخش، سمت و سوی واحدی نداشته و «پراکندگی و هدفگذاری نامشخص» یا «تجمیعی از همه اهداف خوب که تحقق آن همزمان با هم ممکن نیست»، در آن مشهود است. بنابراین ضروری است جمهوری اسلامی ایران نیز رویکردی مشخص، منسجم و یکپارچه در بخش انرژی داشته باشد تا از این ظرفیت بزرگ، به بهترین شکل استفاده شود.
بر اساس شرایط جغرافیایی و مزایای جمهوری اسلامی ایران در در دسترسی به منابع نفت و گاز، هوشمندانه ترین رویکرد برای کشور در بخش انرژی عبارت است از «استفاده از نفت به عنوان ماده خام و خوراک زنجیره ارزش»، «استفاده از گاز به عنوان نهاده (سوخت) فعالیت های اقتصادی» و «استفاده از موقعیت جغرافیایی کشور به منظور توسعه تجارت منطقه ای انرژی». ضروریست این موارد در کنار اصول اقتصاد مقاومتی یعنی «درونزایی»، «برونگرایی» و «مردم محوری»، به عنوان نقشه راه و مبنای برنامه های کشور در بخش انرژی قرار گیرد.
دسته بندی مسائل بخش انرژی و پیشنهاد ۳۳ اقدام راهبردی
مطابق با فصل دوم کتابچه، مسائل بخش انرژی کشور را می توان در ۶ دسته افراز نمود که عبارتند از ساختار اداره بخش انرژی، تامین انرژی، تجارت انرژی، زنجیره ارزش، مصرف انرژی، تامین مالی و زنجیره تامین. بر اساس این افراز، می توان برای بخش انرژی کشور برنامه ریزی کرد و اقدامات مرتبط با هر دسته را پیشنهاد نمود.
در این فصل بر اساس اصول اقتصاد مقاومتی و رویکرد حاکم بر بخش انرژی، ۳۳ اقدام راهبردی در این ۶ دسته پیشنهاد شده که اجرای آنها، به عنوان مسیر انرژی ایران ضروری است. در هر اقدام، نقش نهادی که باید به عنوان مجری فعالیت کند نیز مشخص شده است.
در پایان این فصل نیز بر اساس ۳۳ اقدام پیشنهادی، سیاست های کلی نظام در بخش انرژی جهت اصلاح و جایگزینی با سند موجود در این زمینه، به مجمع تشخیص مصلحت نظام پیشنهاد شده است.
شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی از افراد و نهادهای صاحب نظر و فعال در حوزه انرژی کشور دعوت نموده است تا مباحث مطرح شده در این کتابچه را مورد نقد و بررسی قرار داده و در جلسات مشترک هم اندیشی، نکات خود را در این زمینه ارائه نمایند.
پیشنهاد سیاست های کلی نظام در بخش انرژی به مجمع تشخیص مصلحت نظام
در کتابچه «مسیر انرژی ایران» پیشنهاد شده است که سیاست های کلی نظام در بخش انرژی اصلاح شود؛ بر این اساس منطبق بر آنچه در کتابچه آمده، متنی پیشنهادی در این زمینه ارائه شده که به شرح زیر است:
بر اساس شرایط جغرافیایی و مزایای جمهوری اسلامی ایران در در دسترسی به منابع نفت و گاز، رویکرد کشور در بخش انرژی عبارت است از «استفاده از نفت به عنوان ماده خام و خوراک زنجیره ارزش»، «استفاده از گاز به عنوان نهاده (سوخت) فعالیت های اقتصادی» و «استفاده از موقعیت جغرافیایی کشور به منظور توسعه تجارت منطقه‌ای انرژی». این موارد در کنار اصول اقتصاد مقاومتی یعنی «درونزایی»، «برونگرایی» و «مردم محوری»، مبنای برنامه‌های کشور در بخش انرژی خواهد بود.
بدین ترتیب، سیاست های کلی نظام در بخش انرژی در ۶ دسته عبارت است از:
الف) ساختار اداره بخش انرژی
۱- ایجاد یکپارچگی در نظام اداره بخش انرژی از طریق وزارت انرژی و نهاد تنظیم‌گر مستقل
۲- تفکیک نقش‌های حاکمیتی و غیرحاکمیتی در بخش انرژی و خروج دولت از تصدّی‌گری در فعالیت‌های غیرحاکمیتی
ب) تأمین انرژی
۱- اولویت دادن به توسعه میادین مشترک با تاکید بر میادین گازی
۲- استفاده از قراردادهای مشارکتی برای توسعه میادین با پیچیدگی و ریسک بالا
۳- افزایش بازده برداشت از میادین نفتی از طریق
- اولویت دادن به تزریق گاز میادین تحت تزریق نسبت به سایر مصارف گاز
- بازیافت مستمر و منظم گازهای همراه نفت
۴- بهبود صرفه اقتصادی تولید برق از طریق افزایش ضریب بار شبکه با تاکید بر کاهش اوج مصرف
۵- افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور از طریق اعطای تضمین دولتی به سرمایه گذاران داخلی
۶- تنوع بخشی به سبد عرضه انرژی از طریق افزایش سهم انرژی بادی و زیست توده
ج) تجارت انرژی
۱- متنوع‌سازی روش های فروش منابع انرژی با تاکید بر عرضه مستمر و منظم نفت خام، میعانات گازی و فرآورده های نفتی در بورس انرژی
۲- استفاده از ظرفیت جغرافیایی کشور به منظور توسعه تجارت منطقه‌ای انرژی از طریق
- ایجاد شبکه به هم پیوسته برق منطقه ای
- خرید نفت خام و گاز از کشورهای منطقه و فروش به کشورهای متقاضی
- صادرات گاز از طریق خط لوله به کشورهای منطقه
- ایجاد قطب بانکرینگ خلیج فارس
د) زنجیره ارزش
۱- توسعه ظرفیت پتروپالایشگاهی کشور در سواحل جنوبی با استفاده از سرمایه های داخلی
۲- تکمیل زنجیره ارزش با اولویت نفت خام بر اساس مزیت های جغرافیایی کشور از طریق ایجاد جذابیت برای سرمایه‌گذاری در انتهای زنجیره
ه) مصرف انرژی
۱- حذف یارانه پنهان انرژی مشترکین پرمصرف در بخش خانگی
۲- هدفمند کردن یارانه های بنزین از طریق اعطای سهمیه برابر مصرف به هر ایرانی
۳- تنوع بخشی به سبد مصرف انرژی در بخش حمل و نقل با تاکید بر توسعه مصرف گاز طبیعی فشرده شده
۴- بهینه سازی مصرف انرژی در بخش ساختمان با قاعده گذاری از طریق برچسب انرژی
و) تامین مالی و زنجیره تامین
۱- توانمندسازی شرکت های اکتشاف و تولید داخلی از طریق اعطای مدیریت عملیات توسعه میادین به آنها
۲- تامین مالی مردمی پروژه های کلان بخش انرژی با استفاده از ظرفیت بازار سرمایه
۳- استفاده از توان شرکت های داخلی در کسب و کارها و پروژه‌های بخش انرژی از طریق
- ایجاد زیرساخت‌های هوشمند شناسایی توانمندی های داخلی
- تسهیل روش های تامین مالی از منابع داخلی
نسخه الکترونیکی کتابچه از اینجا قابل دریافت است.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
سلام و عرض ادب خدمت تهیه کنندگان
امیدوارم درخصوص راهبردهای انرژی کشور و راهنمائی و هدایت فعالین این بخش بطور موثر مفید فایده باشد.
تشکر مجدد از تهیه کنندگان و مولفین
ارادتمند...دانا