به گزارش مسیر اقتصاد سومین عرضه نفت در بورس روز دوشنبه اول بهمن ماه در حالی بدون مشتری ماند که طبق مجوز شورای عالی هماهنگی اقتصادی، یک کمیته موازی می تواند به صورت قراردادی و در محموله های کوچک، در ساختاری غیرشفاف نسبت به بورس، به فروش نفت ادامه دهد.
بورس انرژی در سومین مرحله از عرضه نفت خام سبک شرکت ملی نفت ایران، در ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه اول بهمن ماه ۱۳۹۷ به قیمت پایه ۵۲.۴۲ دلار به ازای هر بشکه به روش کشف پریمیوم، آغاز به کار کرد؛ اما در روز اول این مرحله، خریداری برای نفت پیدا نشد.
تخفیف های نجومی برای خریداران نفت صحت دارد؟
بررسی ها نشان می دهد وزیر نفت در عمل با این اقدام موافقت کامل ندارد و همین مسئله، باعث انتقال فروش نفت خام از بورس به کمیته غیرشفاف مذکور شده است. وی طی اظهاراتی در کمیسیون تلفیق مجلس گفته است: «در عرضه‌های قبلی نفت در بورس انرژی، خودمان به خریداران اعلام کردیم که از بورس انرژی نفت خام را خریداری کنند، اما از این به بعد می‌گوییم از این بازار خریداری نکنند تا مشخص شود بورس تا چه حد توانایی جذب مشتری دارد».[۱]
این اظهارات در حالی مطرح می شود که تاخیر در اخذ مجوز عرضه نفت در بورس از شورای عالی هماهنگی اقتصادی و اقدام به آن، بیش از دو ماه طول کشید.
در این راستا، یک مسئول دولتی در خصوص کمیته ای که نفت را به صورت غیرشفاف به فروش می رساند، در گفت و گو با مسیر اقتصاد گفته است: وقتی قابلیت عرضه نفت در بورس با تخفیف حداقلی وجود دارد، ارائه تخفیف های نجومی برای فروش نفت در این کمیته غیرقابل قبول است. هر اقدامی که موازی با عرضه نفت در بورس باشد، به نوعی چوب حراج زدن به سرمایه ملت ایران است.[۲]
سازوکار جدید عرضه نفت در بورس
علیرغم آنکه در این دوره نسبت به دوره های قبل، سازوکار مناسب تری مانند تسویه کاملا ریالی و آزاد، حجم محموله ۳۵ هزار بشکه ای و مدت تسویه ۹۰ روزه برای عرضه نفت در بورس در نظر گرفته شده بود، انتظار می رفت استقبال قابل توجهی صورت گیرد؛ اما وجود مجوز موازی برای فروش کمیته ای به صورت غیرشفاف، رغبت متقاضیان را کاهش داده است. مخصوصا که مسئله تخفیف های بالاتر از طریق آن کمیته برای خرید نفت هم مطرح شده است.
در عرضه سوم همچون دو عرضه قبلی، شرکت کارگزاری خبرگان سهام کارگزار عرضه کننده این محموله بوده که به صورت دسته ۳۵ هزار بشکه ای، نفت را در روز عرضه روانه میز فروش رینگ بین الملل بورس انرژی کرد.
از شرایط دیگر این دوره، حداقل تغییر قیمت سفارش ۰.۰۱ درصد قیمت پایه و نامحدود بودن بازه نوسان قیمت‌ها بود؛ سررسید تحویل کالا نیز اول اسفند ماه ۱۳۹۷ و مکان تحویل نیز فوب جزیره خارک اعلام شده بود.
از دیگر نکات قابل توجه در اطلاعیه سوم عرضه نفت خام، تغییر واریز پیش پرداخت ریالی ارزش سفارش از ۱۰درصد به ۶ درصد تا دو ساعت قبل از شروع عرضه به حساب اعلام شده از سوی شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه بود.
«کمیته تاریک» فروش نفت خام رقیب اصلی عرضه نفت در بورس
اعطای مجوز برای فروش کمیته ای نفت خام، می تواند متقاضیان بالقوه در بورس را به سمت اتاق های تاریک و غیر شفاف معاملاتی سوق دهد. در این کمیته ها ممکن است حاشیه های سود از طریق روابط با عرضه کنندگان برای خریدار بسیار بیشتر از بازار بورس باشد و امکان ایجاد هر نوع رانتی در این فضا فراهم است. پرواضح است که با وجود چنین امکانی دیگر رغبتی برای خرید نفت از بورس باقی نماند.
حال که فروش نفت خام ایران به روش معمول با وجود تحریم های آمریکا کاهش یافته است؛ ضروری است از فرصت عرضه نفت در بورس به بهترین شکل استفاده شود.
تکرار ماجرای بابک ها و سلطان ها
در واقع اینکه وزارت نفت با ایجاد سازوکاری، عدم حضور مشتری برای نفت خام ایران در بورس را به عنوان نمونه ای ناموفق جلوه دهد و به سمت معاملات پنهان و غیرشفاف حرکت کند، امکان تکرار ماجرای بابک ها و سلطان ها را افزایش خواهد داد.
هرچند شورای عالی هماهنگی اقتصادی مجوز فروش نفت خام از طریق تشکیل کمیته را صادر کرده، اما این دلیل نمی شود که عرضه نفت در بورس کم اهمیت جلوه داده شده یا به گونه ای اقدام گردد که این بازار ناموفق نشان داده شود.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری فارس؛ کد خبر: ۱۳۹۷۱۱۰۱۰۰۰۹۸۸
[۲] مسیر اقتصاد؛ کد خبر: ۷۸۷۳۴
انتهای پیام/ نفت و انرژی
