وهاب مکاری‌زاده، مدیر گروه پژوهشی مدیریت انرژی پژوهشگاه نیرو، در گفتگو با مسیر اقتصاد در خصوص مزایا و ظرفیت‌های اصلاح تعرفه‌گذاری انرژی برای دولت و کشور نکاتی را مطرح کرد.
وی با بیان اینکه بحث اصلاح قیمت فراتر از موضوع کاهش مصرف و اصلاح الگوی مصرف است، گفت: در واقع اصلاح قیمت ابزاری است که مردم بتوانند تصمیم‌گیری درست‌تری را انجام دهد.
مکاری زاده افزود: برای مثال شما می‌خواهید یک کارخانه فولاد احداث کنید. اگر سیگنال قیمتی درستی دریافت نکنید، تصمیم صحیح نخواهید گرفت و مثلا فناوری‌های با بازده پایین‌تر وارد کشور می‌کنید و بهره‌وری پایین می‌آید و از آن مهم‌تر انرژی زیادی را صرف می‌کنید. آلوده شدن هوا از دیگر آثار آن است و حتی منابع دیگری مانند آب را هدر خواهید داد.
توسعه متناسب زیرساخت ها در گرو قیمت گذاری مناسب
مکاری‌زاده ادامه داد: این بحث خیلی فراتر از اصلاح الگوی مصرف و صرفه‌جویی است. بلکه به توانمندسازی وزارت‌خانه‌ها برای سرمایه‌گذاری جهت ساخت و توسعه زیرساخت‌هایشان مربوط می‌شود. اگر این اتفاق نیفتد توسعه صورت نمی‌گیرد و بخش خصوصی هم توجیه سرمایه‌گذاری ندارد. در نتیجه بعد از مدتی ضررش به خود مصرف‌کننده‌ها بر می‌گردد.
وی افزود: پس ضروری است هر چه سریع‌تر قیمت‌ها اصلاح شوند. اگر بخواهیم اقتصادی در تعامل با دنیا داشته باشیم و سیگنال درستی را به بخش‌های اقتصادی و اجتماعی‌مان بدهیم. قیمت انرژی‌مان اگر مانند کشورهای دیگر نیست، لااقل باید با آنها هماهنگ باشد.
اصلاح قیمت گذاری برق مهم ترین عامل انگیزشی در اصلاح الگوی مصرف
این کارشناس صنعت برق افزود: اگر از بُعد اصلاح الگوی مصرف یا افزایش بهره‌وری انرژی در بخش‌های مختلف به قضیه نگاه کنیم دو راهکار داریم. یکی فنی و دیگری غیرفنی؛ راهکار فنی این است که فرض کنید استانداردهای مصرف تعریف می‌کنیم. کالاهای با رده انرژی بهتر وارد کنیم. در فرایندهای صنعتی خط تولید پیشرفته وارد کنیم. استاداردهای ساختمانی را رعایت کنیم. منتهی برای ایجاد انگیزه حتما باید یک سیگنال قیمتی وجود داشته باشد. اگر انرژی ارزان باشد کسی دنبال انجام این موارد نمی‌رود.
وی ادامه داد: در بُعد غیرفنی هم برای مثال در برخی کشورهای خارجی در کنار قیمت انرژی چندین مالیات هم دریافت می‌کنند. این کار را با این هدف انجام می‌دهند که مصرف کننده وادار شود عادات رفتاری خود را اصلاح کند مانند استفاده از روشنایی مناسب و تنظیم ترموستات و … که مصرف کننده وادار می‌شود رفتارش را اصلاح کند و بدون صرف هزینه صرفه‌جویی در انرژی را انجام دهد. یک پله جلوتر این است که در تصمیم گیری‌ها برای خرید تجهیزات و ابزار انرژی موضوع بازدهی و بر چسب انرژی را لحاظ کند چون احساس می‌کند در بلند مدت بعد از ۲ یا ۳ سال برایش به صرفه خواهد بود.
قاچاق، تولید و صادرات محصولات کم ارزش افزوده، نتیجه پایین بودن قیمت برق
مدیر گروه پژوهشی مدیریت انرژی پژوهشگاه نیرو با اشاره به پایین بودن تعرفه برق حتی در بخش صنعت، افزود: اگر تعرفه برق صنعت زیاد بود تا الان خیلی از مشترکین صنعتی از مولد برای تولید برق استفاده می‌کردند و از شبکه برق نمی‌گرفتند در حالی که فقط برخی شرکت های پتروشیمی که از اول هم در پروسه شان بوده است این کار را انجام داده‌اند. در بعضی بخش‌های صنعتی مانند فولاد مبارکه، پتروشیمی فجر و مبین و برخی صنایع معدنی، دولت حمایت کرده است که خودشان نیروگاه بزنند و حتی دولت مازاد برقشان را از آنها می‌خرد. این طرح، خیلی طرح موفق و خوبی است.
وی ادامه داد: در حال حاضر ملاحظه می‌کنید که بحث قاچاق در مرزها به چه صورت است. افزایش قیمت ها مانع قاچاق سوخت و یا حتی برخی کالاهای ارزان قیمت حاصل از انرژی‌های تعرفه‌ای می‌شود. باید یک تصمیم گیری جامع برای تعرفه‌ها انجام دهیم. با این هدف که اولا کمترین منابع هدر رود دوما بیشترین ارزش افزوده را ایجاد کند و سوما کمترین آلودگی را ایجاد کند. و بعد در مسیری قرار بگیریم که در آن مزیت نسبی داریم و می توانیم رشد بکنیم.
برق ارزان باید صرف تولید محصولات کشاورزی اساسی شود
مکاری‌زاده با تأکید بر اهمیت بخش کشاورزی گفت: در مورد کشاورزی درست است که بحث امنیت تامین مواد غذایی را در کشور دنبال می‌کنیم اما باید جوری سیاست‌گذاری بکنیم که نهاده‌های ما هدر نرود. برای مثال هندوانه چقدر آب و برق برایش استفاده می‌شود اما با چه قیمتی صادر می‌شود، در حالی که بازار مطلوب هم ندارد. شاید بهتر بود همان نهاده‌هایی که برای تولید این میوه استفاده کردیم را صادر می‌کردیم.
وی افزود: بنابراین در کشاورزی هم باید به محصولات استراتژیک، انرژی ارزان قیمت بدهیم و محصولاتی که سازگار با اقلیم ما هستند. محصولی که آب زیادی بخواهد دلیلی ندارد ما تولید و صادر بکنیم. می‌توانیم محصولاتی که با مزیت نسبی داریم را تولید و صادر کنیم. پس باید سیاست جامع و یکپارچه‌ای داشته باشیم که سیگنال درستی را به بخش های اجتماعی و اقتصادی‌مان بدهیم.
آلودگی محیط زیست نتیجه قیمت گذاری نامتناسب برق
این عضو مرکز توسعه فناوری صنعت برق و انرژی پژوهشگاه نیرو گفت: موضوع، همان سیگنال قیمتی است. پس باید همه تعرفه‌ها افزایش داشته باشند. تا خط تولیدی را وارد کنیم که منطقی و معقول باشد. وگرنه نتیجه این خواهد شد که خط تولیدی وارد خواهد شد که انواع فرایندهای انرژی بر و آلاینده را ایجاد می‌کنیم و پساب‌هایی ایجاد می‌شود که آلوده‌کنننده محیط زیست است.
وی افزود: از طرفی برای مصرف انرژی زیاد آنها باید نیروگاه فراهم کنیم. حالا با این قیمت پایین باز هم یا توانایی رقابت با محصولات خارجی را ندارد چون از خط تولید ضعیف استفاده کرده است. اگر هم بتواند با قیمت پایین صادر کند ما برای رساندن سود به آن کارخانه‌دار، منافع ملی را متضرر کرده‌ایم.
تأمین برق مورد نیاز مردم در تابستان مشکل اساسی شبکه برق کشور
مکاری‌زاده با اشاره به افزایش استان‌های گرمسیری در سال های اخیر، مصرف بخش خانگی را غیر یکنواخت دانست و عنوان کرد: مشکل مصرف بخش خانگی تابستان است. تغییر اقلیم خیلی نیاز به مدیریت مصرف دارد. ملت ما از گذشته با مشکل کم آبی روبرو بوده است و ملتی صرفه جو بوده است.
وی افزود: مدیریت مصرف به معنای مصرف نکردن نیست به معنای درست مصرف کردن است و لازم نیست سطح رفاهی را پایین بیاوریم. دولتها همواره خواسته‌اند امکاناتی که داشته‌اند را به مردم عرضه بکنند و مردم را دچار مشقت و سختی نکنند. ولی یک زمانی که رعایت مصرف نمی‌شود مجبور هستند با کارهای سیاستی زمان پیک مصرف را مدیریت کنند.
مدیریت مصرف و جلوگیری از خاموشی هدف اصلی اصلاح تعرفه برق
وی ادامه داد: نگاه وزارت به این موضوع درآمدزایی نیست. بحث این است که یک عده‌ای که پرمصرف هستند، زیاد مصرف کنند و عده دیگری که کم‌مصرف و از قشر ضعیف تر هم هستند، دچار خاموشی می‌شوند. پرمصرف‌ها یا باید مولد بگیرند یا با سلول خورشیدی برقشان را تامین کنند یا قیمت واقعی‌اش را بپردازند که ناعادلانه به نظر نمی‌رسد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: هر طور فکر می‌کنیم به مدیریت مصرف و مدیریت بار می‌رسیم که مهم ترین عامل ایجاد آن قیمت گذاری صحیح است که برای انجام رفتارهای صحیح در همه بخش‌های مصرف کننده انرژی یک محرک باشد. امیدوار هستم مردم خودشان با همدلی، مصرف را مدیریت کنند.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
