به گزارش مسیر اقتصاد این مسئله که آیا تحریم‌های یکجانبه آمریکا می‌تواند به اقتصاد ایران ضربه بزند، به آنچه در صنعت نفت ایران می‌گذرد بستگی دارد. مهم ترین اثرات این تحریم‌ها بر اقتصاد ایران در آن است که بر فروش نفت این کشور صدمه وارد نماید، اما بعید می‌رسد که بتواند آن را به طور کامل مختل کند.
اروپا، روسیه و چین به دنبال بهره‌مندی از انرژی ایران
اروپا، روسیه و چین همگی در توافق هسته‌ای با ایران باقی می‌مانند تا نه تنها از مزایای امنیتی آن بلکه از منافع حاصل از تجارت انرژی با ایران نیز بهره‌مند شوند. اقتصادهای این کشورها تشنه نفت ایران است و هیچ‌گونه مانعی را بر سر راه خود جهت خرید نفت ایران نمی‌پسندند و این واضح است که آن‌ها بهترین کار را برای داشتن نفت ایران انجام خواهند داد.
در حال حاضر ترامپ تحریم‌های گسترده‌ای را علیه کشورهایی که در ماه نوامبر با ایران مبادلات نفتی کنند، خواهد داشت و این موضوع را به هیئت مدیره اکثر شرکت‌ها اعلام کرده است تا راهی برای گرفتار نشدن در تحریم‌های آمریکا پیدا کنند. چین قبلاً در تجارت با ایران از یوآن استفاده کرده است و تقریباً راهی برای خرید نفت ایران پیدا خواهد کرد.
در همین حال اتحادیه اروپا نیز قانون مسدودساز تحریم‌های ایران را تصویب کرده است که اساساً این قانون قطع همکاری شرکت‌های اروپایی با ایران به خاطر تحریم‌ها را غیرقانونی اعلام می‌کند. اما این موضوع کاملاً حل نشده است و شرکت‌های اروپایی حاضر در ایران قبل از تصویب این قانون به خاطر شرایط نااطمینانی از ایران خارج شده‌اند.
جریمه اوفک در انتظار سرپیچی کنندگان از تحریم‌های ایران
دکتر کلارا پورتلا، متخصص سیاست تحریم‌ها در دانشگاه والنسیا گفته است بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی موظف به تبعیت از تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیستند، زیرا هیچ قانون مشابه اروپایی برای مقید کردن آن‌ها جهت عمل به تحریم‌های ایران وجود ندارد.
با این حال آمریکا مدعی است که صلاحیت اعمال قانون در خارج از قلمرو خود نسبت به شرکت‌های اروپایی در رابطه با تحریم ایران را دارد. این عمل بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی را در شرایط ناخوشایند قرار می‌دهد که از لحاظ فنی موظف به اجرای تحریم‌های آمریکا نیستند، اما اگر این کار را نکنند، با ریسک جریمه توسط دفتر کنترل دارایی‌های خارجی این کشور (اوفک) و قطع دسترسی به بازارهای آمریکایی مواجه خواهند شد.
تجارت با ایران تحت این شرایط برای اکثر شرکت‌های بین‌المللی غیرممکن خواهد بود. با این حال یک ترفند وجود دارد که آمریکا می‌تواند به‌وسیله آن همکاری‌های با ایران را قطع کند و آن اجبار تعاونی سوئیفت به اخراج بانک‌های ایرانی از این سیستم ارتباطات بانکی است.
فشار آمریکا به سوئیفت به منظور همکاری در تحریم ایران
هیئت مدیره سوئیفت متشکل از نمایندگان بانک‌های بزرگ بین‌المللی از جمله شرکت‌های آمریکایی است که همه آن‌ها متخصصان مشهور در زمینه‌های تخصصی بانکداری بین‌المللی هستند. مگر اینکه سوئیفت دستور آمریکا را رد کند که در این صورت با فرارسیدن ماه نوامبر اعضای هیئت مدیره آن در معرض ممنوعیت مسافرت به آمریکا و بلوکه شدن دارایی‌هایشان قرار خواهند گرفت.
با اینکه سوئیفت خود را یک سازمان بی طرف در دعواهای سیاسی بین‌المللی قلمداد کرده است، اما ناگزیر در عمل به این ادعا موفق نبوده است و در مقابل قدرت‌های بزرگ بین‌المللی و به طور خاص آمریکا مجبور به مصالحه شده است.
اهمیت سوئیفت برای اقتصاد ایران را می‌توان با مقایسه درآمد نفتی ایران قبل از تحریم‌های سال ۲۰۱۲ با بعد از تحریم‌ها مقایسه کرد. بعد از قطع سوئیفت در این سال درآمد نفتی ایران از عدد ۹۲.۵ میلیارد دلار به ۵۲ میلیارد دلار کاهش پیدا کرد. قطع دسترسی بانک‌های ایران به این سیستم، درآمد نفتی ایران را تقریباً نصف کرد.
در دوره قبل تحریم ها ایران برای تجارت با شرکت‌های اروپایی و مبادلات نفتی نیاز به سوئیفت دارد. ایران از طریق روش معاملات حواله‌ای و توافق با برخی بانک‌های خاص، قادر به انجام مبادلات بود. با این حال پیچیدگی‌ها و هزینه‌های فراوان خرید نفت از ایران باعث از بین رفتن بخش بزرگی از خریداران نفتی ایران شد.
به طور کلی قطع کامل دسترسی یک کشور به سوئیفت یک اقدام بسیار مخرب است و دولت را با سختی‌های فراوانی مواجه خواهد کرد.
زیان آمریکا در صورت ایجاد سیستم موازی سوئیفت توسط ایران
دکتر کلارا پورتلا می‌گوید اما ممکن است ایران تنها بازنده قطع سوئیفت نباشد و این کشور را به استفاده از جایگزین‌های سوئیفت ترغیب کند. اگر قطع دسترسی کشورها به سوئیفت تکرار شود، باعث می‌شود کشورها به سمت طراحی جایگزین سوئیفت برای رهایی از کنترل‌های غرب سوق داده شوند.
این حرکت به طور فزاینده‌ای در حال آشکار شدن است؛ ترکیه، روسیه، چین و ایران همه با صدای بلند آمادگی خود برای ایجاد سیستم‌های معاملاتی غیردلاری را به منظور جلوگیری از اقدامات تنبیهی آمریکا اعلام کرده‌اند و اکنون اروپا نیز به آن‌ها پیوسته است.
سوئیفت تاکنون اعلام نکرده است که در قبال تحریم ایران چه اقدامی را انجام خواهد داد. یک احتمال ضعیف وجود دارد که آمریکا سوئیفت را به خاطر اعتماد بانک‌های آمریکایی به آن مستثنا خواهد کرد. اما به نظر می‌رسد که افراد کمی هستند که معتقدند سوئیفت از دستور آمریکا اجتناب خواهد کرد.
اکنون سؤال این است که آیا کسانی که می‌خواهند ایران را از تحریم‌ها نجات دهند، می‌توانند به اندازه کافی کار کنند تا یک جایگزین برای سوئیفت ایجاد کنند؟ و اینکه آیا این جایگزین واقعاً می‌تواند تجارت‌ها را از اقدامات آمریکا محافظت کند؟
اما تمایل میان کشورها، حتی متحدان قدیمی آمریکا مانند اروپا برای محافظت از خود در برابر سلاح مالی مجهز دولت ترامپ، در حال رشد است و این می‌تواند عامل غلبه بر آمریکا باشد.
منبع: البوابه
انتهای پیام/ اقتصاد بین الملل
