مسیر اقتصاد/ خاموشی های تابستان امسال موجب شد تا بسیاری از مسئولینی که نسبت به مشکلات صنعت برق بی تفاوت بوده و هشدارهای داده شده از سوی وزارت نیرو در این خصوص را جدی نمی گرفتند، از خواب غفلت بیدار شده و با واقعیتی تلخ روبه رو شوند.
حقیقت این است که برخورد غیرکارشناسی و عمدتا سیاسی مسئولین کشور (اعم از دولت و مجلس) با صنعت برق باعث بروز دومینویی از مشکلات در این صنعت شده که بحران خاموشی اخیر یکی از بزرگترین نشانه آن است.
برخورد دوگانه با برق عامل اصلی مشکلات
اصلی ترین مورد از این برخوردهای غیرکارشناسی، در زمینه قیمت گذاری برق است. در ایران با برق به صورت دوگانه برخورد می شود. از طرفی با برق مانند یک کالای اقتصادی برخورد شده و بخش اعظمی از آن به بخش خصوصی واگذار می شود و از طرف دیگر مانند یک خدمت عمومی که توسط دولت به آحاد مردم ارائه می شود، از آن استفاده شده و با قیمتی پایین تر از قیمت تمام شده به مشتریان عرضه می شود.
در این میان نکته بسیار جالب این است که این مابه تفاوت قیمت تمام شده و قیمت فروش برق در بودجه سالیانه جایی ندارد و عملا دولت از پرداخت آن استنکاف می کند.[۱]
-
- زیان ناشی از تولید هر kWh برق در سال ۱۳۹۵[۲]
شاید بتوان سیاست دولت در این زمینه را مصداق بارزی از ضرب المثل «هم خدا را می خواهد هم خرما را» دانست، یعنی دولت هم می خواهد برق را با قیمتی کمتر از قیمت تمام شده به مشترکین برق عرضه کند و هم نمی خواهد ما به تفاوت این دو قیمت را بپردازد!
نتیجه اینکه وزارت نیرو به دلیل این عدم توازن در درآمدها و هزینه ها، روز به روز بدهکارتر می شود؛ تا آنجا که هم اکنون با بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان بدهی، لقب «بدهکارترین وزارتخانه ی دولت» را یدک می کشد.
-
- میزان بدهی های وزارت نیرو تا پایان سال ۱۳۹۵[۳]
اصلاح تعرفه مشترکین پرمصرف تبعات اجتماعی نخواهد داشت
تبعات اجتماعی واقعی شدن قیمت برق همواره دلیل اصلی دولت و مجلس برای عدم رسیدگی به این مسئله عنوان می‌شود. اما آیا اصلاح تعرفه برق برای اقشار پرمصرف که عمدتا از اقشار مرفه جامعه بوده و فشارهای اقتصادی به مراتب کمتری نسبت به آحاد مردم متحمل می شوند (اگر نگوییم هیچ فشار اقتصادی را متحمل نمی شوند!) نیز تبعات اجتماعی و نارضایتی عموم مردم را به دنبال دارد؟
تمامی کارشناسان امروز بر این موضوع اتفاق دارند که اصلاح تعرفه مشترکین پرمصرف، نه تنها تبعات اجتماعی به همراه ندارد بلکه یک اقدام مناسب در جهت اجرای عدالت نیز هست، چراکه در شرایط فعلی مشترکین پرمصرف ۲ برابر سایر مشترکین از یارانه پنهان برق بهره مند می شوند.
فرصت مناسب اجماع وزارت نیرو و مجلس برای اصلاح تعرفه برق پرمصرف ها
در روزهای اخیر مسئولین وزارت نیرو وکمیسیون های تخصصی مجلس (کمیسیون اقتصادی و کمیسیون انرژی) با اقبال به نظرات کارشناسی، بر سر موضوع اصلاح تعرفه برق مشترکین پرمصرف به اجماع رسیده اند.
حال باید دید که هیات وزیران به عنوان ضلع دیگر تصمیم گیر در این مسئله چه اقدامی انجام خواهد داد؟
هیئت وزیران با اصلاح تعرفه برق مشترکین پرمصرف موافقت می‌کند؟
به هر حال باید به این نکته توجه داشت که خاموشی های ناشی از اوج مصرف تابستانه یکی از اصلی ترین دلایل اقبال مسئولین به مسئله برق بوده است و اگر از این فرصت برای اعمال اصلاحات مذکور استفاده نشود، شاید با گذشت از بحران خاموشی ها، نظرات تغییر کند.
بررسی های کارشناسی نشان می دهد، اگر این روند مصرف مشترکین پرمصرف اصلاح نشود، بحران برق در سال ۹۸ ابعاد جدی تری خواهد داشت. بنابراین در امر خیر اصلاح تعرفه برق مشترکین پرمصرف باید عجله کرد!
پینوشت:
[۱] این در حالی است که بر اساس تبصره ۲ ماده ۱۰۱ قانون برنامه پنجم توسعه، ماده ۹۰ قانون سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و ماده ۶ قانون حمایت از صنعت برق، دولت و مشخصا سازمان برنامه و بودجه مکلف است که این موضوع را در بودجه سالیانه در نظر بگیرد.
[۲] اطلاعات دفتر سرمایه گذاری و تنظیم بازار آب و برق وزارت نیرو
[۳] همان
