مسیر اقتصاد/ اریتره، یک کشور کوچک آفریقایی در کنار دریای سرخ، دوباره مورد توجه غرب قرار گرفته است. در ماه ژانویه، مایکل روبین از موسسه امریکن انترپرایز (AEI) خواستار تغییر رژیم در کشوری شد که او آن را «کره شمالی آفریقا» نامید. هاآرتص در مقاله‌ای مشابه، اریتره را به عنوان نیروی نیابتی ایران و تهدیدی برای ایالات متحده معرفی کرد. رسانه اسرائیلی «Ynet» حتی نیروهای متحد انصارالله یمن را به گسترش نفوذ خود به اریتره متهم کرد. این هشدارهای ناگهانی ارتباط چندانی با حقوق بشر ندارند، بلکه این نگرانی ناشی از ترس نابودی کنترل غرب بر دریای سرخ است.
چرخش اریتره از غرب به شرق
اریتره که زمانی شریک نزدیک اسرائیل بود، از سال ۲۰۲۰ به سمت چین، روسیه و ایران گرایش پیدا کرده است. البته این کشور تنها نیست و طبق گزارش‌ها، سودان به روسیه و ایران اجازه دسترسی نظامی به بندر خود را می‌دهد و جیبوتی نیز با چین همکاری می‌کند. بنابراین هرگونه تلاش برای بی‌ثبات کردن اسمره، پایتخت اریتره، می‌تواند در سراسر شاخ آفریقا منعکس و نفوذ رو به کاهش واشنگتن را تهدید کند. تحریم‌های غرب اریتره در سال ۲۰۱۸ پس از توافق صلح این کشور با اتیوپی لغو شد، اما آشتی با غرب کوتاه‌مدت بود. در سال ۲۰۲۰، اسمره سفیر جدید اسرائیل را بدون هیچ توضیحی نپذیرفت. در همان سال، دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، اریتره را در ردیف کشورهای ممنوع برای ورود به کشور قرار داد و امارات متحده عربی تحرکات نظامی خود در یمن را کاهش داد و در سال ۲۰۲۱ از اریتره خارج شد.
در همین حال، چین وارد عمل شد. پکن که از حامیان قدیمی استقلال اریتره بود، حتی با وجود اختلال در تجارت جهانی ناشی از کووید-۱۹، سرمایه‌گذاری خود را در این کشور افزایش داد. تجارت دوجانبه به بالاترین سطح خود رسید و اریتره تغییر جهت به سمت قدرت‌های اوراسیا را آغاز کرد. این تغییر با ادامه تجاوز غرب در منطقه شتاب گرفت. در سال ۲۰۲۱، اسرائیل با حمله به یک کشتی ایرانی در آب‌های اریتره، حاکمیت این کشور را نقض کرد.
واشنگتن تحریم‌های اریتره را ظاهراً به دلیل نقش اریتره در جنگ تیگرای دوباره احیا کرد. در سال ۲۰۲۲، اسرائیل سفارت خود در اسمره را تعطیل و کنست قانونی را تصویب کرد که مهاجران اریتره حامی دولتشان را هدف اخراج قرار می‌داد. در همین حال، اسرائیل و اتیوپی مذاکرات سطح بالایی را برای تعمیق روابط برگزار کردند.
اریتره اکنون بر محور خود افزوده و به یکی از پنج کشوری تبدیل شده است که با قطعنامه ۲۰۲۲ سازمان ملل متحد در محکومیت حمله روسیه به اوکراین مخالفت کرده است. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در ژانویه ۲۰۲۳ از اسمره بازدید و در سال ۲۰۲۴، نیروهای دریایی روسیه در بنادر آن پهلو گرفتند. تجارت دوجانبه با مسکو باوجود رقم ناچیز، رشد شتابانی داشته است. در مقابل، نفوذ چین بسیار پررنگ است. اکنون یک سوم واردات اریتره و دو سوم صادرات آن به چین اختصاص دارد و سرمایه‌گذاری قابل توجهی در معدن و زیرساخت‌ها انجام داده است. توافق‌نامه‌ای در سال ۲۰۲۱، اریتره را به طرح کمربند و جاده (BRI) ملحق کرد؛ در سال ۲۰۲۲، دو کشور به «شرکای راهبردی» تبدیل شدند.
پیامدهای احیای روابط تهران اسمره
در این میان، مهمترین تغییر در روابط احیا شده اسمره با تهران نهفته است. اریتره که زمانی نیروهایی را علیه انصارالله مستقر کرده بود، اکنون از محکوم کردن آن‌ها خودداری می‌کند. در سال ۲۰۲۴، عثمان صالح، وزیر امور خارجه اریتره، در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، شرکت و شهادت اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را محکوم کرد. بنا به گزارش‌ها، تهران موافقت کرده است که پهپادها و سایر فناوری‌های نظامی را در اختیار اریتره قرار دهد. این اقدامات آن را به محور گسترده ایران می‌افزاید. اگر تهران دوباره به بندر «عصب» دسترسی پیدا کند، ایران در موقعیتی قرار خواهد گرفت که از دو سوی دریای سرخ از انصارالله حمایت کند. در واقع، اریتره می‌تواند بار دیگر به یک سکوی پرتاب منطقه‌ای تبدیل شود، این بار نه برای ابوظبی، بلکه برای اهداف راهبردی تهران.
پیامدهای تغییر رویکرد اریتره بر پیچیدگی شاخ
حمایت از اریتره بدون تهدید هم نیست. اتیوپی، با جمعیتی ۴۰ برابر اریتره و اقتصادی ۸۰ برابر بزرگتر، نیز در حال تغییر جهت به سمت شرق است. چین شریک تجاری اصلی آن بوده و روسیه و ایران در حال افزایش همکاری دوجانبه به ویژه در بخش امنیتی هستند. پهپادهای ایرانی در سرکوب شورش تیگرایا نقش مهمی داشتند. با توجه به اینکه هر دو کشور اکنون عضو بریکس هستند، درگیری اریتره و اتیوپی؛ چین، روسیه و ایران را در موقعیت بالقوه دشواری قرار خواهد داد. اما این نفوذ مشترک فرصتی را نیز ایجاد می‌کند. اواخر سال گذشته، ترکیه میانجی صلح بین اتیوپی و سومالی شد؛ همین اتفاق می‌تواند در این مورد نیز رخ دهد. ایفای نقش میانجی صلح، در راستای منافع اقتصادی و راهبردی سه قدرت اوراسیاست.
همزمان با اینکه محور مقاومت تحت حمایت ایران در غرب آسیا، پس از برخی شکست‌ها در حال بازیابی خود است، تسلط واشنگتن در حال کاهش است. برای نمونه، پایگاه جیبوتی آن آزادی عملیاتی خود را از دست داده است، به طوری که جیبوتی حملات هوایی آمریکا به انصارالله را متوقف کرده و اکنون نیز سودان به دنبال کاهش نفوذ امارات و حرکت به سمت ایران و روسیه است. پس از امتناع جیبوتی، واشنگتن ایده به رسمیت شناختن منطقه جدایی‌طلب سومالی‌لند و ایجاد پایگاه در آنجا را مطرح کرد که نشان‌دهنده ناامیدی از محدودیت گزینه‌هایش در دریای سرخ بود.
تغییر موضع اریتره از تل‌آویو به تهران واکنش‌های شدیدی را برانگیخته است. همانطور که انتظار می‌رفت، با تضعیف اهرم غرب، درخواست‌ها برای تغییر رژیم تشدید شده است. به طوری که رسانه عبری «هاآرتص» اریتره را به عنوان یک نیروی نیابتی ایران و «تهدید راهبردی» توصیف می‌کند. به باور کارشناسان، این اظهارات بستر مداخله را فراهم می‌کند. باید توجه داشت که اتحاد اریتره با چین، روسیه و ایران، نظم دریای سرخ را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بازگشت تهران به عصب، بدون تردید می‌تواند تعادل منطقه‌ای را تغییر دهد و انصارالله و گروه‌های مقاومت فلسطین را تقویت کند. اگر تل‌آویو و واشنگتن بیش از حد فشار بیاورند، نتیجه می‌تواند غرب آسیا را تغییر شکل دهد.
منبع: کریدل
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
