مسیر اقتصاد/ ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی حلقه اتصال مراکز تولید و بازارهای بزرگی در سطح جهان به شمار می‌آید و به همین دلیل از ظرفیت بالایی برای جذب کالاهای عبوری (ترانزیتی) برخوردار است. بخشی از بازار ترانزیت ایران مربوط به تجارت کشورهای منطقه است.
حجم تجارت منطقه ۲.۶ بار کمتر از میانگین جهانی است
قرار گرفتن اقتصاد بزرگی مانند ترکیه در شمال غرب و بازارهای بزرگی مانند پاکستان، افغانستان و کشورهای حوزه‌ی آسیای مرکزی در شرق و شمال شرق ایران، بازار ترانزیت بزرگی برای ایران ایجاد کرده است. این بازار جای رشد بسیاری دارد؛ زیرا اغلب کشورهای اطراف ایران اقتصادی متناسب با جمعیت خود ندارند و پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های آتی رشد بالایی را تجربه کنند.
همچنین حجم تجارت خارجی کشورهای منطقه به نسبت تولید ناخالص داخلی که به عنوان «شاخص شدت تجارت» شناخته می‌شود، ۲.۶ بار کمتر از میانگین جهانی است. بنابراین این چشم انداز وجود دارد که در سال‌های آتی، حجم تجارت منطقه‌ای حداقل به همین میزان افزایش یابد.
نیاز روزافزون کشورهای همسایه به راه‌های ایران
با رشد و توسعه همسایگان شرق، شمال شرقی و غرب کشور، نیاز این کشورها به راه‌های ایران افزایش خواهد یافت. از جمله این کشورها می‌توان به پاکستان، افغانستان و عراق اشاره کرد. این کشورها واجد جمعیت بالایی هستند که سهم اقتصاد و تجارت خارجی آن‌ها در جهان، بسیار پایین‌تر از جمعیتشان است.
در حال حاضر ایران بهترین و در مواردی تنها مسیر تجارت کشورهای شرق ایران یعنی پاکستان و افغانستان با کشورهای واقع در غرب ایران یعنی ترکیه و عراق است.
همچنین باید اذعان کرد که ایران بهترین مسیر برای عبور کالاهای غیرنفتی میان هند و روسیه است. زیرا بنادر غربی روسیه در دریای سیاه و بالتیک واقع شده‌اند و کشتی‌ها برای تردد میان آن‌ها و بنادر هند، ناگزیر به عبور از کانال سوئز و دور زدن هزاران کیلومتر از سواحل ترکیه یا اروپای غربی هستند؛ در حالی که مسیر ایران قریب ۴,۰۰۰ کیلومتر کمتر است.
ایران؛ مهمترین گزینه ترانزیتی هند
آمارها نشان می‌دهد میزان تجارت خارجی کشور هند به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان، در حال حاضر تناسبی با حجم اقتصاد و تولید این کشور ندارد و پیش بینی می‌شود در سال‌های آتی رشد بالایی را تجربه کند. این مسئله نیازمند ورود هند به بازارهای جدید و توسعه مسیرهای بین المللی حمل و نقل کالا است که منطقه اوراسیا و مسیر ایران، یکی از مهمترین گزینه‌های این کشور است؛ چرا که از یک‌سو کشور هند به مواد معدنی موجود در این کشورها نیاز دارد و از طرف دیگر کشورهای اوراسیا بازار بزرگی برای محصولات هندی به‌شمار می‌آیند.
بر اساس آخرین آمار مرکز تجارت جهانی دو کشور روسیه و هند به عنوان مراکز ثقل تولید و تجارت شمال و جنوب آسیا، جزء ده شریک تجاری اول یکدیگر نیستند، مگر در حالت واردات هند از روسیه که عمدتاً به دلیل تحریم نفتی روسیه از سوی اروپایی‌ها واردات هند از روسیه رشد قابل توجهی داشته است.
این در حالی است که چین و روسیه در هر دو حالت صادرات و واردات، جزء ده شریک نخست تجاری یکدیگر محسوب می‌شوند که طبعاً یکی از مهمترین عوامل آن، وجود زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل مستقیم و مقرون به صرفه میان دو کشور است؛ چیزی که دو کشور هند و روسیه از آن محروم هستند.
لزوم تقویت و به‌روزرسانی زیرساخت‌های صنعت ترانزیت ایران
با وجود مزیت‌های جغرافیایی ایران در صنعت ترانزیت، عدم توسعه و بروزرسانی زیرساخت‌های مربوطه آینده ترانزیت و حمل و نقل بین الملل ایران را تهدید می‌کند. زیرساخت‌های ترانزیت ایران متناسب با رشد تجارت، توسعه زیرساختها، ارتقاء فناوری و روش‌های حمل و نقل در منطقه و جهان، نیازمند توسعه و بروزرسانی است؛ در غیر اینصورت نه تنها بازار ترانزیت ایران توسعه نخواهد یافت، بلکه ترانزیت کنونی نیز به مسیرهای جایگزین منجر خواهد شد.
مهمترین مسیرهای جایگزین در حال توسعه در اطراف ایران عبارتند از «راه توسعه عراق»، «راه آهن پاکستان-افغانستان-ازبکستان» و «راهگذر فراکاسپین» یا همان راهگذر میانی که شرق و غرب دریای کاسپین را به یکدیگر متصل می‌کند.
انتهای پیام/ حمل و نقل
