مسیر اقتصاد/ نرخ ارز از مهم‌ترین متغیرهای اقتصاد کلان شناخته می‌شود که تغییرات آن به طور گسترده بر متغیرهای اقتصادی مانند تورم تاثیر می‌گذارد. وقتی مواد اولیه تولیدات صنعتی در کشور با نرخ ارز قیمت‌گذاری شود قیمت همه محصولات، متناسب با نوسان نرخ ارز تغییر می‌کند. قیمت‌گذاری دلاری مواد اولیه تولید در کشور، باعث شده است با افزایش نرخ دلار، همه چیز برای مردمی که درآمدهایشان ریالی است، گران شود و این نامعادله به معیشت آحاد مردم ضربه زده و عده‌ای قلیل را به ثروت نجومی رسانده است.
قیمت‌گذاری دلاری محصولات داخلی، پول ملی را تضعیف می‌کند
عمده ارز کشور در اختیار شرکت‌هایی است که مواد اولیه تولید (محصولات پتروشیمی و فلزات) را در اختیار دارند، از یک سو ارز را گران می‌کنند تا از فروش ارز سود نجومی کنند و از سوی دیگر مواد اولیه را با همین ارز گران قیمت‌گذاری و سود می‌کنند. ذی‌نفعان تورم و حمایت آنان از دلاریزه شدن اقتصاد ایران کشور را با چالش‌های متعددی روبرو کرده است؛ به طوری که هزینه اقتصادی خانوارها دلاری شده، در حالی که درآمدها به شکل ریالی سرکوب شده است.
در این راستا دلارزدایی از اقتصاد کشور یکی از موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از کارشناسان و مسئولان به خصوص در سال‌های اخیر قرار گرفته است. به طوری که رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار ماه رمضان امسال با مسئولان و کارگزاران نظام با انتقاد از بعضی از شرکت‌های بزرگ و پر درآمد دولتی که از مواد اولیه داخلی برای تولید استفاده می‌کنند اما قیمت محصولات خود را با دلار تلگرامی و قیمت‌های جعلی هدایت شده از طرف دشمن تطبیق می‌دهند، تاکید داشتند که چرا باید این کار که حاکمیت دادن به دلار و تقویت رقیب ریال است، انجام بگیرد.[۱]
چالش رفع شکاف درآمد-هزینه‌ای خانوارها به دلیل درآمد ریالی و هزینه دلاری
البته دلارزدایی از مبادلات بین‌المللی اقتصاد ایران با دلارزدایی از اقتصاد داخلی ایران متفاوت است. در نوع اول هدف کاهش حجم دلار و یورو از چرخه مبادلات تجاری و جایگزینی آن با سایر ارزهای جهان است. اما در نوع دوم هدف جلوگیری از قیمت‌گذاری محصولات داخلی با ارزهای خارجی مثل دلار است. دلارزدایی داخلی یا همان دلاریزه کردن قیمت مواد اولیه و کامودیتی‌ها در ابتدای زنجیره عملا تا انتهای زنجیره را دلاری می‌کند، بنابراین کل نظام هزینه مصرفی آحاد جامعه (PCE) دلاری می‌شود.
در این شرایطی که دولت و بخش خصوصی از رفع شکاف درآمد-هزینه‌ای که به علت درآمد ریالی و هزینه دلاری به وجود آمده، ناتوان هستند سبد مصرفی حقوق‌بگیران کوچک و اقلامی چون تفریح، آموزش، سفر و دیگر مسائل رفاهی از آن حذف می‌شود تا جایی که این سبد به قیمت‌ها کشش‌ناپذیر شود. اینجا نقطه شروع نارضایتی اجتماعی و خلق بحران‌های جبران‌ناپذیر امنیتی سیاسی است.
بنابراین فقط کسانی که می‌توانند از محل «دارایی‌های متصل به نرخ ارز» برای خود جریان درآمدی خلق کنند، قادر به نگهداشت و توسعه سبد مصرفی خود و خلق دارایی بیشتر خواهند بود مانند فعالان بورسی، ملاک‌ها و بساز بفروش‌ها. این موضوع به معنی تشدید بی‌عدالتی در توزیع درآمد و ثروت در کشور است که باید برای اصلاح آن اقدام کرد.
پینوشت:
[۱] پایگاه اطلاع رسانی رهبر معظم انقلاب اسلامی، شماره خبر: ۵۲۳۸۹
انتهای پیام/ دولت و حکمرانی
