مسیر اقتصاد/ ارمنستان با جمعیت ۳ میلیون نفری و تولید ناخالص ۱۲.۶۵ میلیارد دلاری، تنها کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیاست که با ایران مرز زمینی دارد. بیش از ۳۰ سال است که روابط دیپلماتیک میان ایران و ارمنستان برقرار است و این کشور روابط سیاسی مناسبی با ایران داشته است.
سهم ۷ درصدی ایران از کل واردات ارمنستان در سال ۲۰۲۰
مبادلات انرژی ایران و ارمنستان از سال ۱۳۷۶ با صادرات برق ایران به ارمنستان آغاز شد. در ادامه قرارداد ۲۰ ساله تهاتر گاز و برق بین دو کشور در سال ۱۳۸۳ منعقد شد ولی اجرای این قرارداد در سال ۱۳۸۸ با صادرات گاز طبیعی ایران به مقصد ارمنستان تحقق یافت که درنتیجه در سال ۱۳۸۹ میزان واردات برق ایران از ارمنستان افزایش پیدا کرد و از حدود ۴۰۰ میلیون کیلووات ساعت به حدود ۱۲۰۰ میلیون کیلووات ساعت رسید.
در سال ۲۰۲۰ میلادی، تولید ناخالص داخلی کشور ارمنستان معادل ۱۲.۶۵میلیارد دلار بوده که کاهش ۷.۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است. بخش خدمات با سهم ۵۳.۱ درصد، صنعت با سهم ۲۷/۰ درصد و کشاورزی با سهم ۱۱.۲ درصد بیشترین اثرگذاری را بر تولید ناخالص داخلی این کشور دارند که بررسی روند زمانی نشان از افزایش سهم خدمات و کاهش سهم بخش کشاورزی دارد.
در سال ۲۰۲۰، این کشور دارای صادرات ۲.۵ میلیارد دلاری و واردات ۴.۵ میلیارد دلاری بوده است که سهم ایران از کل صادرات ارمنستان ۳.۳ درصد بوده و بیش از ۸۰ درصد صادرات این کشور به ایران، صادرات برق است که برابر با ۶۷.۸ میلیون دلار است. همچنین سهم ایران از کل واردات ارمنستان در حدود ۷ درصد بوده است.
امکان تبدیل شدن ایران به هاب انرژی منطقه با توجه به موقعیت استراتژیک
در سال ۲۰۲۱ میلادی، کشور ارمنستان «برنامه توسعه بخش انرژی تا سال ۲۰۴۰» را مصوب کرد که در آن برنامه‌های اجرایی با دوره زمانی مشخص به منظور توسعه و امنیت بخش انرژی تدوین کرده است. با توجه به وابستگی تأمین انرژی ارمنستان به واردات گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی، امنیت انرژی و توسعه منابع بومی جزو برنامه اصلی دولت این کشور در حوزه انرژی است.
با توجه به برنامه بلندمدت بخش انرژی ارمنستان تا سال ۲۰۴۰، گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی، توسعه انرژی هسته‌ای، ایفای نقش جدی در بازارهای انرژی منطقه‌ای و تنوع بخشیدن به سبد انرژی به عنوان اهداف اصلی بخش انرژی این کشور مورد توجه قرار گرفته است.
ایران با دارا بودن منابع عظیم فسیلی و با توجه به موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، ظرفیت بالایی برای تجارت انرژی (واردات و صادرات انرژی) و تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه دارد. در این راستا، افزایش تجارت انرژی با کشورهای مختلف به ویژه در حوزه برق و گاز که امکان ایجاد پیوندهای راهبردی را فراهم می‌کند، حائز اهمیت است.
مجموعه پیشنهادات برای توسعه تجارت انرژی بین دو کشور ایران و ارمنستان
گفتنی است مقوله تجارت انرژی بایستی در یک چارچوب تحلیلی مبتنی بر حداکثر کردن منافع سیاسی و اقتصادی بررسی شود و تجارت انرژی به صورتی ک موضوع صرفا اقتصادی، تحلیل صحیحی نیست. بر همین اساس، تبادلات انرژی جمهوری اسلامی با کشورهای مختلف از جمله ارمنستان نیز بایستی مبتنی بر همین چارچوب صورت پذیرد. توسعه تجارت انرژی بین دو کشور می‌تواند منافع ایران و ارمنستان را تامین کند. براین اساس پیشنهادهای زیر ارائه می‌شود :
- افزایش صادرات گاز به ارمنستان تا سقف ظرفیت فعلی خط لوله صادراتی: با توجه به ظرفیت ۳.۲ میلیارد مترمکعب سالیانه خط لوله موجود بین دو کشور، پیشنهاد می‌شود علاوه بر قرارداد تهاتر فعلی، صادرات گاز به ارمنستان تا سقف ظرفیت خط لوله انجام پذیرد.
- توسعه شبکه انتقال برق با ارمنستان در قالب خط سوم انتقال: با توجه به اینکه شبکه برق این کشور با برق ایران سنکرون است، پیشنهاد می‌شود ایران با توسعه شبکه انتقال برق با ارمنستان، بخشی از ناترازی عرضه و تقاضای برق در فصل تابستان را از این طریق جبران کند.
- افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی به ارمنستان و مشارکت در زیرساخت‌های آن: با توجه به عدم ظرفیت پالایشگاهی و مخازن قابل اتکا برای ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی در ارمنستان، پیشنهاد می‌شود که ایران نسبت به توسعه صادرات فراورده ها ی نفتی به این کشور و ایجاد زیرساخت‌های مخازن ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی این کشور مشارکت کند .
منبع: گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل: ۱۸۳۴۴
انتهای پیام/ انرژی
