سید محمدرضا موسوی کارشناس حوزه پول و بانک اندیشکده اقتصاد مقاومتی در گفتگو با مسیر اقتصاد با اشاره به شکننده بودن بازار ارز در کشور گفت: تقاضاهایی که در این بازار وجود دارد از جنس‌های مختلفی است. بخشی از این تقاضاها حقیقی و مجاز مانند تقاضا برای واردات کالا و برخی تقاضا‌های غیرتجاری مانند ارز مسافرتی است. این شکننده بودن به دلیل بی‌ثباتی در سیاست‌های پولی، رشد نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی، یک تقاضای کاذب و غیرمولد و غیررسمی در بازار ارز ایجاد کرده که موجب شده است مبادلات ارزی در دو بازار رسمی و غیررسمی انجام شود.
بازار غیررسمی منشأ اصلی بی‌ثباتی در بازار ارز است
موسوی افزود: بازار غیررسمی ارز که بستر مبادلات غیررسمی است، منشأ اصلی بی‌ثباتی در بازار ارز است. نوسانات قیمت در بازار غیررسمی بیش از آنکه تحت تأثیر عوامل اقتصادی و واقعی باشد، تحت تأثیر اخبار سیاسی، هیجانات و انتظارات تورمی شکل می‌گیرد. یعنی هر عاملی که باعث شود معامله گران ارز در بازار غیررسمی احساس کنند اقتصاد کشور در آینده با افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی مواجه است، موجب شکل‌گیری هیجانات در این بازار و افزایش تقاضا و در نتیجه رشد قیمت در بازارهای غیررسمی می‌شود.
وی بیان داشت: بر همین اساس اخبار مربوط به حذف ارز ترجیحی، صدور مجوز واردات خودرو، کند شدن روند مذاکرات وین و صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام از جمله عوامل هیجانی افزایش نرخ ارز در بازار غیررسمی در طی هفته‌های اخیر بوده است. در حال حاضر بازار غیررسمی به مکانی برای معاملات غیرمولد و سفته‌بازی از طریق معاملات ارزی تبدیل شده است.
تاکید بانک مرکزی بر توسعه بازارهای رسمی ارز در ماه‌های اخیر
این پژوهشگر حوزه ارز با اشاره به عامل دیگر افزایش نرخ ارز در بازار غیررسمی اظهار داشت: گاهی اوقات به خاطر مشکلاتی که در بازار رسمی ارز وجود دارد، بخشی از تقاضا که در بازار رسمی به آن پاسخ داده نمی‌شود، به بازار غیررسمی منتقل شده و موجب افزایش نرخ ارز در آن بازار شده است. به عنوان مثال برخی از تقاضای ارز جهت واردات به دلیل مشکلات مربوط به تأمین ارز در سامانه نیما به بازار غیررسمی ارز منتقل شده است.
موسوی اضافه کرد: بانک مرکزی در طول ماه‌های اخیر بر توسعه بازارهای رسمی ارز و تقویت بسترهای موجود در آن تأکید داشته است. افزایش تأمین ارز در بازار نیما، توسعه بازار متشکل ارزی، انتشار اوراق ارزی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ارزی و وضع مالیات بر مبادلات ارزی از جمله این اقدامات است که برخی از آن‌ها اجرا شده و برخی دیگر در دست اقدام است.
استفاده از ابزارهای مالیاتی برای کاهش جذابیت معاملات سفته‌بازانه
این پژوهشگر اقتصادی تصریح کرد: اگرچه این اقدامات برای ثبات بازار ارز و کاهش حجم اثرگذاری بازار غیررسمی لازم و صحیح است، اما کافی نیست. بانک مرکزی برای کنترل نوسانات قیمت ارز علاوه بر توسعه بازار رسمی باید تمرکز ویژه‌ای بر مبادلات بازار غیررسمی داشته باشد. مسئله ممنوعیت معاملات غیررسمی ارز از جمله معاملات فردایی و قاچاق انگاری آن‌ها در قانون اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز پیش‌بینی شده است.
وی همچنین عنوان داشت: بنابراین بانک مرکزی باید در کوتاه مدت از ابزارهای خود برای توسعه بازار رسمی و کاهش هر چه بیشتر حجم و اثرگذاری بازار غیررسمی ارز استفاده کند و در کنار آن، زیرساخت‌های لازم برای مقابله با معاملات هیجانی و غیرقانونی در بازار غیررسمی ارز را فراهم نماید.
موسوی در پایان اضافه کرد: در میان مدت باید از طریق حکمرانی ریال، کنترل گردش مالی حساب‌های معامله‌گران بازار غیررسمی و با استفاده از ابزارهای مالیاتی، هرگونه صرفه اقتصادی و جذابیت معاملات سفته‌بازانه را در این بازار کاهش دهد و در بلندمدت از طریق ثبات در سیاست‌های پولی نظیر کنترل نقدینگی، کاهش تورم و هدایت نقدینگی به بازارهای مولد، زمینه را برای کاهش تقاضای سفته‌بازانه و غیرمولد در بازار ارز فراهم نماید.
انتهای پیام/ پول و بانک
