به گزارش مسیر اقتصاد به دنبال تهاجم روسیه به اوکراین، کشورهای غربی در تلاشند تا با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله تحریم‌های اقتصادی به این اقدام واکنش نشان دهند. یکی از اقدامات آشکار قطع دسترسی بانک‌های روسی به سوئیفت است، شبکه پیام‌رسانی که توسط ۱۱۰۰۰ بانک در ۲۰۰ کشور برای پرداخت‌های فرامرزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از دولت‌های غربی موافق اعمال فشار به سوئیفت برای قطع ارتباط با بانک‌های روسیه هستند، اما برخی دیگر تمایل چندانی به این اقدام ندارند و نسبت به مؤثر بودن این سلاح علیه روسیه تردید دارند.
تحریم سوئیفت؛ انگیزه‌ای برای تقویت سیستم‌های جایگزین
روسیه از سال ۲۰۱۴ که آمریکا ایده قطع سوئیفت را به‌عنوان مجازات حمله به کریمه مطرح کرد، خود را برای مقابله با این محدودیت آماده کرده است. این تحریم اگرچه موجب فرار سرمایه و محدودیت در فعالیت بانک‌های متکی به منابع مالی خارجی می‌شود، اما روسیه را به سمت تقویت سازوکارهای مقابله با این محدودیت سوق می‌دهد. با قطع دسترسی به سوئیفت، بانک‌های روسی و شرکای خارجی آن‌ها از پیام‌رسان‌های دیگر نظیر SPFS که از سال‌ها قبل به‌عنوان جایگزین روسی سوئیفت شناخته‌شده، استفاده خواهند کرد. انجام انبوه تراکنش‌های مالی روسیه با استفاده از SPFS و سرمایه‌گذاری بیشتر در این پیام‌رسان با گذشت زمان، موجب تسریع در استفاده از آن در آینده خواهد شد و اثربخشی تحریم سوئیفت را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.
افزایش هزینه تبادلات تجاری به دلیل وابستگی غرب به انرژی روسیه
یکی دیگر از تبعات ممنوعیت استفاده روسیه از سوئیفت، افزایش هزینه مبادلات تجاری کشورهای غربی در کوتاه‌مدت است. روسیه پنجمین شریک تجاری بزرگ اتحادیه اروپا است. این کشور ۳۵ درصد از گاز مورد نیاز کشورهای اروپایی را تأمین می‌کند. بنابراین قطع ارتباط روسیه از سوئیفت، پرداخت هزینه منابع انرژی را برای خریداران بین‌المللی دشوارتر می‌کند. این مسئله همچنین می‌تواند زمینه را برای انتقام‌گیری روسیه فراهم کند.
تقویت پیام‌رسان‌های موازی با سوئیفت؛ سلاحی علیه جهان روایی دلار
تبعات استفاده از سوئیفت به‌عنوان یک سلاح علیه روسیه صرفاً به هزینه‌های تجاری کوتاه‌مدت محدود نمی‌شود، بلکه این اقدام در بلندمدت می‌تواند به منافع بلندمدت آمریکا نیز آسیب برساند. آمریکا در طول دهه‌های اخیر با استفاده از جهان روایی دلار در سیستم‌های تسویه مالی جهانی و ابزارهای مکمل آن نظیر پیام‌رسان سوئیفت توانسته است بر امور مالی بین‌المللی تسلط یابد. تبدیل کردن سوئیفت به یک ابزار سیاسی به‌منظور مهار روسیه بیشتر سوئیفت موجب می‌شود کشوری مانند چین که رقیب جدی آمریکا در اقتصاد جهانی محسوب می‌شود، انگیزه جدی برای تقویت پیام‌رسان CIPS در پرداخت‌های فرامرزی به یوآن پیدا کند. این امر همچنین به چین کمک می‌کند تا هر کشوری را که دارای روابط ناآرامی با آمریکاست، به استفاده از این سازوکار به‌جای سوئیفت و تقویت جایگاه یوآن در مقابل دلار ترغیب کند. این مسئله موجب می‌شود در بلندمدت، وابستگی مبادلات مالی بین‌المللی به مدل‌های تسویه دلاری کاهش یابد و منافعی که آمریکا از این طریق به دست آورده است، به خطر افتد. در اواخر سال ۲۰۲۱، میانگین روزانه حجم معاملات ۳۱۰ میلیارد یوآن -۵۰ میلیارد دلار- داشت. این میزان اگرچه بسیار کمتر از ۴۰۰ میلیارد دلار معاملات تخمین زده‌شده در سوئیفت است، اما نسبت به یک سال قبل به دو برابر افزایش‌یافته است و نگرانی‌های جدی را در مورد کاهش سلطه اقتصادی آمریکا بر مبادلات مالی بین‌المللی برای غرب در پی داشته است.
این دلایل موجب شده است برخی از کشورهای غربی تمایل چندانی به استفاده از ابزار تحریم سوئیفت علیه روسیه نداشته باشند و از سایر گزینه‌ها برای اعمال تحریم‌های اقتصادی استفاده نمایند. قرار دادن مؤسسات مالی بزرگ روسیه در لیست سیاه، جلوگیری از معامله بانک‌های غربی با آن‌ها و ممنوعیت‌های شدید تجاری از جمله این گزینه‌هاست. اگرچه دامنه این اقدامات محدودتر از قطع ارتباط روسیه با سوئیفت است، اما خطرات آن‌ها برای مبادلات مالی و تجاری غربی‌ها کمتر از تحریم سوئیفت خواهد بود.
منبع: اکونومیست
انتهای پیام/ پول و بانک
