به گزارش مسیر اقتصاد بدون شک در غیاب همراهی مردم و مشارکت آن‌ها در مبارزه با قاچاق کالا، امکان ریشه کن کردن این معضل اقتصاد کشور فراهم نخواهد بود. در مقابل چنانچه فرهنگ مردم به‌گونه‌ای تغییر کند که تمایلشان به خرید کالای قاچاق کاهش یابد، مسئولین نیز در مبارزه با قاچاق کالا راحت تر خواهند بود.
به طور خاص تا زمانی که مردم به خرید کالای قاچاق اقبال نشان دهند، هرچقدر هم از طرق مختلف کار بر قاچاقچیان کالا دشوار شود، بازهم این انگیزه در آن‌ها وجود دارد که برای ورود کالاهای خود راهی پیدا نمایند. اما چنانچه قاچاقچیان از اینکه مردم کالاهای آن‌ها را خریداری کنند نا امید شوند، انگیزه آن‌ها برای قاچاق کاهش می‌یابد. بنابراین نهادینه کردن مبارزه با قاچاق در فرهنگ مردم اقدامی ضروری و در راستای مبارزه‌ی همه‌جانبه با قاچاق کالاست.
نکته مهم اینکه برای نهادینه کردن مبارزه با قاچاق در فرهنگ مردم، تنها توصیه کردن کفایت نمی‌کند. در سال‌های اخیر مسئولین مبارزه با قاچاق کشور سخنان زیادی خطاب به عموم مردم در خصوص لزوم همکاری در مبارزه با قاچاق کالا بیان کرده‌اند، که برخی از آن‌ها با عناوینی چون «اساس در مبارزه با قاچاق تغییر رفتار و فرهنگ مردم است»[۱]، «باید با کار فرهنگی روند قاچاق به حداقل برسد»[۲] و «در حوزه قاچاق باید فرهنگ سازی صورت گیرد»[۳] عنوان شده‌اند.
اما در عمل این سخنان زیبا نتوانسته است در فرهنگ مردم تأثیر چندانی بگذارد و آن‌ها را در مبارزه با قاچاق کالا همراه نماید. اولین نکته‌ای که با شنیدن این سخنان از سوی مسئولین به ذهن متبادر می‌شود، این است که از آنجا که آن‌ها نتوانسته‌اند در انجام وظایف خود در مبارزه با قاچاق کالا به درستی عمل کنند، این سخنان را از سر ناچاری و با این هدف که مردم را به عنوان مقصر اصلی رواج کالای قاچاق در کشور معرفی نمایند، مطرح می‌کنند.
برای مشارکت مردم در مبارزه با قاچاق کالا اولا لازم است با آگاهی بخشیدن، معرفی، تبیین آثار و تبعات مخرب و زیانبار قاچاق کالا بر اقتصاد کشور، مردم را بر فواید بلندمدتی که در صورت نخریدن کالای قاچاق به اقتصاد خانواده و جامعه‌ی خودشان برمی‌گردد واقف کرد. مهم‌ترین وظیفه را در این زمینه سازمان صدا و سیما به عهده دارد، اما بر عملکرد این سازمان نیز انتقادات زیادی وارد است. در سال‌های اخیر نه تنها تعداد برنامه‌هایی که بتواند به درستی ابعاد قاچاق کالا و مضرات آن را به مردم بشناساند در صدا و سیما کم بوده، بلکه پیام‌های تبلیغاتی که پخش می‌شود نیز در مواردی مربوط به کالاهایی است که از مبادی غیر رسمی به کشور وارد می‌شوند.
البته لازم است توجه شود که تغییر در الگوی مصرف مردم از طریق فرهنگ سازی در بلندمدت به نتیجه می‌رسد و نباید انتظار داشت با تبلیغات و فرهنگ سازی، به سرعت از اقبال مردم به کالای قاچاق کاسته شود.
بنابراین در کنار روشنگری درخصوص مضرات قاچاق کالا به کشور، لازم است آن‌ها را در عواید حاصل از کشف محموله‌های قاچاق سهیم کرد تا انگیزه ملموس‌تری در مبارزه با قاچاق کالا داشته باشند. در این روش هر فردی که در هر مرحله‌ای در کشف کالای قاچاق مشارکت نماید، در بخشی از عواید حاصل از کشف آن سهیم خواهد شد.
این روش موجب می‌شود قاچاقچیان در تمامی مراحل کار خود از ترخیص در گمرک گرفته تا سطح خرده فروشی، احساس امنیت نداشته باشند و کار بر آن‌ها دشوار گردد. از طرف دیگر این سیاست می‌تواند به سرعت مشارکت مردم را نه تنها در نخریدن کالای قاچاق، بلکه در همکاری برای کشف آن‌ها نیز جلب نماید.
پینوشت:
[۱] https://epe.ir/Home/Single/10733
[۲] https://epe.ir/Home/Single/10688
[۳] https://epe.ir/Home/Single/12419
