به گزارش مسیر اقتصاد طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، در ۹ ماه ابتدایی سال جاری میزان صادرات کل کشور درحدود ۹۱٫۳ میلیون تن به قیمت ۳۱٫۶ میلیارد دلار بوده است. در این میان میزان صادرات بخش کشاورزی و مواد غذایی از کل صادرات کشور ۴٫۵ میلیون تن به قیمت ۴٫۷ میلیارد دلار بوده است. به این ترتیب سهم این بخش از کل صادرات از نظر وزنی ۵ درصد و از نظر قیمت دلاری ۱۵ درصد بوده است.
همچنین میزان صادرات بخش کشاورزی در ۹ ماه ابتدایی سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی ۹۶۰ هزار تن (۲۷ درصد) و از نظر قیمت دلاری ۳۱۲ میلیون دلار (۷ درصد) افزایش یافته است. بنابراین با وجود افزایش چشمگیر میزان صادرات این بخش از نظر وزنی، به دلیل کاهش قیمت محصولات در بازارهای صادراتی، میزان صادرات از نظر قیمتی افزایش چندانی نداشته است.
بخش کشاورزی در سال‌های اخیر همواره سهمی قابل توجه در کالاهای صادراتی کشور داشته است. همچنین محصولات صادراتی این بخش به طور میانگین ارزش افزوده بیشتری از محصولات صادراتی در حوزه‌های دیگر داشته‌اند؛ در ۹ ماه ابتدایی سال جاری هر کیلوگرم کالای بخش کشاورزی و موادغذایی به طور میانگین به قیمت ۱ دلار صادر شده که تقریبا ۳ برابر میانگین قیمت دیگر کالاهای صادراتی ایران است.
محصولات عمده صادراتی بخش کشاورزی و مواد غذایی در ۹ ماه ابتدایی سال جاری از نظر قیمت دلاری به ترتیب عبارتند از: پسته، انواع ماهی، کشمش، انواع نان و بیسکویت، ماست و دوغ، زعفران، گوسفند زنده، رب گوجه فرنگی، خرما و پنیر. در جدول زیر میزان صادرات ۲۰ محصول عمده صادراتی بخش کشاورزی و مواد غذایی در ۹ ماه ابتدایی سال جاری و سال گذشته نشان داده شده است:
با توجه دقیق تر به جزئیات محصولات صادراتی ایران در بخش کشاورزی و محصولات غذایی، میتوان نکات زیر را از آن استخراج کرد:
۱- پسته سهمی اساسی در صادرات بخش کشاورزی دارد به طوریکه به تنهایی بیش از ۲۰ درصد به خود اختصاص داده است.
۲- میزان صادرات انواع ماهی از کشور در سال‌های اخیر روندی به شدت صعودی دارد و در سال جاری نیز میزان صادرات آن رشدی ۷۰ درصدی را تجربه کرده‌است.
۳- میزان صادرات زعفران در سال جاری ۷۶ درصد رشد داشته است. اما با اینحال بخش عمده زعفران صادراتی کشور به صورت فله‌ای صادر می‌شود.
۴- صادرات خرما با وجود افزایش ۱۰ درصدی از نظر وزنی، به دلیل کاهش قیمت، از نظر قیمت دلاری ۱۹ درصد کاهش یافته است.
۵- صادرات هندوانه نیز که با ۷۰۹ هزار تن، از نظر وزنی عمده ترین محصول صادراتی ایران در بخش کشاورزی است، در سال جاری از نظر وزنی ۳۱ درصد افزایش داشته درحالیکه از نظر قیمت دلاری حدود یک درصد کمتر از سال گذشته بوده است.
۶- صادرات محصولاتی همچون گوجه فرنگی، سیب زمینی، پیاز و موسیر نیز با وجود افزایش وزنی، به دلیل کاهش قابل ملاحظه قیمت در بازارهای صادراتی، از نظر قیمت دلاری یا کاهش یافته‌اند و یا رشد چندانی نداشته‌اند.
۷- صادرات سیب درختی در سال جاری به شدت افزایش یافته است؛ به طوریکه صادرات آن از نظر وزنی بیش از دو برابر شده و از نظر قیمتی نیز ۷۰ درصد رشد داشته است. علت اصلی این افزایش در میزان صادرات سیب، اعمال سیاست اعطای تخفیف در واردات موز به صادرکنندگان سیب، از سوی وزارت جهاد کشاورزی بوده است.
۸- در سال جاری میزان صادرات شکلات نیز افزایشی چشمگیر داشته و به بیش از ۸۰ میلیون دلار رسیده است.
۹- به طور کلی کاهش قیمت محصولات صادراتی بخش کشاورزی در اغلب محصولات به چشم می‌خورد.
۱۰- عمده محصولات صادراتی ایران در بخش کشاورزی و محصولات غذایی را میوه و سبزی و مقداری نیز محصولات لبنی تشکیل داده است. محصولاتی همچون غلات، روغن، دانه‌های روغنی و گوشت سهمی بسیار ناچیز در صادرات بخش کشاورزی و مواد غذایی ایران دارند.
همچنین در یک نگاه کلی تر، میزان صادرات بخش‌های مختلف صادراتی حوزه کشاورزی و موارد غذایی در جدول زیر نشان داده شده است:
چنانچه گفته شد عمده محصولات صادراتی بخش کشاورزی و مواد غذایی کشور را میوه، سبزی و محصولات لبنی تشکیل داده‌اند. اغلب این محصولات نیز بدون فرآوری و یا با فرآوری کم به مقاصد صادراتی فرستاده می‌شوند.
بخش کشاورزی و مواد غذایی ایران به دلیل وجود ظرفیت‌های فراوان داخلی، امکان صادرات محصولات با ارزش افزوده بیشتر را دارد و لازم است با افزایش بهره‌وری در تولید محصولات و در کنار آن بازاریابی برای فروش محصولات در مقاصد صادراتی، زمینه برای افزایش میزان صادرات این بخش فراهم گردد.
