طبق قانون مالیاتی کشور، افرادی که میزان حقوق سالانه آن‌ها کمتر از ۱۶ میلیون و ۵۶۰ هزار تومان در سال (ماهانه کمتر از یک میلیون و ۳۸۰ هزار تومان) باشد، از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هستند.
نرخ مالیات بر درآمد کارکنان دولتی و غیر دولتی، مازاد بر مبلغ فوق و تا هفت برابر آن مشمول مالیات سالانه ۱۰ درصد و نسبت به مازاد آن ۲۰ درصد است.
از طرف دیگر، در قانون برای افرادی که کارمند رسمی نیستند و از یک یا چند محل حقوق دریافت می‌کنند، پیش بینی شده است که میزان مالیات بر درآمد آن‌ها تا درآمد سالانه ۵۰ میلیون تومان با نرخ ۱۵ درصد، درآمد سالانه ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان با نرخ ۲۰ درصد و درآمد سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون تومان با نرخ ۲۵ درصد محاسبه شود.
بنابراین در حال حاضر، میزان مالیات بر درآمد تنها با میزان درآمد اشخاص متناسب است و در بیشترین حالت به ۲۵ درصد می‌رسد. گفتنی است که در سال گذشته، این نرخ ها در پنج طبقه از ۱۵ تا ۳۵ درصد تقسیم بندی شده بود که در قانون جدید که از سال جاری اجرایی شده است و در سال گذشته در جریان لایحه اصلاح قانون مالیات های مستقیم تصویب شد، به سه طبقه از ۱۵ تا ۲۵ درصد کاهش یافته است.
شرایط دریافت مالیات بر درآمد در کشور با معیارهایی که امروز در سطح دنیا در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گیرد فاصله دارد.
امروزه مالیات بر درآمد تنها یک ابزار درآمدزایی برای دولت‌ها محسوب نمیشود، بلکه چنانچه نرخ آن به نحوی هوشمندانه تعیین گردد می‌تواند ابزاری برای باز توزیع ثروت در جامعه باشد. برای این منظور در اغلب کشورهای جهان، نرخ مالیات بر درآمد افرادی که درآمدهای بالاتر دارند، به مراتب بیشتر از افرادی است که درآمدی کمتر دارند.
گرفتن مالیات بیشتر از افراد ثروتمند در عمل موجب میشود فاصله طبقاتی موجود بین افراد جامعه تعدیل گردد.
در جدول زیر حداکثر نرخ مالیات بر درآمد در برخی کشورهای مطرح دنیا آورده شده است:
این درحالیست که درحال حاضر در ایران نرخ مالیات بر درآمد، برای افرادی که بیشترین درآمد را دریافت می‌نمایند از ۲۵ درصد تجاوز نمی‌کند. نکته جالب توجه تر اینکه همانطور که گفته شد، حداکثر نرخ مالیات بر درآمد در سال گذشته ۳۵ درصد بوده که در سال جاری به ۲۵ درصد کاهش یافته است.
علاوه بر این در اغلب کشورهای جدول فوق، افرادی که درآمد بیشتری دارند برخلاف عموم جامعه از مزایای تأمین اجتماعی متنوعی همچون خدمات آموزشی و درمانی با هزینه کمتر برخوردار نیستند و این مسئله نیز در عمل موجب میشود این افراد در مقایسه با دیگر افراد جامعه هزینه بیشتری بپردازند.
جالب توجه است که برای بهبود بازتوزیع درآمد با استفاده از سیاست های مالیاتی در کشورهای مختلف، افرایش نرخ مالیات افراد با درآمد کم و متوسط مد نظر نبوده بلکه ثروتمندان مدنظر بوده اند.
این بدان دلیل است که افزایش نرخ مالیات بر درآمد ثروتمندانی که درآمدهای بالا دارند، نه تنها قدرت اقتصادی و سطح رفاه بخش عمده‌ای از افراد جامعه را کاهش نمی‌دهد، بلکه منابع درآمدی زیادی در اختیار دولت قرار می‌دهد که می‌تواند با توزیع مجدد و بهینه آن در جامعه (از طریق انجام طرح‌های عمرانی، تأمین خدمات عمومی بهتر و بیشتر و حتی اعطای یارانه به اقشار کم درآمد) موجبات افزایش رفاه اقتصادی آن‌ها را نیز فراهم آورد.
بنابراین به نظر می‌رسد لازم است در ایران نیز میزان حداکثر نرخ مالیات بر درآمد که برای دهک‌های درآمدی بالا اعمال میشود، به مراتب افزایش یابد؛ البته این به معنای افزایش نرخ مالیات بر دهک های پایین درآمدی نیست و در این زمینه، درآمدهای بالا مدنظر است.
