به گزارش مسیر اقتصاد حدود ۶ ماه پیش پس از خروج آمریکا از برجام، صحبت از اعمال مجدد تحریم ها در بازه های ۹۰ و ۱۸۰ روزه علیه ایران شد.
در این میان البته یکی از مهمترین تحریم هایی که مطرح بود، تحریم مجدد فروش و صادرات نفت ایران بود؛ قصد آمریکا از این اقدام آن بود تا میزان صادرات نفت ایران را به صفر برساند.
مسلما این که صادرات نفت خام ایران، آن هم در کوتاه مدت به صفر مطلق برسد، امری غیر ممکن به نظر می رسد و مسئولان آمریکایی نیز به این مسئله اشراف داشتند. اما کاهش چشم گیر فروش نفت ایران در میان مدت، نه تنها غیر ممکن نیست بلکه بسیار محتمل و در دسترس است.
همانطور که در دور قبلی تحریم ها نیز اتفاق افتاد، در یک بازه حدودا یک ساله فروش نفت ایران از بالای ۲ میلیون بشکه در روز به حدود ۱ میلیون بشکه در روز رسید.
۲ عامل کاهش فروش نفت ایران در زمان تحریم
گذشت زمان و عدم انجام اقدام متقابل و به موقع، موجب تکمیل دو عامل در بازار جهانی نفت می شود که منجر به کاهش فروش نفت ایران می گردد.
عامل اول به میزان تولید و عرضه جهانی نفت بر می گردد. همانطور که اشاره شد با گذشت زمان، جبران کردن میزان صادرات ۲ میلیون بشکه ای نفت ایران که تنها ۲ درصد از سهم ۱۰۰ میلیون بشکه ای تولید نفت در دنیا را دارد، امر پیچیده ای نخواهد بود.
حتی اگر سهم کشور های عمده تولید کننده نفت مثل عربستان، روسیه و آمریکا و همچنین ذخایر استراتژیک نفت در دنیا را نادیده بگیریم، باز هم کشور هایی مثل عراق، لیبی، ونزوئلا و … هستند که به دلیل مشکلات داخلی در صدد افزایش تولید خود هستند و در بلند مدت می توانند جبران کننده سهم ایران باشند.
عامل دوم نیز به تقاضای پالایشگاه های دنیا بر می گردد؛ از آن جایی که هر واحد پالایشی با خوراک نفت مشخصی کار می کند، باز هم گذشت زمان است که به آن ها اجازه می دهد تنظیمات واحد پالایشی را بر مبنای نفتی با مشخصات جدید هماهنگ کنند.
همانطور که اشاره شد، هر دو عامل مذکور به راحتی با گذشت زمان قابل دستیابی هستند؛ هر چند ممکن است مشکلاتی را برای هر دو طرف عرضه و تقاضا ایجاد کند اما وقتی با تحریم های سخت آمریکا مواجه باشند، مشکلات معدود نیز برایشان سهل می شود.
در نتیجه کاهش صادرات نفت ایران بر اثر تحریم، امری تدریجی بوده و مستلزم گذشت زمان برای تطبیق با شرایط جدید است.
تجربه تحریم قبلی نفت و کاهش فروش
همانطور که در نمودار زیر نیز مشخص است، در زمان اعمال تحریم های نفتی در زمان اوباما نیز کاهش یک میلیون بشکه ای صادرات نفت ایران بیش از یک سال زمان برده است.
در حال حاضر نیز ترامپ در مدت زمان مشابه، موفقیت بیشتری در کاهش صادرات نفت خام ایران داشته است و در بازه کمتر از شش ماه، حدود ۴۰۰ هزار بشکه نفت از صادرات ایران را کاسته است.
دلیل اصلی معافیت موقت ۸ کشور از خرید نفت ایران
اما سوالی که در حال حاضر به وجود می آید این است که چرا آمریکا به ۸ کشور واردکننده نفت ایران معافیت داده است؟
در پاسخ به این سوال بایستی به اظهارات مایک پمپئو اشاره کرد که اولا این معافیت ها موقت است و در ثانی هدف صفر کردن فروش نفت ایران هنوز هم در دستور کار قرار دارد و منتفی نشده است.
اما چند دلیل مشخص می توان برای اعطای معافیت موقت آمریکا ذکر کرد که محور تمامی آن ها خریدن زمان برای انطباق سایر تولید کنندگان و مصرف کنندگان نفت با شرایط جدید است:
مورد اول اینکه یکی از دلایل قیمت های بالای ۷۰ دلاری نفت در چند ماه اخیر، ناشی از هیجانات مربوط به تحریم نفت ایران و تنش در بازار عرضه بوده است. در حالی که کشورهای وارد کننده نفت و انرژی از جمله آمریکا، تمایلی برای افزایش بهای نفت نخواهند داشت. بنابراین فرصتی دو ماهه هم به تثبیت و کاهش قیمت کمک می کند و همچنین فضای عدم اطمینان از عرضه کافی به بازار را کنترل خواهد کرد.
مورد بعدی نیز اینکه اعطای معافیت، وجهه رسمی به واردات نفت ایران می دهد و از ترویج نافرمانی نسبت به تبعیت از تحریم های آمریکا جلوگیری می کند. این در حالی است که اگر به کشور ها معافیت داده نشده بود و کشور ها کماکان به واردات نفت از ایران اقدام می کردند، طرح آمریکا برای صفر کردن صادرات نفت ایران با شکست در اذهان عمومی مواجه می شد.
لزوم تسریع در تکمیل و تقویت بورس نفت
در حال حاضر کشور های مختلف، واردات نفت از ایران را کاهش داده اند؛ اما پس از گذشت زمان دو ماهه نیز اگر معافیت جدیدی صادر نشود، بایستی باز هم از میزان واردات نفت از ایران بکاهند.
نکته ای که ضروری است مورد توجه مسئولان کشور قرار گیرد این است که هرچند اقدامات انجام شده برای بی اثر کردن تحریم قابل تقدیر است و قاعدتا از میزان اثر گذاری تحریم کاسته است، اما بایستی با اقداماتی همچون تکمیل و تقویت بورس نفت در کوتاه مدت و توسعه صنعت پالایشی در بلندمدت، با سرعت بیشتری به سمت بی اثر کردن تحریم های نفتی حرکت نمود؛ تا از زمان و فرصت ایجاد شده به بهترین نحو استفاده کرد.
در حال حاضر ایراداتی در سازوکار بورس نفت مشاهده می شود که در صورت برطرف شدن، می تواند تاثیر بیشتری در بی اثر کردن تحریم های نفتی بگذارد.
تاکنون تنها ۲۸۰ هزار بشکه در بورس نفت فروخته شده است در حالی که اگر سهم فروش ریالی نفت از ۲۰ به ۱۰۰ درصد افزایش یابد و در قیمت گذاری و تسویه حساب نیز تسهیلاتی در نظر گرفته شود تا جذابیت آن برای ورود بخش خصوصی افزایش یابد، مسلما می تواند در موفقیت و تکمیل این طرح موثر باشد.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
