به گزارش مسیر اقتصاد آمارها نشان می دهد بعد از انقلاب اسلامی، فاصله اقتصادی بین دهک‌های مختلف کشور کم شده و عدالت اقتصادی دست یافتنی تر شده است.
داده های آماری بانک مرکزی حاکی از آن است که ضریب جینی که پایین بودن آن، توزیع عادلانه ثروت ملی را نشان می دهد، به‌طور متوسط یک دهم واحد بعد از انقلاب اسلامی کاهش پیداکرده است؛ همچنین سهم ۱۰ درصد ثروتمندترین به سهم ۱۰ درصد فقیرترین از اقتصاد کشور کمتر شده است.
تعریف ضریب جینی
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های رشد اجتماعی و وضعیت رفاه در یک جامعه، تعادل و توازن توزیع درآمد یا ثروت در آن جامعه است. از جمله مهم‌ترین شاخص‌های این سنجش ضریب یا شاخص جینی (Gini coefficient) است.
ضریب جینی یک واحد اندازه‌گیری پراکندگی آماری است که معمولاً برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد یا ثروت در یک جامعه آماری استفاده می‌شود. این ضریب با نسبتی تعریف می‌شود که ارزشی بین صفر و یک دارد؛ یک ضریب جینی پایین برابری بیشتر در توزیع درآمد یا ثروت را نشان می‌دهد درحالی‌که ضریب جینی بالاتر توزیع نابرابر را مشخص می‌کند.
ضریب جینی صفر یعنی همه درآمد و ثروت یکسان دارند (برابری مطلق) و عدد یک یعنی نابرابری مطلق به‌گونه‌ای که ثروت تنها در دست یک نفر است و مابقی هیچ درآمدی ندارند.
وضعیت جهانی ضریب جینی
در دنیای حاضر، ضریب جینی بین ۰.۲۳ در سوئد تا ۰.۷۰۷ در نامیبیا متغیر است، البته تمامی کشورها در این ارزیابی وارد نشده‌اند.
درحالی‌که بیشتر ملت‌های پیشرفته دارای شاخص جینی بین ۲۴ و ۳۶ درصد هستند؛ ایالات‌متحده امریکا شاخص جینی بالای ۴۰ درصد دارد که نشان می‌دهد این کشور دارای نابرابری بیشتری در ثروت و درآمد هست.
برتری ضریب جینی بر شاخص‌های دیگر
معمولاً سیاستمداران و خبرنگاران رشد تولید ناخالص داخلی را با رشد اقتصادی معادل می‌گیرند؛ اما ضریب جینی تلاشی است برای ارائه تصویری کامل‌تر از وضع اقتصاد و جبران کمبودهایی که ممکن است فرمول تولید ناخالص داخلی داشته باشد.
اقتصاددانانی مانند فیلیپ لون بر این امر تأکید داشته‌اند که افزایش تولید کالا و گسترش خدمات را باید بر پایه سود و زیان بررسی کرد و نه فقط سودی که از این روندها حاصل می‌شود.
ضریب جینی تلاشی است برای اندازه‌گیری این مطلب که آیا رشد کشور، رشد تولید کالاها و گسترش خدمات در عمل منجر به افزایش رفاه مردم شده است یا خیر.
طرفداران ضریب جینی مدعی هستند که این ضریب محک قابل‌اطمینان‌تری برای تعیین میزان پیشرفت یک کشور است و به‌وسیله آن می‌توان بین رشد مفید و رشد غیراقتصادی تفاوت قائل شد. در معادله ضریب جینی، به یک معنا هزینه رشد نیز حساب می‌شود.
ضریب جینی در ایران
بررسی‌ها نشان می‌دهد ضریب جینی از سال ۴۸ با نرخ ۰.۴۳ شروع‌شده و در سال‌های بعد روند صعودی داشته تا اینکه در سال ۵۴ به رقم بی‌سابقه ۰.۵ رسیده است.
این میزان شکاف طبقاتی و توزیع نابرابر درآمدی در هیچ سالی سابقه نداشته است؛ اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی هرچند نوساناتی در ضریب جینی داشته‌ایم، اما روند بلندمدت این ضریب نزولی بوده و در دهه اخیر به زیر ۰.۳۶ کاهش‌یافته است که کاهش حدود ۲۵ درصدی را نشان می دهد.
طبق گزارش مرکز آمار ضریب جینی در سال ۸۸ رقم ۳۹ صدم، سال ۸۹ رقم ۳۸ صدم، سال ۹۰ رقم ۳۷ صدم واحد، سال ۹۱ رقم ۳۸ صدم واحد و سال ۹۲ نیز رقم ۳۹ صدم واحد بوده است.
هرچند در سه چهار سال اخیر با افزایش پایینی در این عدد مواجه بوده‌ایم؛ لیکن روند کلی ضریب جینی در ایران جزو کشورهای خوب جهان دسته‌بندی می‌شود.
سهم درآمد ۱۰ درصد ثروتمندترین افراد کشور به ۱۰ درصد فقیرترین
شاخص دیگر در بررسی توزیع عادلانه درآمد، بررسی سهم درآمد ۱۰ درصد ثروتمندترین افراد کشور به ۱۰ درصد فقیرترین مردم است که این شاخص در سال ۵۴ که شکاف طبقاتی در اوج بود، رقم بی‌سابقه ۳۳.۸ برابر را ثبت کرده بود، یعنی ثروتمندترین دهک کشور ۳۳.۸ برابر فقیرترین دهک درآمد داشته‌اند. این در حالی است که اکنون این رقم به کمتر از نصف آن مقدار رسیده است.
