به دلیل تحریم‌های مالی تحمیل شده در سال‌های اخیر، ایران برای انجام تبادلات دلاری با مشکلات زیادی مواجه شده است و برخلاف دیگر کشورهای جهان، نمی تواند از دلار و نظام مالی حاکم بر آن استفاده نماید.
از طرف دیگر به دلیل نبود زیرساخت های لازم برای بی اثر کردن تحریم ها، هیچ بانکی به طور رسمی و در خارج از چارچوب نظام پرداخت دلار با بانک های ایرانی کار نمی کند. در چنین شرایطی مبادلات خارجی ایران یا به شکل تهاتری و یا با استفاده از دیگر ارزها با هزینه های بیشتر انجام می شود.
به زعم بازرگانان ایرانی و خصوصا صادرکنندگان، مشکل نقل و انتقال پول یکی از مشکلات اصلی پیش روی تجارت خارجی کشور است و حتی در دوران پسابرجام نیز این مشکلات به قوت خود باقی هستند و باعث افزایش هزینه های تجارت شده است.
به گزارش مسیر اقتصاد در این شرایط، با انعقاد یک پیمان پولی دوجانبه شرایط برای تجارت با ارزهای ملی در قالب نظام بانکی متعارف و بدون ریسک فراهم می شود. اقدامی که دیگر کشورها آن را تجربه کرده اند.
روش عملی پیمان پولی دوجانبه
برای بیان ساده تر فرض می شود که ایران و روسیه قصد دارند با انعقاد یک پیمان پولی دوجانبه معادل یک میلیارد دلار از مبادلات خود را بدون نیاز به این ارز واسط انجام دهند.
در چنین شرایطی بانک مرکزی ایران در یک بانک داخلی همچون بانک صادرات، برای یک بانک تجاری از سمت روسیه یک خط اعتباری «ریالی» معادل یک میلیارد دلار در نظر می گیرد.
در مقابل بانک مرکزی روسیه نیز در یک بانک روسی یک خط اعتباری با واحد پولی این کشور یعنی «روبل»، معادل همان یک میلیارد دلار برای بانک صادرات ایران باز می کند.
این اقدام موجب می شود دو بانک تجاری در دو کشور بتوانند مبادلات ریالی و روبلی با یکدیگر داشته باشند و بدون نیاز به دلار به نقل و انتقال پول بپردازند.
در واقع هر واردکننده ایرانی می تواند به منظور واردات از کشور روسیه، به جای خرید دلار از بازار، به شعبات بانک داخلی در نظر گرفته شده مراجعه کند و با پرداخت ریال، به طور مستقیم و در قالب شبکه بانکی رسمی، به حساب طرف تجاری خود روبل واریز نماید.
به طور مشابه واردکنندگان روسی نیز می توانند با استفاده از ریال اختصاص داده شده به این کشور به واردات از ایران اقدام نمایند. به این ترتیب بازرگانان دو کشور هیچ نیازی به خرید دلار و استفاده از آن به عنوان ارز واسط در تجارت ندارند.
تغییرات ارزش ارز طرفین یکی از مباحثی است که در این زمینه مطرح است؛ این مسئله نیز با در نظر گرفتن مدل های پویا جهت اعمال تغییرات در ارزش سبد دو کشور به صورت روزانه، قابل حل است.
نتیجه استفاده از پیمان پولی بی اثر شدن تحریم های آمریکاست
در این روش نقل و انتقال پول بین بازرگانان ایرانی و روسی از طریق بانک های داخلی و در قالب شبکه بانکی رسمی دو کشور انجام می شود و در عمل هیچ نیازی به استفاده از دلار آمریکا و نظام پرداخت آن نخواهد بود.
بنابراین می توان گفت یک پیمان پولی دوجانبه دلار و یورو را از تجارت خارجی ایران حذف می کند و امکان استفاده از ارز ملی را در تجارت دوجانبه فراهم می نماید. انعقاد این پیمان ها می تواند بخش قابل توجهی از مشکلات تحریم ها علیه ایران را مرتفع نموده و در عمل تحریم های دلاری را بی اثر کند.
بررسی ها نشان می دهد انجام بیش از ۶۰ درصد تجارت ایران با کشورهای طرف تجاری از طریق پیمان های پولی دوجانبه و چندجانبه و بدون نیاز به دلار و یورو امکانپذیر است.
پینوشت:
بی شک در اقدام به انعقاد این پیمان های پولی و استفاده از آن، جزئیات دیگری نیز وجود دارد؛ این متن جهت توضیحی ساده در نحوه تاثیرگذاری پیمان های پولی تهیه شده بود.
