به گزارش مسیر اقتصاد دانشگاه‌های تهران و شهید بهشتی در سال‌های اخیر روند رو به رشدی را در اثرگذاری بین‌المللی علمی داشته‌اند. این مطلب بر اساس اعلام نظر مرجع علم‌سنجی لایدن (Leiden Ranking) که از مراجع شاخص گذار کیفی است و آخرین دوره سنجش دانشگاهی را در سال ۲۰۱۷ منتشر کرده است، مطرح شده است.
موسسه لایدن هم به صورت کمّی و هم به صورت کیفی سنجش می‌کند
همه‌ساله شاهد رتبه‌بندی دانشگاه‌ها توسط مؤسسات و سازمان‌های شاخص گذار علمی هستیم که به ارزیابی عملکرد سالانه مؤسسات علمی می‌پردازند. در بین این مؤسسات ارزیاب، نظام‌های شانگهای، تایمز، کیو اس و لایدن از اعتبار بیشتر و اهمیت جهانی‌تری برخوردارند؛ اما در بین این مؤسسات مرجع شاخص گذار لایدن علاوه بر ارزیابی کمّی مقالات و تولیدات دانشگاهی، کیفیت تولیدات و اثرگذاری آن‌ها را نیز مورد سنجش قرار می‌دهد.
نظام رتبه‌بندی لایدن تولیدات دانشگاه‌ها را بر اساس میزان ارجاع آن‌ها و نسبت مقالات مورد ارجاع به کل مقالات ارزیابی می‌کند. درواقع از نظر مرجع لایدن آن مقاله‌ای ارزش دانشگاه را ارتقا می‌دهد که مورد استناد محققان دیگر دنیا نیز واقع شود و موجب گسترش علم در وسعت بین‌المللی گردد.
ملاک رتبه‌بندی در سیستم لایدن تعداد مقالات چاپ‌شده در مجلات معتبر علمی، مقالات مجموعه یک درصد، مقالات مجموعه ۱۰ درصد و مقالات مجموعه ۵۰ درصد است. بر این اساس مجموعه یک درصد به مقالاتی اطلاق می‌شود که در بین ۱% از مقالات با بیشترین ارجاع قرارگرفته‌اند و مجموعه ۱۰ درصد و ۵۰ درصد نیز به مقالاتی اطلاق می‌شوند که به ترتیب جزو ۱۰% و ۵۰% از مقالات با بیشترین ارجاع قرار دارند. در این سیستم که در کشور هلند واقع است، اطلاعات مربوط به این شاخص‌ها از پایگاه داده علوم (Web of Science) جمع‌آوری می‌شود.
پیشرفت حضور دانشگاه‌های ایران در رتبه‌بندی جهانی
دانشگاه‌های ایران در سال ۲۰۱۲ هیچ نماینده‌ای در این سیستم رتبه‌بندی نداشتند و در سال‌های ۲۰۱۳، ۲۰۱۴، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب ۵، ۱۲، ۱۳ و ۱۴ دانشگاه از ایران قابلیت حضور در این سیستم را پیدا کردند.
گزارش سال ۲۰۱۷ این موسسه که شامل ۹۰۰ دانشگاه برتر جهان بوده حاکی از آن است که ۱۸ دانشگاه ایران در این ۹۰۰ دانشگاه حضور دارند؛ که این دانشگاه‌ها شامل دانشگاه تهران، شهید بهشتی، تربیت مدرس، فردوسی مشهد، تبریز، شیراز، گیلان، اصفهان، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی شریف، صنعتی اصفهان، خواجه‌نصیرالدین طوسی، آزاد اسلامی علوم و تحقیقات، علوم پزشکی تهران و علوم پزشکی شهید بهشتی، علوم پزشکی اصفهان و علوم پزشکی شیراز می‌شوند.
این در حالی است که کشورهای فرانسه و استرالیا به‌عنوان کشورهای مدعی در حوزه دانشگاهی دنیا توانشان ثبت به ترتیب ۲۴ و ۲۵ دانشگاه در این سیستم در سال ۲۰۱۷ بوده است. این گزارش از آن جهت اهمیت دارد که نشان می‌دهد دانشگاه‌های شهید بهشتی و تهران در مقایسه با رتبه‌های گذشته آن‌ها روند رو به رشدی را طی کرده‌اند.
پیشرفت معنادار دانشگاه‌های تهران و شهید بهشتی
در ارزیابی سال ۲۰۱۷ این موسسه که از اطلاعات استخراجی چهارساله در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ استفاده کرده است، دانشگاه هاروارد با ٣١٦٧٨ مقاله بیشترین تعداد مقالات را داشته و رتبه اول جهان را به خود اختصاص داده است و در بین دانشگاه‌های ایرانی دانشگاه تهران با ٤٩٣٣ مقاله رتبه ۱۹۵ را از نظر تعداد مقالات در این رتبه‌بندی کسب کرده است.
حال اگر رتبه دانشگاه تهران در سال‌های اخیر با اولین دوره سنجش لایدن که در سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ بوده است مقایسه شود، روند معنادار پیشرفت این دانشگاه قابل مشاهده است. این گزارش بیانگر آن است که رتبه دانشگاه تهران در این دوره نسبت به دوره گذشته ۲۳ واحد پیشرفت داشته است. لازم به ذکر است که دانشگاه تهران در ارزیابی‌های دوره گذشته در مقام ۲۱۸ ام قرار داشته است.
در بخش مقالات ۱۰ درصد این سیستم نیز دانشگاه راکفلر با نسبت ۳۱.۲% رتبه اول کیفیت مقالات را به دست آورده است و در ایران دانشگاه شهید بهشتی بر اساس این شاخص با نسبت ۸% رتبه اول ایران و رتبه ۵۶۴ جهانی را به خود اختصاص داده است.
همچنین این گزارش حاوی این مطلب است که از نظر کیفیت مقالات، دانشگاه شهید بهشتی روند رو به رشدی را در مقالات مجموعه ۱۰ درصد نسبت به گذشته داشته است. این گزارش که ۱۰% اول مقالات با ارجاع را بررسی می‌کند نشان می‌دهد که در یک سال گذشته دانشگاه شهید بهشتی از ۶۷۹ مقاله با ضریب تأثیر بالا به ۶۸۸ مقاله با ضریب تأثیر بالا رسیده است.
