به گزارش مسیر اقتصاد منطقه سازمان همکاری اقتصادی (اکو) بهدلیل موقعیت جغرافیایی و حجم بالای ترانزیت جادهای، یکی از مهمترین کاربران نظام TIR در جهان بهشمار میرود. سه کشور عضو این سازمان شامل ایران، ترکیه و ازبکستان در زمره بزرگترین صادرکنندگان کارنه TIR قرار دارند؛ ظرفیتی که در صورت بهرهبرداری مؤثر، میتواند هزینه تجارت منطقهای را بهطور معناداری کاهش دهد. با این حال، موانع مرزی، ناهماهنگی مقررات و کندی فرآیندهای ترانزیتی همچنان مانع بالفعل شدن این مزیت شده است.
برگزاری اجلاس وزیران تجارت اکو پس از ۱۴ سال
در همین راستا، پنجمین اجلاس وزیران تجارت اکو پس از وقفهای ۱۴ ساله در استانبول برگزار شد و طی آن، «استراتژی تسهیل تجارت اکو» بهعنوان نقشه راهی برای سادهسازی رویههای مرزی، هماهنگسازی نظامهای ترانزیت و گسترش ابزارهای دیجیتال به تصویب رسید. اتحادیه بینالمللی حملونقل جادهای (IRU) این سند را گامی عملی برای کاهش اصطکاکهای تجاری در منطقه ارزیابی کرده است.
تمرکز این استراتژی بر دیجیتالیسازی، مدیریت هماهنگ مرزی و کنترلهای مبتنی بر ریسک، پاسخی مستقیم به یکی از مشکلات مزمن تجارت در منطقه اکو است: تکرار کنترلها و تصمیمگیریهای جزیرهای در مرزها که زمان و هزینه حملونقل را بهشدت افزایش میدهد. از نگاه IRU، اجرای کامل سازِکار TIR و ابزارهای مکمل آن میتواند بخشی از این ناکارآمدی ساختاری را برطرف کند.
سازمان اکو در مسیر تسهیل تجارت و دیجیتالیسازی ترانزیت
در این چارچوب، استفاده از ابزارهایی مانند eTIR و e-CMR بهعنوان زیرساختهای شناختهشده بینالمللی، برای تسریع عبور کامیونها و افزایش تابآوری زنجیره تأمین منطقهای ضروری دانسته شده است. تجربه کشورهای مختلف نشان میدهد که دیجیتالیسازی ترانزیت، تنها یک ارتقای فنی نیست، بلکه مستقیماً بر رقابتپذیری اقتصادی و جذابیت کریدورهای تجاری اثر میگذارد.
یکی از پیشنهادهای عملی مطرحشده، ایجاد «خطوط سبز TIR-EPD» در گذرگاههای مرزی است؛ سازِکاری که با تفکیک محمولههای کمریسک از محمولههای پرریسک، زمان انتظار را کاهش داده و ظرفیت مرزی را افزایش میدهد. این رویکرد مبتنی بر مدیریت ریسک، میتواند جایگزین مناسبی برای کنترلهای گسترده و کماثر فعلی باشد که بخش عمدهای از هزینههای پنهان تجارت منطقه را ایجاد کردهاند.
دیدار وزیر صمت با نمایندگان پاکستان و اتحادیه بینالمللی حملونقل جادهای
در حاشیه این اجلاس، دبیرکل IRU با وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران و وزیر ارتباطات پاکستان دیدار کرد و درباره گامهای عملی برای افزایش کارایی و امنیت کریدورهای تجاری گفتگو شد. با توجه به جایگاه ایران در شبکه ترانزیتی اکو، اجرای واقعی این ابتکارات میتواند نقش کشور را از یک مسیر عبوری بالقوه به یک هاب فعال منطقهای ارتقا دهد؛ مشروط بر آنکه هماهنگی نهادی و ثبات مقرراتی در داخل کشور تقویت شود.
IRU اعلام کرده است که از طریق برنامه اقدام مشترک اکو–IRU برای سالهای ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۷، همکاری خود با کشورهای عضو را ادامه خواهد داد. با این حال، تجربه گذشته نشان میدهد که موفقیت چنین اسنادی بیش از آنکه به تدوین استراتژیها وابسته باشد، به اراده اجرایی دولتها در اصلاح رویههای مرزی و پذیرش استانداردهای مشترک بستگی دارد.
منبع: آی آر یو
انتهای پیام/حمل و نقل
