پایانه‌های مرزی نمونه عینی و قابل رویتی از حضور بسیاری از دستگاه‌های دولتی، رویه‌های اجرایی و فرآیندهای عملیاتی است. همچنین ارتباط به‌هم پیوسته مرزها با موضوعات اقتصادی، تجاری، سیاسی و فرهنگی بر این اهمیت می‌افزاید. با وجود اهمیت و نقش ویژه مرزها در ابعاد مختلف، فرآیندهای مدیریتی و اجرایی مرزی با چالش‌های متنوعی مواجه است. در همین راستا هادی کهندل مدیر مرکز نوردوز سازمان منطقه آزاد ارس در گفتگو با مسیر اقتصاد به واکاوی وضعیت مدیریتی مرزها پرداخت.
مدیریت پایانه‌های مرزی به مثابه زنجیره‌ای به‌هم پیوسته
هادی کهندل مدیر مرکز نوردوز سازمان منطقه آزاد ارس در خصوص نحوه عملکرد دستگاه‌های دولتی در مرزها گفت: در پایانه‌های مرزی هر دستگاهی سازکار اختصاصی و منحصربه فردی تعریف کرده است؛ تا جایی که نیروی انسانی عموم دستگاه‌ها بدون در نظر داشتن ملاحظات مربوط به مدیریت جمعی مرزها و رویکرد کل‌گرایانه، اهداف سازمانی خودش را پیش می‌برد. در نتیجه دستگاه‌ها در زمینه مسائلی مانند اختصاص یک باجه و کانکس به قلمرو مدیریتی خود با سایر نهادها دچار چالش می‌شوند.
وی در ادامه افزود: ابتدا تا انتهای پایانه‌های مرزی به مثابه یک زنجیره که حلقه‌های آن به دیگری متصل است، سبب می‌شود تا توقف در هر یک از حلقه‌ها، اختلالی گسترده و تعمیم‌پذیر در کل زنجیره ایجاد نماید. در همین راستا سامانه‌های متعددی که به عنوان بخش جدایی‌ناپذیری از جریان تجاری تبدیل شده‌اند، در ایجاد اختلالات مشابه نقش ویژه‌ای دارد. بنابراین در گام اول لازم است، ادراکی کل‌گرایانه نسبت به مدیریت گذرگاه‌های مرزی صورت بگیرد.
تعارض منافع برخی دستگاه‌ها در پایانه‌های مرزی
کهندل با اشاره به بازی منافع دستگاه‌ها بیان کرد: یکی از اصلی‌ترین دستگاه‌هایی که منافع قدرتمندی برای خود در پایانه‌ها ایجاد کرده، شرکت‌های تعاونی است. در واقع این شرکت‌ها توانسته‌اند، منافع پررونقی برای خود در پایانه ایجاد نمایند. ساده‌ترین نمونه‌های این منافع در تقسیم غرفه‌ها در بازارچه‌های مرزی قابل رویت است.
وی در ادامه اظهار کرد: سایر دستگاه‌ها نیز با اجاره محل قرارگیری کانتینر و اجاره زمین سهم دستگاهی و سازمانی خود را طلب می‌کنند. از این جهت دنبال کردن منافع سازمانی بدون ملاحظات منافع ملی در تضاد با الگوی مدیریتی صحیح در پایانه‌های مرزی قرار دارد.
زیرساخت‌های مرزها سال‌ها در انتظار تصویب
مدیر مرکز نوردوز سازمان منطقه آزاد ارس اظهار داشت: برخی از طرح‌های توسعه مناطق آزاد در مرزها مانند تغییر طراحی پایانه نوردوز و جلفا سال‌ها درگیر فرآیند بروکراسی شده است. علل این مسئله را مواردی همچون تعارض با اصول پدافند غیرعامل، اصول ترافیک مطرح می‌شود که سبب ایجاد کندی در رویه‌های تجاری مرزها شده است.
کهندل خاطرنشان کرد: فاصله قابل توجهی بین زیرساخت‌های موجود و تقاضا در مرزها ایجاد شده است. مرز نوردوز به عنوان پل ارتباطی با کشور ارمنستان در سال ۱۳۷۴ از نظر زیرساختی برای ۱۰۰ دستگاه کامیون طراحی شده بود. در حال حاضر تردد روزانه و تقاضا برای عبور از مرز نوردوز به ۳۵۰ دستگاه رسیده است. طبیعتا این گسست باعث برخی توقف‌های طولانی مدت ناوگان می‌شود. البته در سال‌های اخیر تلاش‌های متعددی از سوی سازمان‌های مختلف همچون سازمان منطقه آزاد صورت گرفته است. توسعه چهار هکتاری پایانه، احداث و راه اندازی سایت لجستیک نوردوز و پارکینگ پشتیبان در سیه رود مواردی از این جمله اقدامات به شمار می‌رود. در نتیجه اقدامات صورت گرفته و با اتصال به سامانه نوبت دهی الکترونيکی و اینترنتی گذر مرزی، تاثیر بسزایی در بهبود ترافیک پایانه، تسهیل تردد و آرامش خاطر رانندگان ایجاد شده است.
ساماندهی به وضعیت آشفته مرزها
وی در خصوص ساماندهی به وضعیت مدیریتی در پایانه‌های مرزی اشاره کرد: برای ساماندهی به این وضعیت آشفته می‌توان از ظرفیت شورای تامین استان‌ها استفاده کرد. شورای تامین استان که با حضور استاندار و نمایندگان دستگاه‌های محلی برگزار می‌شود، می‌تواند به این رویه‌های اجرایی سامان دهد.
کهندل در پایان تاکید کرد: چنانچه هماهنگی در این سوی مرز حکمفرما باشد، نیمی از مسئله مرزها حل شده است. نیمی دیگر از مسائل و چالش‌های پایانه‌های مرزی از سوی طرف خارجی است و در برخی اوقات طرف مقابل فرآیند پذیرش کامیون را به تاخیر می‌اندازد. پیگیری و حل مسائل دو طرف مرزها در انتظار تغییر رویکردهای محلی به رویکردی ملی است.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
