مسیر اقتصاد/ به منظور بررسی رویکرد اقتصاد مقاومتی در حوزه های مختلف، منبع اصلی سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است که در اواخر سال ۱۳۹۲ ابلاغ گردید. البته می توان با استفاده از اصولی که در اقتصاد مقاومتی مطرح می شود از جمله درونزایی، برونگرایی، مردم محوری، عدالت محوری و دانش بنیانی، مصادیق و رویکردهای مختلفی را در حوزه های مختلف بیان کرد، اما قابل استنادترین منبع در اقتصاد مقاومتی، سیاست های کلان است که نقد و بررسی و برنامه ریزی اقدامات باید بر اساس آنها صورت پذیرد.
با این نگاه، رویکرد اقتصاد مقاومتی در حمایت از تولید در مواد ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ و ۶ و ۷ و ۸ و ۲۰ و ۲۳ و ۲۴ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی آمده است. در این مواد بهبود زنجیره تولید و کسب و کار، افزایش بهره وری تولید، افزایش کیفیت تولید، مردم محوری و دانش بنیانی در تولید، تولید داخل محصولات راهبردی و تامین امنیت دسترسی به آن به ویژه در حوزه غذا و دارو، استفاده از ظرفیت طرح هدفمندی یارانه ها در حمایت از تولید و تقویت فرهنگ تولید، مصادیق تولید در اقتصاد مقاومتی است که در ادامه مورد بررسی قرار گرفته است:
بهبود زنجیره تولید و کسب و کار:
در ماده ۵ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی به زنجیره تولید پرداخته شده و بیان می شود که همه عوامل تولید از ابتدا تا انتهای زنجیره بایستی سهمی متناسب با نقشی که در تولید داشته اند از درآمد ببرند. در واقع این ماده ناظر بر نارسایی های موجود در بعضی زنجیره های تولیدی است که موجب شده بعضی عوامل تولید چون واسطه گران، سهم بسیار بالایی از ارزش افزوده و سود حاصل از فروش کالا داشته باشند. در این ماده بیان شده است: سهم بری عادلانه عوامل در زنجیره تولید تا مصرف متناسب با نقش آنها در ایجاد ارزش به ویژه با افزایش سهم سرمایه انسانی از طریق ارتقاء آموزش – مهارت – خلاقیت – کارآفرینی و تجربه
همچنین در ماده ۲۳ سیاست ها نیز به نظام توزیع، قیمت گذاری و نظارت بر بازار اشاره شده و بهبود آن که منجر به حمایت از تولید و بهبود فضای کسب و کار می شود، طرح شده است. در این ماده آمده است:شفاف و روان سازی نظام توزیع و قیمت گذاری و روزآمدسازی شیوه های نظارت بر بازار
افزایش بهره وری تولید:
در ماده ۳ سیاست ها، رشد بهره وری جهت تقویت تولید بیان شده و در این زمینه به عواملی چون تقویت رقابت پذیری در اقتصاد اشاره شده است. در این ماده آمده است:محور قرار دادن رشد بهره وری در اقتصاد با تقویت عوامل تولید، توانمندسازی نیروی کار، تقویت رقابت پذیری اقتصاد، ایجاد بستر رقابت بین مناطق و استانها و به کارگیری ظرفیت و قابلیت های متنوع در جغرافیای مزیت های مناطق کشور
افزایش کیفیت تولید:
در ماده ۸ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، از زاویه مصرف به تولید نگاه شده و در این زمینه رقابت پذیری و ارتقاء کیفیت کالاهای تولید داخلی مورد تاکید قرار گرفته است. در این ماده آمده است: مدیریت مصرف با تأکید بر اجرای سیاستهای کلی اصلاح الگوی مصرف و ترویج مصرف کالاهای داخلی همراه با برنامه ریزی برای ارتقاء کیفیت و رقابت پذیری در تولید.
همچنین در ماده ۲۴ نیز از وجه استاندارد، افزایش کیفیت محصولات تولید داخل مورد نظر قرار گرفته است. در این ماده آمده است: افزایش پوشش استاندارد برای کلیه محصولات داخلی و ترویج آن.
مردم محوری و دانش بنیانی در تولید:
در ماده ۱ این سیاست ها آمده است: تأمین شرایط و فعال سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیتهای اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری های جمعی و تأکید بر ارتقاء درآمد و نقش طبقات کم درآمد و متوسط.
این ماده به نقش و مشارکت دادن مردم در تحقق اقتصاد مقاومتی اشاره دارد و بیان می کند که بایستی شرایط و امکانات برای توسعه کارآفرینی با گسترش همکاری های جمعی و مشارکت آحاد جامعه اتفاق می افتد.
در ماده ۲ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، به نقش دانش بنیان بودن اقتصاد و تولید در تحقق اقتصاد مقاومتی اشاره می کند. در این ماده آمده است:پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در منطقه.
در واقع این ماده بیان می دارد که سهم تولید و صادارت محصولات دانش بنیان بایستی در دستور کار قرار گیرد و کشور به این سمت حرکت کند.
تولید داخلی کالاهای اساسی و راهبردی به ویژه غذا و درمان:
در ماده ۶ سیاست ها، به افزایش تولید داخلی نهاده ها و کالاهای اساسی و راهبردی اشاره شده است. این ماده بیان می کند: افزایش تولید داخلی نهاده ها و کالاهای اساسی (بویژه در اقلام وارداتی) و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی و ایجاد تنوع در مبادی تأمین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص
در ماده ۷ نیز به حوزه غذا و درمان به عنوان حوزه ای اساسی اشاره شده و افزایش کمی و کیفی تولید مواد اولیه و کالا در این حوزه را بیان کرده است. بر اساس این ماده داریم: تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی با تأکید بر افزایش کمی و کیفی تولید (مواد اولیه و کالا)
این دو ماده نشان می دهد که قرار نیست در همه کالاها خودکفایی و تولید داخل انجام شود. بلکه کالاها و محصولاتی مدنظر است که راهبردی باشد. در این زمینه بخش هایی از غذا و درمان مورد اشاره قرار گرفته است.
استفاده از ظرفیت هدفمندی یارانه ها در افزایش تولید:
در ماده ۴ به استفاده از ظرفیت طرح هدفمندی یارانه ها در جهت افزایش تولید و اشتغال اشاره شده است. این ماده بیان می دارد: استفاده از ظرفیت اجرای هدفمندسازی یارانه ها در جهت افزایش تولید، اشتغال و بهره وری، کاهش شدت انرژی و ارتقاء شاخص های عدالت اجتماعی
تقویت فرهنگ تولید:
یکی از مواردی که در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی ذکر شده است، گسترش فرهنگ تولید و حمایت از آن است. بر این اساس در ماده ۲۰ این سیاست ها آمده است: تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد ارزش افزوده، تولید ثروت، بهره وری، کارآفرینی، سرمایه گذاری و اشتغال مولد و اعطای نشان اقتصاد مقاومتی به اشخاص دارای خدمات برجسته در این زمینه
