مسیر اقتصاد/ وضعیت تجرد و ازدواج به متغیرهای مختلفی از جمله فرهنگ، وضعیت جغرافیایی، زمان، تفاوت درآمدی، آموزش و سایر عوامل بستگی دارد. مجرد بودن و ازدواج یکی از موضوعاتی است که در سطح جهانی مورد توجه بسیاری از محققان و متخصصان قرار دارد.
پراکنش جغرافیایی وضعیت افراد مجرد در کشور
بر اساس آمار سازمان ثبت احوال کشور میانگین سن اولین ازدواج مردان و زنان در سال ۱۳۹۸، ۲۷.۶ و ۲۳.۴ سال بوده است. همچنین حدود ۱۷ درصد از جمعیت مردان و زنان را افراد مجرد در سن مناسب ازدواج (مردان ۲۰ تا ۴۵ و زنان ۱۵ تا ۴۰ سال) تشکیل داده‌اند که جمعیتی بالغ بر ۱۱ میلیون نفر را شامل می‌شود.
از سوی دیگر حدود ۴۲۵ هزار زن و ۱۵۰ هزار مرد از سن مناسب ازدواج گذر کرده‌اند که حاکی از تجرد قطعی زنانه در کشور است. رفتار ازدواج در مناطق مختلف ایران تفاوت چشمگیری دارد، به نحوی که اختلاف میانگین سن ازدواج در برخی استان‌ها به ۵ سال می‌رسد. آمارها نشان دهنده این موضوع است که استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان‌های شمالی، رضوی و جنوبی پایین‌ترین سن ازدواج و در طرف مقابل، تهران، ایلام، فارس، البرز و کهگیلویه و بویراحمد بالاترین سن ازدواج مردان و زنان را به خود اختصاص داده‌اند.
بررسی وضعیت افراد هرگز ازدواج نکرده نشان می‌دهد که در استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه و لرستان بیش از ۲۰ درصد جمعیت را افراد جوان در سن ازدواج تشکیل می‌دهند که نیازمند توجه بیشتر در سیاست‌های تسهیل ازدواج هستند. بررسی این موارد به تفکیک هر استان نشان از تفاوت‌های چشمگیر در میان استان‌های کشور دارد.
در استان‌های تهران، ایلام، فارس، البرز و کهگیلویه و بویراحمد میانگین سن اولین ازدواج مردان از دیگر استان‌ها بیشتر و حدود ۲۹ سال است. از طرف دیگر و در استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان‌های جنوبی، شمالی و رضوی، هرمزگان و گلستان میانگین سن مردان در اولین ازدواج از دیگر استان‌ها کمتر و به طور میانگین ۲۶ سال است.
بررسی شاخص‌های مرتبط با ازدواج جوانان در سال‌های اخیر
گزارش‌ها حاکی از آن است که استان‌های تهران، ایلام، البرز، گیلان، کهگیلویه و بویراحمد و فارس دارای بیشترین میانگین سنی زنان در ازدواج اول هستند و در طرف مقابل این عدد، در استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان‌های رضوی، شمالی و جنوبی و یزد پایین‌تر از دیگر استان‌ها و حدود ۲۲ سال است.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که استان‌هایی که میانگین سن ازدواج بالایی دارند به دو دسته تقسیم شده‌اند، استان‌هایی مانند تهران و البرز که شاخص‌های توسعه بالایی دارند و استان‌های ایلام و کهگیلویه و بویراحمد که در رتبه‌بندی توسعه رتبه‌های پایین‌تری دارند؛ این موضوع تفاوت علل در افزایش سن ازدواج را به خوبی نشان می‌دهد که نیازمند بررسی اختصاصی برای هر استان است و راه را برای تحلیل‌های عام مرسوم می‌بندد.
بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ مردان مجرد در سن ازدواج (۲۰ تا ۴۵ سال) در استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، لرستان و فارس نسبت به استان‌های دیگر سهم بیشتری از جمعیت کل مردان را دارند و بیش از ۲۰ درصد از جمعیت مردان این استان‌ها را مردان مجرد در سن ازدواج تشکیل می‌دهد؛ اما در مقابل در استان‌های خراسان جنوبی، رضوی و شمالی، یزد و سیستان و بلوچستان سهم مردان مجرد در سن ازدواج از کل جمعیت مردان کمتر از ۱۵ درصد است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که استان‌هایی که بیشترین سهم زنان مجرد در سن ازدواج را در جمعیت زنان خود دارند به ترتیب ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، خوزستان، سیستان و بلوچستان و لرستان هستند و به طور میانگین بیش از ۲۰ درصد از جمعیت زنان این استان‌ها را زنان مجرد در سن ازدواج تشکیل می‌دهند. در طرف مقابل در استان‌های یزد، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، مازندران و قزوین سهم زنان مجرد در سن ازدواج از جمعیت زنان استان به طور میانگین کمتر از ۱۴ درصد است.
مقایسه شمار زنان و مردان مجرد در سن ازدواج نشان می‌دهد که در استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، گلستان و هرمزگان به ازای ۱۰۰ زن مجرد، کمتر از ۱۰۰ مرد مجرد در سن ازدواج قرار دارد. در طرف مقابل در استان‌های بوشهر، اردبیل، قزوین، مرکزی و آذربایجان شرقی به ازای هر ۱۰۰ زن مجرد در سن ازدواج بیش از ۱۲۰ مرد مجرد در سن ازدواج قرار دارد.
بوشهر، کرمانشاه، خوزستان، فارس و گیلان دارای بیشترین افراد زن مجرد قطعی
تجرد قطعی به میانگین سهم افراد هرگز ازدواج نکرده از کل جمعیت دو گروه سنی ۴۵ – ۴۹ سال و ۵۰ – ۵۴ سال گفته می‌شود. بررسی شیوع تجرد قطعی در استان‌های کشور نشان می‌دهد، در استان‌های تهران، گیلان، کرمانشاه، خوزستان و فارس تجرد قطعی مردان بیش از ۲.۷ درصد است و کمترین تجرد قطعی برای استان‌های خراسان شمالی، یزد، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و چهارمحال و بختیاری با کمتر از ۳/۱ درصد است.
همچنین استان‌هایی که بیشترین تجرد قطعی زنان در آنها به ثبت رسیده بوشهر، کرمانشاه، خوزستان، فارس و گیلان هستند که تجرد قطعی زنان در این استان‌ها به طور میانگین بیش از ۵ درصد است. در طرف مقابل استان‌های یزد، خراسان شمالی، کردستان، خراسان جنوبی و قم کمترین میزان تجرد قطعی زنان را با مقدار میانگین کمتر ۲.۳ درصد دارا هستند.
لزوم در دستور قرار گرفتن سیاست‌های حمایت از ازدواج در کشور
مهم‌ترین مسئله در تاخیر ازدواج زنان، سبک زندگی، پیدا نکردن فرد مناسب و اشتغال به تحصیل است. البته اشتغال به تحصیل را می‌توان معلول نبود فرد مناسب برای ازدواج و اتخاذ رفتار جایگزین ازدواج در رفتار اجتماعی دانست. بالا بودن سن ازدواج در استان‌ها سبب بروز فساد و نزاع در آنها می‌شود. در این شرایط پیشنهاد می‌شود که در این استان‌ها به طور ویژه سیاست‌های حمایت از ازدواج از قبیل ساماندهی و آگاه‌سازی خیران، نظارت مردمی و رسانه‌ای بر شبکه بانکی به منظور سهولت دسترسی به منابع قرض‌الحسنه ازدواج و ترویج فرهنگ تسهیل ازدواج از جانب گروه‌های مرجع فرهنگی، مذهبی و هنری در دستور کار قرار داده شود.
انتهای پیام/ دولت و حکمرانی
