مسیر اقتصاد/ کنجاله سویا یکی از نهاده های پرمصرف و مهم در صنایع دام و طیور کشور است. این محصول یکی از مهم‌ترین منابع تغذیه طیور و دام، منبع اصلی تأمین پروتئین مورد نیاز طیور و در نتیجه از مهم‌ترین نهاده‌های تولید گوشت در ایران و بسیاری از کشورهای جهان محسوب می شود.
کنجاله سویا تا سال ۱۳۷۵ تقریباً جایگاهی در سبد جیره غذایی دام و طیور کشور نداشت؛ اما از این سال به بعد به تدریج با توسعه مرغداری صنعتی جای خود را به‌عنوان یکی از محصولات اساسی در کشور باز کرد. در حال حاضر تصور صنعت مرغداری بدون وجود کنجاله سویا تقریباً محال است و اگر برای مدت یک هفته عرضه این کالا به بازار مختل شود، بازار گوشت مرغ و مواد پروتئینی کشور به‌شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.
به عنوان مثال اوایل سال جاری بسیاری از مرغداران به دلیل کمبود عرضه کنجاله سویا در کشور، اقدام به معدوم سازی جوجه های یک روزه خود کردند. کمبود عرضه کنجاله سویا در بازار در نهایت باعث افزایش قیمت گوشت مرغ در بازار نیز شد و این مسئله تاکنون نیز ادامه دارد.
افزایش چندبرابری قیمت کنجاله سویا علیرغم واردات با دلار ۴۲۰۰ تومانی
بررسی آمارهای اعلامی از سوی وزارت جهاد کشاورزی نشان دهنده مصرف ۶ میلیون تنی کنجاله سویا در کشور است که حدود ۹۰ درصد آن از طریق واردات تامین می شود. وابستگی بیش از اندازه به واردات این محصول باعث ایجاد مشکلاتی در روند تامین آن در شرایط تحریم و جهش های ارزی شده است.
دولت دوازدهم در جهت مدیریت تامین این محصول از سال ۱۳۹۷ اقدام به تخصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کنجاله سویا کرد تا از این طریق بتواند قیمت محصولات پروتئینی در بازار را کنترل کند. اما روند تامین این محصول به دلیل عدم تخصیص به موقع دلار ۴۲۰۰ تومانی دچار مشکل شده و در حال حاضر قیمت کنجاله سویا در بازار به چندین برابر قیمت وارداتی آن رسیده است.
در این راستا ناصر نبی پور رئیس اتحادیه مرغ های تخم گذار ۲۲ مرداد ماه در گفتگویی اعلام کرد: دیروز سویا را به قیمت ٧٩٥٠ تومان خریداری کردیم اما امروز نرخ آن به ٩٠٠٠ تومان رسیده است. در صورت ادامه این روند مرغداران، مرغ‌های جوان خود را نیز به کشتارگاه خواهند فرستاد.[۱]
ابهام جدی در قیمت کنجاله سویا وارداتی در بازار
بررسی شرایط کنونی قیمت کنجاله سویا در بازار نشان دهنده سو مدیریت دولت در زمینه تامین این محصول اساسی است. در حال حاضر قیمت جهانی هرتن کنجاله سویا به طور میانگین ۳۱۰ دلار است که در صورت واردات این محصول با نرخ ارز بازار آزاد «۲۰ هزار تومان»، قیمت هر کیلوگرم کنجاله سویا در بازار باید کمتر از ۶۵۰۰ تومان باشد.
این در حالی است که وزارت صمت قیمت مصوب کنجاله های وارداتی با دلار ۴۲۰۰ تومانی را ۲۴۵۰ تومان تعیین کرده است. تفاوت ۴ برابری قیمت این محصول در بازار با نرخ مصوب وزارت صمت یکی از نکات قابل توجه در مدیریت بازار این محصول است.
از سویی دیگر تعیین چنین قیمتی برای کنجاله سویا باعث ایجاد ابهام برای کارشناسان و تولیدکنندگان شده است؛ چرا که با توجه به قیمت جهانی این محصول و تخصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی به واردات کنجاله سویا باید قیمت مصوب آن در بازارهای داخلی نهایتا ۱۶۰۰ تومان تعیین شود.
لزوم ورود مجلس و نهادهای نظارتی بر مقوله نهاده های وارداتی و عملکرد دولت
بررسی سازوکار کنونی وزارت صمت در توزیع نهاده های وارداتی نشان می دهد این وزارتخانه با استفاده از سامانه بازارگاه و تخصیص سهمیه مشخص برای مرغداران و دامداران اقدام به توزیع این محصولات می کند. طبق اعلام تولیدکنندگان و واردکنندگان نهاده های دامی، همین موضوع نیز باعث شکل گیری دلالی و واسطه گری در زمینه توزیع نهاده های دامی و افزایش قیمت این محصولات شده است.
به عنوان مثال حاجی زاده دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده های دامی ۲۷ مرداد ماه در این خصوص اعلام کرد: در حال حاضر حتی یک کیلو نهاده دامی بدون تأیید و دریافت حواله عرضه از سوی دستگاه‌های ذی ربط امکان خروج از گمرک یا انبار کارخانه تولیدی را ندارد اما شاهد فروش نهاده‌های دامی با نرخ آزاد در بازار هستیم. این امر نشان می‌دهد ساختار سامانه بازارگاه از طراحی تا اجرا با اشکالات جدی مواجه است.[۲]
در نهایت آنچه که مشخص است ساماندهی مناسبی در زمینه مدیریت تامین نهاده های دام و طیور وجود ندارد و این موضوع آسیب جدی به تولید و مصرف کنندگان وارد کرده است. به همین منظور لازم است نمایندگان مجلس و سایر نهادهای نظارتی ضمن بررسی سازوکارهای تامین نهاده های دامی، علی الخصوص کنجاله سویا، دلیل افزایش چندبرابری قیمت نهاده های وارداتی با ارز دولتی را مشخص کنند.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری مهر کد خبر؛ ۴۹۹۵۹۷۱
[۲] خبرگزاری مهر کد خبر؛ ۵۰۰۰۸۲۳
انتهای پیام / غذا و کشاورزی
