به گزارش مسیر اقتصاد جمهوری اسلامی نظامی مردم سالار است که مردم در آن از جایگاهی ویژه برخوردار بوده و می توان گفت مردم، بزرگترین سرمایه این نظام هستند. علاوه بر این، همه نظامات دنیا به مردم خود متکی بوده و قدرت حکومت ها وابسته به مردم است. از این رو نحوه احساس مردم نسبت به حاکمیت، نحوه تعامل آن ها با مسئولین و نتایج حاصل از آن برای کشور مساله ای حیاتی است.
در حال حاضر، شکاف میان مردم و مسئولین در کشور به حدی است که نه زیبنده جمهوری اسلامی، که زیبنده هیچ نظامی در دنیا نمی باشد. این شکاف در واقع نقطه مقابل همدلی و همراهی فکری و عملی مردم و مسئولین است.
در بررسی علت شکاف میان مردم و مسئولین، دلایل مختلفی را می توان ذکر نمود. از جمله این دلایل، زندگی اشرافی مسئولین است. در حقیقت یکی از ایرادات اساسی زندگی اشرافی، ایجاد شکاف میان طبقات مختلف اجتماع است. حال این شکاف میان مردم و مسئولین اگر در نظام اسلامی باشد، بسیار ناگوارتر خواهد بود.
اشرافیت یا ساده زیستی در حکومت اسلامی
ساده زیستی از اصول مسلم اخلاقی و اسلامی است که توسط بزرگان دین همواره به عنوان الگویی برای زندگی سالم معرفی شده و از مردم و خصوصا مسئولین خواسته شده که ساده زندگی کرده و از زندگی اشرافی به جد پرهیز نمایند.
مردم در این مساله مختارند که تا چه حد به توصیه های اسلام عمل نمایند؛ اما در مورد مسئولین، مساله متفاوت است. مانند بسیاری از احکام و دستورات اسلام که لازم است توسط حکومت اسلامی در جامعه برقرار شود، مساله مبارزه با اشرافیت نیز از وظایف حکومت اسلامی به حساب می آید. در واقع علاوه بر این که مسئولین باید از زندگی اشرافی پرهیز نمایند، حکومت اسلامی نیز باید ساختارهای لازم برای سوق دادن مسئولین به این سمت را ایجاد نماید.
باید فاتحه دولت و ملت را بخوانیم!
علاوه بر سیره و سخنان اهل بیت (ع)، در بیانات و اندیشه های رهبران انقلاب اسلامی نیز تاکیدات بسیاری بر مساله ساده زیستی و پرهیز از اشرافی گری شده است.
به عنوان مثال امام خمینی (ره) در سخنانی تند و صریح به نقد زندگی اشرافی پرداخته و می فرمایند: «آن روزى که دولت ما توجه به کاخ پیدا کرد، آن روز است که باید ما فاتحه دولت و ملت را بخوانیم. آن روزى که رئیس جمهور ما خداى نخواسته، از آن خوى کوخ نشینى بیرون برود و به کاخ نشینى توجه بکند، آن روز است که انحطاط براى خود و براى کسانى که با او تماس دارند پیدا مىشود. آن روزى که مجلسیان خوى کاخ نشینى پیدا کنند خداى نخواسته، و از این خوى ارزنده کوخ نشینى بیرون بروند، آن روز است که ما براى این کشور باید فاتحه بخوانیم.»[۱]
مشکلات اقتصادی و نیاز مضاعف به همدلی
در برهه های مختلف، همدلی میان مردم و مسئولین از سطوح مختلفی از اهمیت برخوردار بوده است. امروزه کشور دچار بحران اقتصادی شده که اکثریت مردم را برای ادامه زندگی دچار مشکل کرده است.
در چنین وضعیتی وجود همدلی میان مردم و مسئولین می تواند موجب تحمل سختی ها و مشکلات اقتصادی و حرکت به سمت بهبود وضعیت شود و در نقطه مقابل، نبود این همدلی می تواند مشکلات را دوچندان کرده و موجب شود مردم، توانایی روحی و فکری تحمل مشکلات را نداشته باشند. آن چه مسلم است، مردم وقتی عده ای از مسئولین کشور را ببینند که بی توجه به آن ها برای خود زندگی لوکس و اشرافی درست کرده اند، نخواهند توانست به بدنه حاکمیت اعتماد نمایند.
مسئولین ۲۵ برابر کارمند عادی کار می کنند؟
تفاوت حقوق و درآمد مردم و مسئولین می تواند تابع تناسب منطقی و معقولی باشد؛ به این ترتیب که برخی مسئولین به تناسب سطح تحصیلات بالاتر، تجربه بیشتر و مواردی از این دست، حقوق و مزایای بیشتری را دریافت نمایند.
اما سوال اینجاست: آیا مسئولی که به عنوان مثال ۵۰ میلیون تومان حقوق دریافت می کند، واقعا ۲۵ برابر یک کارمند عادی با درآمد ۲ میلیون تومان برای کشور فایده دارد؟ این درآمد گزاف در ازای چه خدماتی به این دسته از مسئولین تعلق می گیرد؟
قدرت رسانه، تهدید یا فرصت؟
امروزه قدرت رسانه ها به حدی رسیده که به راحتی می توانند مساله ای مانند اشرافیت برخی مسئولین و یا حقوق های نجومی را به اطلاع همه مردم برساند. این یک ظرفیت مهم است، اگر بتوان به خوبی از آن استفاده نمود.
اطلاع مردم از چنین مسائلی، یک سوال بزرگ در ذهن آن ها ایجاد می نماید که اساسا چرا باید چنین مسئولینی با این وضعیت در کشور فعالیت داشته باشند؟ این پرسش اگر با پاسخی درخور از جانب حکومت روبرو شود، می‌تواند زمینه ساز اعتماد و اعتقاد بیشتر مردم به نظام گردد.
بهترین پاسخی که حکومت می تواند به این سوال بدهد، برخورد قاطع با این نوع مسئولین و قطع ید آن ها از بیت المال است. در این صورت است که می توان این فرایند را فرصتی برای نظام تلقی نمود. نبود چنین برخوردی می تواند همین فرصت را به تهدید تبدیل نماید.
مسئول اشرافی مشکلات مردم را نمی بیند
یکی از مشکلات زندگی اشرافی، فاصله گرفتن مسئولین از واقعیت جامعه و زندگی مردم است. مسئول اشرافی اساسا در مکان های عمومی مانند بازار و مترو حاضر نمی شود تا بتواند برخی چالش های زندگی مردم را از نزدیک لمس کند. مسئول نجومی بگیر اساسا با معضل درآمد و هزینه روبرو نمی شود تا بتواند بخشی از مشکلات مردم را درک کند.
لذا در برنامه ریزی ها، صحبت ها، تصمیم گیری ها و عملکرد خود مردم را در نظر نمی گیرد. این مساله توسط مردم نیز درک شده و واکنش های منفی جامعه را در پی خواهد داشت.
تقابل با اشرافی گری و حقوق های نجومی
اولین راهکار مبارزه با بحران اشرافیت و اختلاف طبقاتی میان مردم و مسئولین، شفافیت است. شفافیت در حوزه دارایی ها و درآمد ها این امکان را به رسانه ها، مردم و برخی نهادها می دهد که نسبت به مسئول مربوطه اعتراض و مطالبه داشته باشند.
مرحله بعد، اقدام عملی در مبارزه با این آفت در جامعه است. گرچه بسیاری از حقوق های نجومی از مبادی قانونی دریافت شده و برخورد قانونی با آن ها مشکل است، لذا این امر احتمالا نیازمند اصلاح برخی قوانین خواهدبود.
به علاوه، در مورد زندگی اشرافی مسئولین هم اکنون قانونی وجود ندارد تا بتوان به وسیله قانون با این افراد مبارزه کرد. مبارزه با این آفت می تواند در خلال گزینش ها و بررسی های نهادهای بالادستی تا حدی اتفاق بیفتد اما لزوم تدوین قانونی متناسب با این مساله نیز نباید نادیده گرفته شود. در صورت ایجاد قوانین می توان بیش از پیش به اصلاح رویه موجود امیدوار بود.
پینوشت:
[۱] پرتال امام خمینی(ره)، yon.ir/QVJbu
انتهای پیام/ فرهنگ و گفتمان
