مسیر اقتصاد/ ارتباطات و فناوری اطلاعات از اصلی ترین زیرساخت‌های هر کشور است که نرخ رشد آن از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی جوامع به حساب می‌آید. آمارها نشان می‌دهد که رشد زیربخش‌های مختلف صنعت مخابرات تاثیر بسزایی در رشد اقتصادی کشورها دارد؛ به‌طوری‌که هر ۱۰ درصد رشد استفاده از ابزارهای مخابراتی، موجب افزایش ۴ درصدی در تولید ناخالص کشورهای با درآمد کم و میانه می‌شود.[۱]
در شکل زیر ابزارهای مخابراتی و میزان رشد اقتصادی حاصل از آن ها برای کشورهای با درآمدهای بالا و متوسط، در حوزه صنعت مخابرات نشان داده شده است.
۵ ضرورت تولید تجهیزات مخابراتی در داخل کشور
توسعه زیربخش‌های مخابراتی در گروِ استفاده مناسب از تجهیزات مخابراتی است که ازجمله مهم‌ترین محصولات صنعتی در دنیا به حساب می‌آیند. کارشناسان و فعالان حوزه صنعت مخابرات معتقدند که صنعت تجهیزات مخابراتی در ایران به دلایل متعددی لازم است به صنعتی پیشران و دارای مزیت در کشور تبدیل شود که در ادامه به تشریح دلایل آن پرداخته می‌شود:
۱- دسترسی به بازارهای بزرگ
مشابه صنایع دیگر یکی از پیشنیازهای توسعه صنعت تجهیزات مخابرات، دسترسی به بازار و جمعیت تحت پوشش آن است. براین اساس جمعیت ۸۰ میلیونی کشور فرصتی برای تولید داخلی تجهیزات مخابراتی به شمار می‌آید. ابعاد بازار ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران (ICT) در حال حاضر در حدود ۳۵هزار میلیارد تومان است که این مقدار چیزی در حدود ۰.۲۵ درصد بازار جهانی ICT و ۲.۵ درصد GDP ایران است.
طبق برنامه ششم توسعه، این مقدار باید به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان برسد[۲]، البته این مقدار همچنان بسیار کمتر از ظرفیت بالقوه بازار ۱۶۰ هزار میلیارد تومانی ICT ایران است.
از سوی دیگر، بازارهای منطقه هم اکنون ظرفیتی ۱۰۰هزار میلیارد تومانی را در دسترس صنعت مخابرات ایران قرار داده است که سرمایه گذاری در این حوزه را بسیار مقرون به صرفه‌تر می‌نماید.[۳]
۲- موقعیت ژئوپلوتیک
موقعیت جغرافیایی ایران به‌عنوان یک مزیت طبیعی و چهارراه ارتباطی در منطقه غرب آسیا، جذابیت‌های فراوانی را برای سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت‌های مخابراتی در ایران فراهم کرده است.
به‌عنوان‌مثال در پروژه EPEG(Europe-Persia Express Gateway) که یک کنسرسیوم بین‌المللی در رابطه با پروژه احداث خط فیبر نوری از اروپا به آسیا برای ایجاد ظرفیت جایگزین در شبکه ترانزیت بین‌المللی است، ایران بیشترین سهم را از لحاظ مسافتی در اختیار دارد. لذا ایران می‌تواند به هاب ارتباطی منطقه تبدیل شود که این امر توجیه‌پذیری سرمایه‌گذاری در تولید تجهیزات زیرساختی در کشور را بیشتر می‌نماید.
۳- پدافند غیرعامل
بسیاری از کشورها سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در حوزه صیانت از اطلاعات و ارتباطات خود اعمال می‌کنند. به عنوان مثال اخیراً دولت آمریکا استفاده از تجهیزات مخابراتی شرکت چینی هوآوی را در بخش‌هایی از شبکه ارتباطی خود به دلایل امنیتی و جاسوسی محدود کرد.
در همین راستا بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مالکیت شبکه‌های ارتباطات زیرساختی در اختیار دولت است؛ اما مدیریت این حوزه با توجه به ملاحظات سیاسی امنیتی خاص کشور در منطقه و جهان، بدون توجه به نحوه تأمین تجهیزات مخابراتی امکان‌پذیر نخواهد بود و در صورت سهل‌انگاری، تبعات جبران‌ناپذیری را بر کشور تحمیل می‌نماید.
۴-فناورمحور بودن و نسبت اشتغال به سرمایه بالا
صنعت تجهیزات مخابراتی، صنعتی با سطح فناوری بالا و دانش‌بنیان به حساب می‌آید که از ارزش‌افزوده بالایی برخوردار است. نسبت اشتغال به سرمایه این صنعت در مقایسه با صنایع محوری فعلی کشور نظیر پتروشیمی، فولاد و سیمان بالاتر است؛ به این معنا که با یک سرمایه گذاری مشخص در این صنعت اشتغال بیشتری ایجاد خواهد شد.
از منظر نیروی انسانی نیز اغلب نخبگان دانشگاهی کشور در رشته های مرتبط با این حوزه به مشغول به تحصیل هستند و در مجموع، از این منظر، شرایط مساعدی در این حوزه وجود دارد که اهمیت توجه به آن را دوچندان می‌کند.
۵- مقابله با تحریم ها
سابقه تحریم‌ها در حوزه تجهیزات مخابراتی، مانند سایر بخش‌های صنعتی، لزوم قطع وابستگی در بخش‌های کلیدی به محصولات خارجی را نشان می‌دهد.
در تحریم‌های قبلی در اوایل دهه ۹۰، اغلب شرکت‌های حاضر در ایران به بهانه تحریم‌ها، ادامه فعالیت‌های خود در ایران را متوقف کردند و معدود شرکت‌های باقی‌مانده چینی نیز به این بهانه، بازارهای انحصاری را پیش‌شرط ادامه همکاری خود قرار دادند. درحالی‌که در صورت حمایت صحیح از شرکت‌های داخلی به سادگی امکان برطرف کردن نیازهای داخلی و ارتقای توانمندی شرکت‌ها مهیا بوده است.
بر این اساس، لازم است که مسئولین برنامه‌های لازم را برای تدوین سیاست‌های حمایتی مناسب از این صنعت در دستور کار قرار دهند تا با شکل‌گیری یک صنعت مخابراتی بالنده، حداقل تجهیزات اصلی این حوزه در داخل کشور تولید و تامین گردد.
پینوشت:
۱- Christine Zhen-Wei Qiang, “Mobile Telephony: A Transformational Tool for Growth and Development.” Private Sector Development, No. 4 (November 2009)
۲- مجله خبری شرکت مخابرات ایران ۱ آبان ۱۳۹۶
۳- ماهنامه نسل چهارم خرداد ماه ۹۷ شماره ۳۳
انتهای پیام/ تولید و اشتغال
