به گزارش مسیر اقتصاد آخرین آمار رسمی موجود از مصرف بنزین در ایران مربوط به پایان تیرماه سال جاری بود که با مصرف ۱۲۱ میلیون و ۸۰۰ هزار لیتر در یک شبانه روز رکورد جدیدی در تاریخ مصرف بنزین کشور ثبت کرد.
میانگین مصرف بنزین در تیرماه سال جاری به رقم بی سابقه ۹۱ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر رسید. ثبت متوسط مصرف ۳۱ روزه در مرز ۹۲ میلیون لیتر در حالی رقم خورد که ۴ ماه قبل از این تاریخ، میانگین مصرف بنزین کشور در مرز ۸۰ میلیون لیتر بود.
رشد افسار گسیخته مصرف بنزین
آمار مصرف بنزین که از پایان تیرماه تا امروز محرمانه مانده بود، بالاخره از سوی دولت اعلام شد و هم اکنون مصرف بنزین ۹۱ میلیون لیتر در روز است.
این رقم با وجود پایان یافتن سفرهای تابستانی و کاهش ترددهای بین شهری، رشد غیرعادی ۱۱ درصدی را نسبت به متوسط مصرف ۸۰ میلیون لیتر ۶ ماه پیش نشان می دهد.[۱]
آمار تکان دهنده قاچاق بنزین
این در حالی است که برخی از کارشناسان معتقد هستند در حال حاضر روزانه دستکم ۲۰ میلیون لیتر بنزین بصورت قاچاق راهی کشورهای همسایه می شود.[۲]
به عنوان نمونه برخی از اخبار حاکی از آن است که روزانه حدود ۱۰ میلیون لیتر بنزین به افغانستان قاچاق می‌شود و علت اصلی این امر این است که قیمت هر لیتر بنزین در ایران ۱۰۰۰ تومان و در افغانستان ۶۰۰۰ تومان است.
مرزهای شمال غربی مقصد بعدی قاچاق بنزین است؛ جایی که کشور ترکیه با بنزین ۱۴ هزار تومانی مقصد مناسبی برای قاچاقچیان به حساب می آید.
اعطای ماهیانه ۳۰۰۰ میلیارد یارانه به قاچاقیان!
در حال حاضر یارانه بنزین به خودروها داده می شود؛ به طوری که فردی که صاحب چهار یا پنج خودرو است به اندازه تعداد خودروهای خود از یارانه بنزین ۱۰۰۰ تومانی استفاده می کند و فرد فاقد خودرو از این یارانه محروم است.
در واقع از آنجا که قیمت واقعی بنزین حدود ۶۰۰۰ هزار تومان است (قیمت فوب خلیج فارس بنزین حدود ۵۰ سنت و هر سنت معادل ۱۲۰ تومان در نظر گرفته شده است)[۳]، فردی که در ماه ۵۰۰ لیتر بنزین مصرف می کند، معادل ۲.۵ میلیون تومان از دولت یارانه دریافت می کند. این درحالیست که افراد کم مصرف یا کسانی که مصرف بنزین ندارند، از این یارانه بهره نمی برند.
از طرف دیگر افزایش نرخ ارز و افزایش قاچاق بنزین (به دلیل بالا بودن قیمت بنزین در کشورهای همسایه) سبب شده تا بخش قابل توجهی از این یارانه نه تنها به مردم اختصاص نیابد، بلکه نصیب سوداگران و قاچاقچیان شود.
بنابراین با یک احتساب قاچاق روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین در کشور، با یک محاسبه ساده می توان گفت که دولت ماهیانه ۳۰۰۰ میلیارد تومان صرف اعطای یارانه به قاچاقچیان می کند!
بسیاری از این قاچاقچیان، درآمد حاصله از این تجارت پرسود را در داخل کشور تبدیل به دلار کرده و از کشور خارج می کنند و بوسیله آن کالاهای دیگری نظیر پوشاک را به صورت قاچاق وارد کشور می کنند! به این کار اصطلاحا «قاچاق در قاچاق» گفته می شود که همچون سمی مهلک، شریان های حیاتی اقتصاد کشور را مورد هجمه قرار داده است.
احیای کارت سوخت راهکار اصلی مسئله بنزین
در این شرایط زیر ساخت اصلی مقابله با قاچاق سوخت و کنترل مصرف بنزین، کارت سوخت است. اساسا با استفاده از زیرساخت کارت سوخت می توان هرگونه مدل قیمتی و یا سهمیه بندی به منظور کنترل مصرف بنزین را عملیاتی کرد. از طرف دیگر با استفاده از کارت سوخت می توان اشراف دقیقی بر میزان و نحوه مصرف بنزین در کشور داشت.
بررسی ها نشان می دهد در صورت احیای کارت سوخت به شکل سابق، کارت سوخت شخصی برای صاحبان آن ارزشمند شده و خرید و فروش و مهاجرت آن به مناطق مرزی (به گفته وزیر کشور، در حال حاضر بیش از ۳۵۰ هزار کارت سوخت به مناطق مرزی مهاجرت کرده است[۴])، کاهش می یابد و در نتیجه شاهد کاهش حاشیه سود قاچاق سوخت خواهیم بود.
اعطای کارت انرژی به خانوارها کارآمدتر از کارت سوخت
در یک نگاه جامع تر، باید به این نکته توجه داشت که قیمت سایر حامل‌های انرژی نیز در ایران یارانه‌ای و کمتر از قیمت صادراتی و یا قیمت تمام شده آن است؛ به این معنا که اگر دولت به‌جای فروش گاز، برق و فرآورده‌های نفتی به مشتریان داخلی، آن را صادر کند درآمد بیشتری به دست خواهد آورد. بنابراین هر مصرف‌کنندۀ داخلی، با مصرف انرژی عملاً از دولت یارانه دریافت می‌کند.
اما اگر «اعتبار مصرف انرژی ارزان قیمت» در قالب «کارت اعتباری انرژی» به هر نفر یا هر خانوار اختصاص یابد، یارانۀ انرژی به صورت عادلانه تر توزیع می گردد و حتی فردی که فاقد خودرو و موتورسیکلت است نیز از این یارانه بهره مند می گردد.
با استفاده از کارت انرژی، متوسطی از میزان مصرف که به صورت سبدی از صورت های مختلف انرژی (برق، گاز، بنزین و …) است به هر فرد تخصیص پیدا می کند و به ازای آن، به هر فرد یارانه مشخصی تعلق می گیرد که به حساب سرپرست خانوار در کارت انرژی وی ذخیره می گردد.
این کارت، فقط اعتباری مشخص برای پرداخت هزینه سوخت به شمار می رود و به معنای پرداخت پول نقد نیست. کارت اعتباری انرژی را تنها می توان برای پرداخت قبوض و هزینه مصرف سوخت (و یا حتی کرایۀ تاکسی و اتوبوس و…) مورد استفاده قرار داد.
خانواده ها در صورت صرفه جویی می توانند شارژ سوخت های خود را ذخیره کنند یا اینکه آن را به کارت انرژی شخص دیگری منتقل نمایند. برای استفاده از این کارت می توان از بستر سامانه کارت سوخت فعلی و یا کارت هوشمند ملی نیز استفاده کرد.
از تبلیغات برای کارت سوخت تا احتمال توزیع کارت انرژی
در حال حاضر بسیاری از مسئولین دولت نیز موافق احیای کارت سوخت شخصی هستند. تا جاییکه روز گذشته وزیرکشور به منظور جلوگیری از قاچاق و کنترل مصرف بنزین، خواستار تبلیغات گسترده برای استفاده مردم از کارت سوخت شخصی شد.[۵]
هفته گذشته نیز وزیر نیرو با بیان اینکه با اصلاح ساختار تعرفه گذاری برق و شناسایی مشترکان پرمصرف در کشور در سال ۹۸ شاهد قطعی برق نباشیم گفت: ایده هایی همچون توزیع کارت انرژی در میان مشترکان در حال بررسی است.[۶]
با این همه مسئولین رده بالای دولت و وزارت نفت و نیرو همچنان تصمیم مشخصی در این خصوص اتخاذ نکرده اند.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری تسنیم، کد خبر: ۱۸۴۸۱۱۵
[۲] مسیر اقتصاد، کدخبر: ۶۵۹۸۳
[۳] روزنامه دنیای اقتصاد، کد خبر: ۳۴۴۸۵۲۳
[۴] خبرگزاری ایسنا، کد خبر : ۹۷۰۷۱۶۰۹۴۳۲
[۵] خبرگزاری ایرنا، کد خبر: ۸۳۰۵۹۲۱۵
[۶] روزنامه رسالت، کد خبر: ۱۱۹۸۲۳۴۹۵
انتهای پیام/ نفت و انرژی
