مسیر اقتصاد/ توسعه و بهبود تجهیزات سرمایشی از بخش‌های مهم و مغفول برای کاهش مصرف اوج بار است. طبق آمارها حدود ۶۲.۵ درصد مشترکین از کولر آبی به عنوان وسیله سرمایشی خود استفاده می‌کنند.
همچنین بنا به گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق در سال ۹۰ بیش از ۱۳ میلیون کولرآبی در کشور وجود داشته و میزان تولید سالانه کولرهای آبی نیز در حدود ۸۰۰ الی ۹۰۰ هزار عدد در سال است[[۱]].
بی‌نیازی از ساخت سالانه یک نیروگاه با تبدیل کولرهای پرمصرف به کم‌مصرف
در ادامه ۳ راهکار جهت کاهش مصرف برق در کولرهای آبی مورد بررسی قرار می گیرد:
اصلاح برچسب انرژی کولرهای آبی
برچسب انرژی کولرهای آبی فاقد اطلاعات مناسب برای مصرف‌کننده است تا بتواند یک کولرآبی مناسب برای سرمایش منزل انتخاب نماید.
آنچه که در درجه اول برای سرمایش هر خانهای لازم است، میزان توان سرمایشی هر وسیله مانند کولرآبی می‌باشد. این موضوع در کولرهای گازی رعایت شده و کولرهای گازی بر حسب میزان ظرفیت سرمایشی دسته‌بندی می‌شوند. اما مشخص نیست به چه دلیلی تاکنون این موضوع در کولرهای آبی مورد غفلت قرار گرفته است.
در حال حاضر بر روی برچسب انرژی کولرهای آبی میزان هوادهی آن درج میشود که ممکن است حتی باعث انتخاب نادرست یک کولرآبی برای منازل شود. به همین دلیل لازم است تا ظرفیت هوادهی کولرهای آبی حذف و میزان ظرفیت سرمایشی آن بر روی برچسب انرژی درج شود.
به غیر از ظرفیت سرمایشی، میزان توان مصرفی و بازده کولر نیز بایستی مشخص باشد. علاوه بر این موارد پیشنهاد میشود که متراژ منزل سازگار با هر کولرآبی نیز به تفکیک هر اقلیم بر روی برچسب درج بشود.
با وجود یک برچسب انرژی حاوی اطلاعات صحیح، آنگاه مصرف کننده می‌تواند با درنظرگرفتن همه جوانب، یک کولرآبی مناسب را انتخاب کند. به همین دلایل لازم است در درجه اول برچسب های انرژی کولرهای آبی اصلاح شوند.
برگزاری مسابقه بین تولیدکنندگان کولرهای آبی
یکی از بهترین شیوههای تشویق تولیدکنندگان به حرکت به سمت تولید کولرهای آبی، برگزاری مسابقه است. برای این منظور می‌توان از کولرهای ساخته‌شده که بالاترین بازدهی برودتی را دارند، در قالب‌های مختلف حمایت نمود.
با تعیین سقف ثابت برای حمایت‌ها (مثلا ۴۰۰ هزار تومان به ازای تولید، فروش و نصب هر کولر) تولیدکنندگان تلاش خواهند کرد علاوه بر بازدهی، کاهش قیمت تولید را هم مدنظر داشته باشند. اقدام مشابهی هم‌اکنون با همکاری پژوهشکدۀ شهید رضایی دانشگاه شریف و پژوهشگاه نیرو در حال اجراست که باید به صورت جدی پیگیری شود.
برگزاری مسابقه به جای روش‌های متداول حمایت مستقیم از تولیدکنندگان چند مزیت عمده دارد:
۱- هزینه‌های آن به مراتب کمتر است. چرا که در این صورت به جای حمایت از همۀ تولیدکنندگان، تنها لازم است از چند برندۀ مسابقه حمایت شود.
۲- در مسابقه، ممکن است ایده‌های بسیار خلاقانه و نوآورانه‌ای مطرح شود که بازده کولرهای تولیدی حتی به بیش از آنچه قبلاً تصور می‌شد ارتقاء یابد. در واقع با اجرای مسابقه، دست تولیدکنندگان برای ابتکار و خلاقیت باز است ولی در غیر این صورت باید حد مشخصی از بازدهی را به عنوان بازده بهینه معرفی کرد و آن را ملاک حمایت‌های بعدی قرار داد.
۳- در روش‌های معمول که هم‌اکنون در کشور مطرح اند، بر استفاده از موتورهای BLDC به جای موتورهای پربازده فعلی تاکید شده است. این در حالی است که راه‌های افزایش بازده کولر آبی بسیار متنوع‌تر از این است. هم‌اکنون مخترعان کشور توانسته‌اند با هزینۀ بسیار پایین حتی بدون استفاده از یک موتور مرسوم، کولر آبی با مصرف برق بسیار پایین بسازند.
۴- با برگزاری مسابقه، تولید کولر کم‌مصرف به عنوان یک ارزش در جامعۀ صنعتی کشور معرفی میشود که خود زمینه‌ساز ارتقاء فرهنگ تولیدکنندگان و حرکت به سمت تولید این محصولات در آینده خواهد بود. در واقع، اثر رسانه‌ای مسابقه بسیار زیادتر از حمایت‌های تسهیلاتی است.
۵- در حمایت‌های تسهیلاتی، گیرندگان تسهیلات همواره از دولت متوقع اند و حمایت‌ها را کمتر از نیاز می‌دانند. اما با برگزاری مسابقه و تعیین عادلانۀ برندگان، این موضوع رفع میشود.
۶- در برگزاری مسابقه میان تولیدکنندگان، از آنجا که برندگان بر اساس کار و کوشش خود با یکدیگر مقایسه می‌شوند چیزی به نام شانس در برنده شدن آنها دخالت ندارد و لذا تبعات منفی «بخت و اقبال‌گرایی» به‌وجود نمی‌آید.
راه‌اندازی سامانه اسقاط کولرهای قدیمی با مشارکت بخش خصوصی
به منظور جایگزینی کولرهای قدیمی پرمصرف با کولرهای کم‌مصرف لازم است که یک سامانه اسقاط راه‌اندازی شده و در ازای تحویل کولر قدیمی و خرید کولر جدید کم‌مصرف، به مشترکین تخفیف داده شود.
این اقدام یک بار روانی مثبت داشته و وقتی یک کولر قدیمی حتی با قیمت ناچیز از مشترکین خریداری شود، باعث ترغیب آنها به تعویض کولر قدیمی خواهد شد. همچنین با این شیوه مطمئن خواهیم شد که کولرهای پرمصرف از چرخه مصرف برق در کشور حذف می‌شوند.
می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید، اسقاط کولرهای قدیمی را به بخش خصوصی سپرد و از محل کاهش مصرف برق در اوج بار، منفعت بخش خصوصی را تامین کرد.
[۱] گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
