مسیر اقتصاد/ تجربه ی بیش از ۱۵ طرح متوقف شده پتروشیمی در کشور نشان می دهد که علت اصلی عدم امکان اجرایی شدن این طرح ها، به ترتیب اولویت عبارت اند:
- تامین پایدار آب
- شرایط اقتصادی کشور
- نحوه تامین و مقدار خوراک مورد نیاز
- مسائل محیط زیستی
- تأمین مالی
طرح های پتروشیمی متوقف شده هرکدام در برآورده ساختن یک یا چند عامل فوق دچار مشکل هستند. بررسی های کارشناسانه این عوامل می تواند مانع از بروز مشکلات بعدی شود؛ در نتیجه هزینه های سنگین طرح های نیمه تمام رها شده بر کشور تحمیل نمی شود.
آنچه که امروز اهمیت دارد توجه ویژه به عوامل نادیده گرفته شده در طرح های جدید پتروشیمی است؛ به عنوان نمونه یکی از طرح هایی که اخیرا جهت تصویب و اجرا مطرح شده، طرح پتروشیمی دنا بویراحمد (سقاوه) است که باید عوامل فوق در آن بررسی شود.
امکان تامین پایدار آب
همواره در کشور های پیشرو در صنعت پتروشیمی مجتمع های آب بر در کنار دریا ساخته می شود. با توجه به اینکه مجتمع بین المللی پتروشیمی دنا بویراحمد در هنگام راه اندازی نیازمند مقدار تقریبی ۱۵ میلیون متر مکعب آب در سال است، بنابراین این مجتمع یک واحد آب بر محسوب می شود و عدم احداث چنین پتروشیمی در کنار دریا مستلزم در نظر گرفتن متغییر های مختلفی برای مکان یابی درست طرح است.
از آنجا که دلیل توقف بیشتر طرح های پتروشیمی نیز عدم امکان تامین آب بوده دو سوال اساسی باید پرسیده شود؛ آیا با توجه به سیر خشکسالی آغاز شده امکان تأمین چنین حجم عظیمی از آب وجود دارد؟ صرف این مقدار از آب کهگیلویه و بویراحمد در یک واحد پتروشیمی در طولانی مدت منجر به چه عواقبی می‌گردد؟
توجه به شرایط اقتصادی کشور
بعضی از واحدهای پتروشیمی که در سال های قبل از ۱۳۸۷ کلنگ آنها به زمین خورده است، تنها به علت عدم توجه به شرایط اقتصادی کشور نیمه تمام رها شده اند. یکی از عوامل مهم تاثیرگذار در شرایط اقتصادی کشور موضوع تحریم ها است.
طرح های پتروشیمی که به موضوع تحریم ها توجه نکرده بودند در بحث گرفتن لایسنس و تأمین تجهیزات با موانع جدی روبه رو شدند.
برنامه ریزی خوراک پتروشیمی های جدید
گاهاً آنچه که مانع توقف یک طرح پتروشیمی می شود عدم برنامه ریزی و پیش بینی در نحوه تأمین و مقدار خوراک مورد نیاز واحد مورد نظر است.
در بعضی از طرح های که متوقف شده است می توان دلیل توقف را در واحد بالادستی تأمین کننده خوراک جستجو کرد؛ واحد بالادستی یا در تولید محصول دچار افت شده و یا در بهره برداری از آن مشکلاتی پیش آمده است. همچنین در بعضی واحدها مسافت محل تامین خوراک و متعاقباً بعد اقتصادی آن لحاظ نگشته است.
مسائل محیط زیستی
با وجود این که در بسیاری از طرح های پتروشیمی این ادعا مطرح می شود که آلودگی های زیست محیطی وجود ندارد؛ اما اگر دقیق تر به تجربه های گذشته نگاه شود واضح است که برای ساخت تعداد زیادی از طرح های پتروشیمی و خوراک رسانی به آنها در مناطق مرکزی کشور آسیب های زیادی به محیط زیست وارده شده است.
تأمین مالی
در تمامی بیش از ۱۵ طرح پتروشیمی، عاملی که مسئولان استانی معمولاً آن را دلیل توقف طرح ها می دانستد عدم امکان تأمین مالی پروژه توسط سرمایه گذاران بوده است؛ اما با ریشه ای نگاه کردن به موضوع، دلیل عدم رغبت سرمایه گذاران فقدان آینده روشن برای آن واحد پتروشیمی است.
سرمایه گذاران طرح ها به دلیل عدم بررسی کارشناسانه امیدی به سودده بودن بلند مدت مجتمع پتروشیمی ندارند؛ در نتیجه رغبتی برای تزریق پول به پروژها نشان نمی دهند.
