مسیر اقتصاد/ هیأت وزیران در جلسه اخیر خود کلیه وزارتخانه ها، سازمان ها و شرکت های دولتی را موظف کرده است تا ارز یورو را به عنوان ارز مبنای گزارشگری و انتشار آمار، اطلاعات و داده های مالی خود مورد استفاده قرار دهند.
همچنین طبق این دستور، بانک مرکزی موظف شده است از تاریخ ابلاغ این مصوبه، نرخ برابری ریال در مقابل یورو را به صورت مستمر اعلام و مدیریت کند.
نظرات مخالف و موافق در رابطه با جایگزینی یورو به جای دلار
در واکنش به این تصمیم، بعضی کارشناسان این اقدام را مناسب توصیف نموده اند و بر این عقیده اند که در شرایطی که آمریکا به عنوان صاحب دلار، به ایران اجازه استفاده از آن را نمی دهد، نباید اصرار بر استفاده از این ارز داشت و درعوض می توان از ارزهای جهان شمول دیگری از قبیل یورو استفاده کرد.
اما برخی دیگر از قبیل بازرگانان نیز بر این عقیده اند که جایگزینی یورو به جای دلار مشکل روابط و معاملات تجاری و مالی بین المللی ایران را حل نمی کند. چراکه یورو نیز به مانند دلار مشکلات متعدد خود را دارد.
از طرفی نیز از آنجایی که ارز مبنای جهانی دلار است، جایگزینی یورو زحمات و تبدیلات متعددی را هم به لحاظ مبادله و هم به لحاظ حسابداری نیاز دارد.
استفاده از یورو به جای دلار مشکلی را حل نمی‌کند/ لزوم تشکیل سبد ارزی
در این میان البته عده ای نیز بر این عقیده هستند که اصلا دلار قابل حذف نیست و نمی توان ارز ثالث یا روش های مبادلاتی دیگری را جایگزین ارز دلار کرد.
لزوم توجه به نتایج حاصل از جایگزینی یورو
مسئله مهم در این میان نتایج حاصل از جایگزینی یورو است. ابتدا باید در نظر داشت که این مصوبه بیشتر اثر اسمی و حسابداری خواهد داشت. به عبارتی دیگر این جایگزینی آنچنان دشوار نیست و انتشار یورویی گزارشگری آمار و اطلاعات و غیره به راحتی توسط این ارز نیز قابل انجام است و این تغییر ارز مبنای گزارشگری آمار و اطلاعات، آثار مهم اقتصادی به دنبال نخواهد داشت.
از طرفی باید در نظر داشت که سال هاست به دلیل مسائل تحریمی، بخش بزرگی از مبادلات نفتی و غیر نفتی ایران به وسیله یورو و سایر ارزهای غیر دلاری صورت می گیرد و این جایگزینی (واقعی) تا حدودی سابقه داشته است.
لذا اگر هدف تغییر انتظارات و عادت بازار و افراد به سمت یورو است، باید گفت که تغییر عادات و انتظارات به سمت یورو نیز در آینده ممکن است مشکلات و مسائل شبیه به آنچه دلار با آن مواجه است را به دنبال داشته باشد. بنابراین در این نوع تصمیم گیری ها ضروریست که با احتیاط و آینده نگری بیشتری گام برداشته شود.
عدم بهبود مشکلات اصلی نقل و انتقال ارز با استفاده از یورو
بعد از اعمال تحریم ها علیه ایران، که امکان استفاده از دلار در پرداخت های بین المللی را دچار دشواری نمود، کشور به سمت استفاده از ارزهای ثالثی از قبیل یورو حرکت کرده است. اما با اینحال تاکنون در روابط بانکی و نقل و انتقال ارز ایران در عرصه بین المللی، بهبودی حاصل نشده است.
در رابطه با این عدم بهبود روابط باید در نظر داشت که تمامی نقل و انتقالات وجه بین المللی با استفاده از دلار و از کانال فدرال رزرو آمریکا صورت پذیرد. در واقع اگر قصد استفاده از یورو در تجارت با سایر کشورها غیر اروپایی باشد، باید این ارز در اغلب مواقع به دلار تبدیل شود تا امکان انتقال و مبادله صورت گیرد. بنابراین در این حالت نیز امکان اعمال محدودیت حتی برای ارز یورو نیز وجود دارد.
در نتیجه علاوه بر اینکه انتقال سیستمی و اتقال فیزیکی دلار برای ایران با مشکلاتی مواجه است، بلکه استفاده سایر ارزهای ثالثی از قبیل یورو نیز با محدودیت و مشکل مواجه بوده و در اغلب موارد با هزینه و ریسک بالایی صورت می پذیرد.
استفاده از ارزهای ملی راهکار کاهش وابستگی به ارزهای ثابت
برای حل مشکل بازار ارز، مشکلات نقل و انتقال وجه و سایر مشکلات نشأت گرفته از وابستگی به دلار، جایگزینی ارز یورو نمی تواند حلّال مشکلات اصلی باشد؛ چراکه به دلیل تبدیلات و مشکلات نقل و انتقال ارز در عرصه بین المللی، استفاده از یورو هزینه و ریسک های مشابه دلار را دارا است.
اساسی ترین جایگزین دلار استفاده از سازوکار پیمان های پولی است. در این روش به جای ارز ثالث از ارزهای ملی دو کشور برای مبادلات استفاده می شود. این سازوکار کاهش هزینه و ریسک نقل و انتقال وجه را به دنبال خواهد داشت. همچنین در پیمان پولی دوجانبه الزام تبدیل ارزها به دلار نیز از بین خواهد رفت.
