به گزارش مسیر اقتصاد اصغر خسروشاهی مشاور خودرویی وزیر صنعت در هفته جاری با بیان اینکه یکی از سیاست هایی که باید دنبال شود، خصوصی سازی شرکت های خودروسازی است، گفت: متاسفانه در روند خصوصی سازی، شرکت های زیرمجموعه ایران خودرو و سایپا اقدام به خرید سهام این دو شرکت نموده اند. لذا به نحوی اکثریت هیئت مدیره این دو شرکت در اختیار مدیران دولتی است.
وی با بیان اینکه دولت به شدت از سیاست های خصوصی سازی حمایت می کند؛ تصریح کرد: این کار در صنعت خودروسازی عملیاتی است و خصوصی سازی شرکت های خودروسازی در برنامه دولت است ولی از نظر اجتماعی در جامعه بایستی آمادگی لازم وجود داشته باشد.[۱]
سهام داری چرخه ای از چالش های بزرگ صنایع خودروسازی
بررسی ساختار دو شرکت بزرگ ایران خودرو و سایپا نشان می دهد که این دو خودروساز با تاسیس شرکت های جدید و فروش سهام به آنها، سهام خود را خریده اند.
شرکت هایی که نه بخش خصوصی واقعی به حساب می‌آیند و نه سرمایه ای برای تشکیل داشته اند. این مدل که «سهام چرخه‌ای» نامیده می شود، ساختار پیچیده و تودرتویی را ایجاد کرده است که می‌تواند بر تصمیمات دولت نیز اثر جدی بگذارد.
در ادامه ساختار مدیریتی و سهام داران دو شرکت بزرگ خودروساز ایران خودرو و سایپا بررسی شده است:
سهام داران شرکت ایران خودرو
سهام داران ایران خودرو به طور مستقیم و غیرمستقیم سهم بالایی از ایران خودرو را دارند. در این بین شرکت‌های سرمایه گذاری سمند، بازرگانی سپهر ایرانیان کیش و نگار نصر سهم مجموعا ۲۵.۸۷ درصد از سهام ایران خودرو را به خود اختصاص می دهند.
این موضوع در حالی است که مالکیت بخش عمده این شرکت‌ها در اختیار شرکت ایران خودرو و زیرمجموعه‌هایش است و از این طریق سهامداری چرخه‌ای به شکلی بسیار گسترده در شرکت ایران خودرو صورت گرفته است.
به‌طوری که مالکیت دو شرکت نگار نصر سهم و سرمایه گذاری سمند تماما در اختیار ایران خودرو و زیر مجموعه های این شرکت است. ۷۰ درصد از سهام شرکت سپهر ایرانیان کیش نیز در اختیار زیرمجموعه‌های ایران خودرو قرار دارد.
سهام داران سایپا
شرکت‌های سرمایه‌گذاری گروه صنعتی رنا، پیشگامان بازرگانی ستاره تابان، شرکت سرمایه‌گذاری سایپا، تجارت الکترونیک خودرو تابان، سرمایه‌گذاری و توسعه نیوان ابتکار و شرکت توسعه سرمایه رادین در مجموع ۴۲.۹۵ درصد از سهام شرکت سایپا را در اختیار دارند.
این موضوع در حالی است که مالکیت بخش عمده این شرکت‌ها در اختیار شرکت سایپا و زیرمجموعه‌هایش است و از این طریق سهامداری چرخه‌ای به شکلی بسیار گسترده در شرکت سایپا صورت گرفته است. به‌طوری که ۵۵ درصد از سهام شرکت سرمایه‌گذاری گروه صنعتی رنا در اختیار زیرمجموعه‌های سایپا قرار دارد.
همچنین حاکمیت مدیریتی شرکت‌های پیشگامان ستاره تابان، تجارت الکترونیک خودرو تابان و سرمایه‌گذاری و توسعه صنعتی نیوان ابتکار، بیش از ۷۳ درصد از سهام شرکت سرمایه‌گذاری سایپا و ۹۸ درصد از سهام شرکت توسعه سرمایه رادین در اختیار شرکت سایپا و زیرمجموعه‌های آن است.
خصوصی سازی واقعی نیازمند اصلاح چرخه مدیریتی
به منظور خصوصی سازی واقعی شرکت های خودروسازی بایستی مسئله چرخه مدیریتی خودروسازان را حل نمود. در این راستا در ۲۰ آذرماه سال جاری گروه صنعتی ایران خودرو در نامه‌ای به سازمان بورس اعلام کرد قصد دارد سهام شرکت سرمایه‌گذاری سمند را به عنوان یکی از سهام درون شرکتی خود به مزایده بگذارد.
با این حال تا به الان اقدام خاصی در راستای خصوصی سازی صورت نگرفته و سهام این شرکت به بخش خصوصی واگذار نشده است.
پینوشت:
[۱] پردیس خودرو
