به گزارش مسیر اقتصاد در کشورهای مختلف خودروهای بالای ۱۰ سال سن و یا هر خودرو با هر سنی که نتواند استانداردهای لازم مانند میزان آلایندگی، مصرف سوخت و … را داشته باشد، فرسوده محسوب می‌شود.
بر این اساس، کشورها قوانین مرتبط با اسقاط خودروهای فرسوده را جهت کاهش آلودگی هوا و تبعات دیگر این مسئله تصویب نموده اند.
در ذیل به اهم سیاست‌های اجرایی برای تسریع روند خروج خودروهای فرسوده که در کشورهای مختلف اجرا می شود، اشاره می‌گردد:
- پرداخت کمک بلاعوض برای مالکان خودروهای فرسوده (به عنوان مثال در اسکاتلند ۱۰۰۰ پوند به صاحبان آن در قبال از رده خارج کردن خودرو پرداخت می‌گردد)
- تنظیم مالیات‌های ویژه محیط‌زیست بر اساس سازگاری با محیط زیست
- تصویب مالیات استفاده از زیرساخت‌های شهری و ملی
- افزایش تصاعدی مالیات بر اساس عمر خودرو
- محدودیت برای تردد خودرو پس از اتمام مدت اعتبار پلاک آنها
چرخه بازیافت مهمترین طرح از رده خارج نمودن خودروهای فرسوده در جهان
در اواسط دهه ۱۹۹۰ بسیاری از پارکینگ‌های خودروهای فرسوده و اسقاطی و نیز مکان‌های دفن زباله در بیشتر دنیا با مشکل کمبود جا مواجه شدند که این موضوع با افزایش آگاهی زیست محیطی کشورها همراه شد. در این زمان کشور آلمان قانونی وضع کرد که بر اساس آن کارخانه های خودروسازی بایستی خودروهای تولیدی فرسوده‌شان را دوباره برگردانند.[۱]
وضع قوانین، کمبود محل‌های دفن زباله و معضلات زیست‌محیطی، به صنعت خودروسازی اروپا و سپس ایالات متحده فشارهایی وارد آورد و آنها ناگریز به مطالعه روش‌هایی برای افزایش بازیافت قطعات و چرخه مجدد مواد از خودروهای فرسوده پرداختند.
تعیین عمر مفید ۱۰ سال برای خودرو طبق قوانین اتحادیه اروپا
مطابق موازین و قوانین موجود در اتحادیه اروپا، عمر مفید خودرو حدود ۱۰ سال تعیین شده است. دولت‌های اروپایی برای رفع نگرانی‌های زیست محیطی، به اتخاذ سیاست‌های ملی و امضای توافقنامه‌های داوطلبانه اقدام کرده‌اند.
در اواخر سال ۱۹۹۹ میلادی، ۱۰ عضو اتحادیه شامل اتریش، بلژیک، فرانسه، آلمان، ایتالیا، هلند، پرتغال، اسپانیا، سوئد و انگلیس به وضع قوانین ویژه‌ای در خصوص خودروهای فرسوده پرداختند.
بر طبق برآورده های آماری، حدود ۹۶ درصد از کل خودروهای فرسوده در حال تردد در خاک آن اتحادیه، در این ۱۰ کشور قرار دارند. در پی امضای این توافقنامه، در تاریخ ۱۸ سپتامبر سال ۲۰۰۰ نیز قوانین قبلی مورد تجدید نظر و ساماندهی دوباره قرار گرفت.
هدف نهایی این طرح، جلوگیری از انباشت خودروهای فرسوده در گورستان‌های خودرو بود. بر این اساس تنها ۵ درصد از کل خودروهای فرسوده اتحادیه می‌تواند به گورستان‌های بزرگ حمل شود و ۹۵ درصد دیگر باید مورد بازیافت قرار گیرد.
مهمترین مفاد توافقنامه اتحادیه اروپا
مهمترین مفاد این توافقنامه که به امضای کشورهای عضو رسیده است، عبارتند از:
- کشورهای عضو باید تمهیدات لازم را برای استفاده مجدد از قطعات خودروهای فرسوده بیاندیشند.
- با فرارسیدن سال ۲۰۱۷ باید حداقل ۹۵ درصد از کل وزن خودروهای موجود در اتحادیه اروپا قابل بازیافت باشد.
- در صورت عدم امکان بازیافت می‌توان از قطعات فرسوده در سایر خودروها استفاده کرد؛ به شرطی که آلودگی صوتی و زیست محیطی ایجاد نکنند.
همچنین اتحادیه اروپا مقرر کرد خودروهایی که تولید می‌شوند بایستی ویژگی های زیر را داشته باشند:
- مصرف پایین انرژی
- سهولت جداسازی قطعات
- قابلیت بازیافت
- حداقل استفاده از فلزات سمی
مراکز اسقاط در برخی کشورها مجاز به فروش قطعات خودروهای قابل استفاده‌اند
قانونگذاران اتحادیه اروپا تصریح کرده‌اند که عوامل و مراکز اسقاط یا بازیافت خودروهای فرسوده، باید دارای مجوزهای ویژه‌ای باشند. به همین دلیل تعداد شرکت‌ها و یا مراکز دارای مجوز بازیافت خودرو در هر یک از کشورهای فرانسه، آلمان، ایتالیا و انگلیس به بیش از یک هزار مرکز رسیده است.
این مراکز همچنین مجاز به فروش موتور، جعبه دنده، سامانه انتقال نیرو و قطعات بدنه قابل استفاده‌اند. جداسازی موارد آلاینده نیز یکی از وظایف اصلی مراکز اسقاط خودروهای فرسوده است.
طبق قوانین اتحادیه اروپا خودروسازان ملزم به اسقاط خودروی فرسوده شدند
همچنین بر اساس قوانین اتحادیه اروپا خودروسازان موظفند محصولات فرسوده شده خود را بازیافت کنند. به عبارت دیگر بازیافت یکی از مراحل تولید خودرو است که باید توسط تولیدکنندگان انجام شود.
پینوشت:
[۱] حمیدرضا دمنار صیدی، چرخه مجدد خودرو و طراحی برای تفکیک (LDFD) مجله اندیشه گستر سایپا، شماره ۴۷.
منبع: گزارش ۸۰۳۸ مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
