سید فرشاد فاطمی، استاديار اقتصاد دانشكده مديريت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شريف در گفتگو با مسیر اقتصاد در خصوص مسائل حوزه آب در کشور گفت: این مسائل و مشکلات نشأت گرفته از بحران مدیریت منابع آبی یا به عبارت بهتر بحران حکمرانی آب است.
لزوم مدیریت یکپارچه آب توسط یک نهاد
فاطمی در مورد مدیریت آب گفت: پیشنهاد من تشکیل یک نظام جامع است که نگاه از بالا داشته باشد و بر مبنای پیش بینی هایی که از بارش دارد، حق برداشت هر بهره بردار از آب هر منبع در طول یک سال آینده را مشخص کند.
این استاد دانشگاه افزود: سازمانی باید وجود داشته باشد تا بتواند کلیت منابع آب را ببیند، سپس آن را به سایر بخش ها تخصیص دهد.
وی افزود: متوسط زمین در اختیار هر کشاورز در کشور حدود یک یا کمتر از ۱ هکتار است، این در حالی است که این میزان برای هر کشاورز در استرالیا به حدود ۱۰۰ هکتار می رسد، این مساله به ما گوشزد می کند که استفاده کنندگان از آب در بخش کشاورزی کشور بخش فقیر جامعه هستند.
این استاد دانشگاه با بیان این که نباید به کشاورزان لطمه ای بخورد، گفت: ما زمانی می توانیم از کشاورزان انتظار همراهی با برنامه های محیط زیستی را داشته باشیم که حداقل زندگی آنها فراهم باشد، به همین دلیل باید به عنوان مثال روش هدفمند کردن یارانه ها را در کشور تغییر بدهیم و آن را به نحوی تخصیص دهیم که بخشی از آن به بهبود محیط زیست بیانجامد.
وی در پایان این بخش از سخنان خود گفت: حل مشکل آب در کشور به طراحی ها و برنامه های پیچیده ای نیاز دارد که البته بیشتر نگرانی من این است که نظام بوروکراتیک کشور از حل مسائل پیچیده ناتوان شده است.
اهمیت آبخیزداری در افزایش منابع زیرزمینی
استاد اقتصاد دانشگاه شریف در خصوص اهمیت آبخیزداری برای حل بحران آب کشور گفت: اگر آب زیادی که ناشی از بارندگی است در سطح زمین باقی می ماند و در زمین نفوذ نمی کند، حتما در این خصوص با مشکل مواجه هستیم زیرا هر چه آب وارد سفره های زیر زمینی شود بهتر می توان منابع آبی را مدیریت کرد.
وی در خصوص دلایل عدم آبخیزداری در کشور گفت: از بین رفتن پوشش گیاهی و از بین رفتن کیفیت خاک و عدم نفوذ پذیری آن یکی از دلایل این بحران است، ضمن این که باید بگویم تغییر الگوی بارش ما نیز مزید بر علت شده است، همچنین وقتی حوضه های زیر زمینی آب پایین می روند ممکن است سفره های آبی غیر قابل نفوذ و استفاده شوند.
فاطمی گفت: بجز سبک بارش که شاید آن هم ناشی از گرم شدن زمین و مداخلات انسان ها در آن باشد، نفوذ ناپذیری خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی نشات گرفته از مداخلات مستقیم انسانها است.
وی افزود: از بین بردن پوشش گیاهی و زیاد شدن ساخت و سازها سبب کاهش نفوذ پذیری خاک شده است، به همین خاطر تنها کاری که ما می توانیم انجام دهیم این است که نگذاریم این وضعیت تشدید شود و از راه حل های مهندسی برای حل آن استفاده بکنیم.
استفاده از کشت دیم، یکی از راهکارهای احیای سفره های زیرزمینی
استاد دانشگاه شریف در پاسخ به سوالی در خصوص کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و اهمیت امنیت غذایی در کشور گفت: امنیت غذایی مهم است منتها تنها روش تامین آن، این نیست که ما آب را به صورت غیر بهینه استفاده کنیم، لذا ما باید به محیط زیست خودمان نیز توجه زیادی داشته باشیم. مثلا ممکن است بخشی از راه حل آن باشد که با تکیه بر کشت دیم برخی از محصولات، به زمین های کشاورزی در کشور استراحت بدهیم تا دوباره سفره های زیر زمینی ما پرآب شوند.
وی افزود: متاسفانه مدیران کشور به قضایا به صورت بخشی نگاه می کنند و این معضل بزرگی در کشور است، لذا باید مدیران بخش کشاورزی توجه بیشتری به محیط زیست هم داشته باشند.
فاطمی در ادامه گفت: برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای حل بحران آب هیچ انگیزه ای ندارند، همچنین برخی از مدیران دولتی از جمله مسئولین وزارت نیرو ممکن است به دلایل مختلف انگیزه ای برای حرکت به سمت استفاده بهینه تر از منابع آبی با در نظر گرفتن ملاحظات محیط زیستی نداشته باشند.
