طبق اعلام آقای یزدان سیف معاون وزیر کشاورزی و مدیر عامل شرکت بازرگانی دولتی ایران واردات برنج تا پایان آبان ماه به کشور ممنوع شد. این اقدام که به منظور حمایت از تولید داخل برنج انجام می‌شود، طبق قانون ممنوعیت واردات این محصول استراتژیک در فصل برداشت اجرایی شده است.[۱]
واردات برنج در فصول برداشت ممنوع است
واردات برنج هر ساله در فصل برداشت محصول داخلی ممنوع است. امسال نیز با شروع فصل برداشت برنج از شالیزارهای کشور از اوایل شهریورماه تا پایان آبان‌ماه واردات برنج به منظور حمایت از تولید و تولیدکنندگان داخلی ممنوع است.
البته لازم به ذکر است که هر ساله این ممنوعیت از ابتدای مردادماه آغاز می شد اما در سال جاری، گمرک ایران در ابلاغیه ای اعلام کرد که مهلت واردات برنج در فصل ممنوعیت واردات سال جاری به جای پایان تیرماه، انتهای مردادماه خواهد بود.
طبق اعلام وزارت کشاورزی کسانی که پیش از این برای واردات ثبت سفارش کرده اند اما نتوانسته اند پیش از اعمال ممنوعیت واردات، کالای خود را از گمرک وارد نمایند، می توانند تا بعد از آبان ماه صبر نموده و سپس محموله‌های خود را وارد کشور نمایند.
نیاز کشور به برنج وارداتی چه میزان است؟
طبق اعلام مسئولین وزارت کشاورزی و همچنین برخی نمایندگان عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، نیاز سالانه کشور به مصرف برنج در حدود ۳ میلیون تن ارزیابی می شود. در این میان میزان تولید داخلی این محصول نیز در حدود ۲.۳ میلیون تن برآورد شده است. بنابراین در شرایط کنونی نیاز سالانه کشور به واردات برنج در حدود ۷۰۰ هزار تن ارزیابی می شود.
با اینحال آمار واردات برنج نشان از آن دارد که در طول سال های اخیر همواره میزان واردات برنج از ۷۰۰ هزار تن بیشتر بوده به طوریکه همواره برنج در بین ۵ محصول عمده وارداتی کشور بوده است. بعضی دلیل این میزان واردات را تفاوت در تقاضای برنج داخلی با برنج خارجی می دانند.
میزان واردات برنج در سال های اخیر
میزان واردات برنج در سال های اخیر در جدول زیر نشان داده شده است:
طبق جدول فوق میزان واردات برنج ایران در طول ده سال اخیر همواره بیش از یک میلیون تن بوده و تنها در دو سال اخیر به کمتر از یک میلیون تن رسیده است. کاهش واردات برنج در طول دو سال اخیر یکی از دستاوردهای اصلی تمرکز وظایف و اختیارات بازرگانی حوزه کشاورزی طبق قانون انتزاع در وزارت کشاورزی بوده است.
البته طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی در ۴ ماهه ابتدایی سال جاری میزان واردات برنج بالغ بر ۶۴۴ هزار تن و به مبلغ بیش از ۶۰۲ میلیون دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۵، از نظر وزنی ۱۵ درصد و از نظر قیمتی ۲۷ درصد رشد نموده است.
بیشترین میزان واردات برنج ایران در سال ۱۳۹۲ انجام گرفته که طی آن بیش از ۱.۹ میلیون تن برنج به قیمت ۲.۳ میلیارد دلار وارد کشور شده است.
ممنوعیت هوشمندانه واردات لازمه حمایت از تولید داخلی
اعمال قانون ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت می تواند اقدام مناسبی در راستای حمایت از تولیدات داخلی و حرکت به سمت خودکفایی در تولید برنج باشد. اما ممنوعیت واردات تنها در فصل برداشت نمی تواند به تنهایی برای حمایت از کشاورزان داخلی مفید واقع شود.
در چنین شرایطی دلالان برنج وارداتی برای اینکه بتوانند در ماه‌های ممنوعیت واردات نیز سود خود را داشته باشند، در خرداد ماه و تیر ماه اقدام به واردات حجم گسترده ای از برنج می نمایند و عملا قانون ممنوعیت واردات در ماه های برداشت را دور می زنند.
از طرفی واردات برنج را نمی توان به طور کامل ممنوع کرد چرا که تقاضای بازار برنج وارداتی تا حدودی با برنج ایرانی تولید داخل متفاوت است و از لحاظ قیمتی نیز قابل مقایسه نیست.
لذا ضروری است ممنوعیت واردات برنج به صورت هوشمندانه جهت مدیریت بازار این محصول اعمال شود.
لزوم اعمال محدودیت وزنی برای واردات ماهانه متناسب با نیاز داخلی
ضروری است سیاست‌های وزارت کشاورزی به‌گونه‌ای اصلاح شود که امکان دور زدن قانون ممنوعیت واردات برنج وجود نداشته باشد. برای این منظور بایستی علاوه بر ممنوعیت واردات در فصول برداشت که در حال حاضر نیز اجرا می‌شود، برای میزان واردات ماه‌های دیگر نیز سقف وارداتی متناسب با نیاز کشور تعیین شود.
به طور مثال چنانچه نیاز وارداتی برنج ۷۰۰ هزار تن در سال ارزیابی می شود، می توان برای ماه هایی که ممنوعیت واردات اعمال نمی شود، سقف وارداتی ۱۰۰ هزار تنی در نظر گرفت و به این ترتیب از واردات بیش از نیاز مصرفی در ۵ ماه ابتدایی سال جلوگیری کرد.
مبارزه جدی و قاطعانه با قاچاق برنج از طریق نظارت بر برندهای برنج وارداتی
مهم ترین و با اولویت ترین اقدام در راستای حمایت از تولیدات داخلی، مبارزه جدی و قاطعانه با قاچاق است. محصولات قاچاق علاوه بر اینکه تعرفه واردات را نمی پردازند، عمدتا از نظر بهداشتی و سلامت با مشکل مواجه هستند و ورود این محصولات به بازار نه تنها موجب متضرر شدن تولیدکنندگان داخلی می شود، بلکه مصرف آن برای مردم نیز مضراتی به همراه خواهد داشت.
برای مبارزه هدفمند با قاچاق برنج می توان از تشدید نظارت بر عملکرد برندهای برنج وارداتی شروع کرد. درحال حاضر عمده برنج وارداتی از طریق چند برند مشخص و معتبر انجام می شود. در چنین شرایطی می توان با نظارت بیشتر بر عملکرد این برندهای وارداتی بخش قابل توجهی از قاچاق برنج را رصد و با آن مقابله کرد.
پینوشت:
[۱] http://www.mehrnews.com/news/4079547/
