به گزارش مسیر اقتصاد، تفاهم برای ساخت خط راه‌آهن شلمچه به بصره برای متصل کردن شبکه ریلی دو کشور ایران و عراق در توافقی بین آخوندی وزیر راه ایران و باقر جبرالزبیدی وزیر سابق حمل‌ونقل عراق در ۱۰ دی ماه سال ۹۳ منعقد شد.
در این تفاهم‌نامه دو کشور متعهد شده بودند که بخش ریلی مسیر توسط کشور عراق و ساخت پل ۷۰۰ متری بر روی اروندرود که برای اتصال شبکه ریلی دو کشور نیاز است توسط ایران ساخته شود. با تکمیل این شبکه ریلی راه‌آهن کشورمان می‌تواند از طریق خرمشهر به عراق و از آنجا به کشورهای شرق مدیترانه متصل شود.
خط ریلی شلمچه به بصره طول ۳۲ کیلومتری دارد و هزینه ساخت آن بنابر گفته های وزیر راه و شهرسازی ۵۰ میلیون دلار برآورد شده است؛ در حال حاضر مسیر ریلی ۱۲ کیلومتری مربوط به خاک ایران به پایان رسیده و آماده بهره‌برداری است اما زیرساخت‌های ریلی مربوط به کشور عراق از مرز شلمچه تا بصره به دلیل اینکه عراق در جنگ با گروه‌های تروریستی بوده و با مشکلات مالی روبرو است، هنوز ساخته نشده است.
در فروردین ۹۴ عراق متعهد شده بود در طول ۲۰ ماه خط ریلی شلمچه بصره را راه‌اندازی کند تا در اربعین ۹۵ زائرین ایرانی بتوانند برای سفر به کربلا از قطار استفاده نمایند. با این حال این اتفاق نیفتاد و زائرینی که از قطار برای سفر اربعین استفاده نمودند، بخشی از مسیر را با اتوبوس طی کردند.
در ادامه به مزایای تکمیل این خط ریلی به صورت کوتاه اشاره شده است:
ترانزیت کالا
با توجه به اینکه عراق یکی از شرکای بزرگ تجاری ایران است و طبق گفته مسئولان محلی و مسئول دفتر تجاری عراق در سازمان توسعه تجارت روزانه حدود ۵۰۰ کامیون حجم زیادی از سیمان، مصالح ساختمانی و محصولات متنوع غذایی را از مرز شلمچه به عراق می‌برند، انتظار میرود تا با راه‌اندازی راه آهن شلمچه- بصره در بخش قابل توجهی از این صادرات از شبکه ریلی استفاده شود و بدین وسیله ارسال کالا بین دو کشور تسهیل شود.
ترانزیت مسافر و آسودگی سفر برای زائرین
در مورد جابجایی مسافر نیز طبق آمار ارائه شده، همه‌روزه حدود ۲۰ هزار مسافر از مرز شلمچه به کشور عراق می‌روند؛ این در حالی است که در روزهای شلوغ میزان مسافر به بیش از ۵۰ هزار نفر نیز می‌رسد.
در حال حاضر درصد بیشتری از این افراد از اتوبوس به عنوان وسیله نقلیه استفاده می‌کنند؛ حال در صورتی که خط ریلی ایران و عراق تکمیل شود با توجه به امنیت و راحتی استفاده از قطار نسبت به اتوبوس، درصد زیادی از مسافران استفاده از قطار را به عنوان وسیله حمل‌ونقل به اتوبوس ترجیح خواهند داد. این مورد در سفر زائرین به شهرهای زیارتی بویژه کربلا مشهود است.
ایجاد شغل و دسترسی به بازارهای جدید با تکمیل راه‌آهن شلمچه-بصره
با تکمیل راه‌آهن شلمچه به بصره، کشورمان می‌تواند به کشورهای شرق مدیترانه متصل شود و این اتصال باعث ایجاد تحولی بزرگی در زمینه ترانزیت و تبادل کالا و مسافر خواهد شد. در این صورت ایران می‌تواند به جای استفاده از کشتی برای ترانزیت کالا از قطار که هزینه و زمان به مراتب کم‌تری داشته استفاده کند و به بازارهای جدیدی دسترسی پیدا نماید.
علاوه بر این راه‌آهن شلمچه به بصره می‌تواند باعث رونق گرفتن فعالیت‌های تجاری بندر خرمشهر و اشتغال مؤثر مردم منطقه شود.
آخرین اقدامات انجام‌شده
در سفر ماه گذشته فنجان الحمامی وزیر حمل‌ونقل عراق به ایران مشکلات راه‌آهن شلمچه–بصره مورد بررسی قرار گرفت و طرف عراقی نبود تأمین مالی مناسب از سوی کشور عراق را مانع عملیاتی شدن راه آهن شلمچه- بصره عنوان کرد.
وی در این زمینه گفت: کشور عراق حاضر است ساخت خط ریلی ۳۲ کیلومتری در بخش عراق را به ایران بسپارد تا با استفاده از فاینانس ایرانی هزینه ساخت ریل تأمین شود و در مقابل هزینه‌های طرف ایرانی از طریق درآمدهای مربوط به خط ریلی شلمچه به بصره که درآمدهای مربوط به گمرک و عوارض قطارهای عبوری است پرداخت شود.
وزیر راه و رئیس بنیاد مستضعفان نیز ضمن استقبال از پیشنهاد طرف عراقی، اعلام نمودند که بنیاد مستضعفان حاضر است در صورت قبول شرایط ایران و تامین وثایق مورد نیاز از سوی دولت عراق، اقدام به ساخت خط ریلی شلمچه-بصره کند.
در این زمینه روز گذشته بیرانوند معاون برنامه ریزی و اقتصاد حمل و نقل راه آهن گفت: تامین مالی برای پروژه فوق در کشور انجام شده و در حال مذاکره با عراق هستیم به طوریکه در سفر نخست وزیر عراق به ایران قرار شد شرکت های ایران مذاکرات خود را با راه آهن عراق شروع کنند.
سخن پایانی
با توجه به اینکه ایران اعلام آمادگی کرده است تا ساخت راه آهن شلمچه–بصره را تامین مالی کند، انتظار میرود با همکاری کشور عراق این راه آهن در آینده ای نزدیک ساخته و آماده بهره برداری شود تا مردم بتوانند برای مسافرت به عراق و شهرهای زیارتی از جمله کربلا از مسیر ریلی و قطار برای مسافرت خود استفاده کنند.
همچنین این پیشنهاد وجود دارد که در طرح هایی مشابه این پروژه که دولت بدلیل مشکلات مالی امکان تامین مالی آن ها را در مدت زمان کوتاه ندارد، برای جلوگیری از تعویق اجرای پروژه ها از ظرفیت های بخش خصوصی و مردم برای سرمایه گذاری استفاده نمود. به این طریق علاوه بر انجام سریعتر پروژه ها، حضور مردم در اقتصاد نیز گسترش می یابد.
گفتنی است که کشورهای مختلف از این روش برای تامین مالی پروژه های کلان با استفاده از سرمایه های مردمی استفاده می نمایند که باعث می شود بار مالی از دوش دولت خارج شود و پروژه ها سریعتر تکمیل و به بهره برداری برسد.
