فروردین ماه سال جاری وزارت جهاد کشاورزی در نامه‌ای به دولت [۱]، ضمن ارائه گزارشی از روند تأمین کالاهای اساسی، به تشریح تأثیرات مثبت رویه تهاتر نفت با نهاده و کالاهای اساسی پرداخت. مطابق با گزارش وزارت جهاد کشاورزی، تهاتر نفت با کالاهای اساسی مزایای متعددی همچون صرفه جویی ۱۵ درصدی ارزی، کاهش قیمت ریالی کالاهای تأمین شده از این طریق، کاهش زمان تأمین کالاهای اساسی، پیشگیری از کمبود و معطلی کالاها در بنادر و شکست انحصار واردکنندگان بزرگ و انحصاری را دارا بوده است.
در این راستا داریوش باباوند کارشناس اقتصادی در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: در تهاتر نفت با کالاهای اساسی، به‌ویژه نهاده‌های دامی و طیور (ذرت، کنجاله سویا، جو و گندم)، اختلاف قیمتی قابل‌توجهی نسبت به فرآیند عادی واردات مشاهده می‌شود.
صرفه جویی ۱۵ درصدی و کاهش قیمت ریالی نهاده
وی با اشاره به اینکه پیگیری تهاتر نهاده با نفت و کاهش هزینه حدود ۱۵ درصدی در تخصیص ارز ترجیحی موجب «کاهش قیمت ریالی نهاده» شده است، افزود: کاهش و شاید حذف تخفیف نفتی به دلیل اطمینان از پایداری عرضه نفت برای طرف خریدار نفت ایران جذاب بوده و در افزایش درآمد ارزی ایران بسیار موثر است.
این کارشناس اقتصادی بیان داشت: طی فرآیند تخصیص و تسویه ارز، شاهد تحمیل هزینه دموراژ به دلیل تأخیر در ترخیص کالا در گمرک و بنادر بودیم. این امر نشان‌دهنده ضعف مدیریت در گذشته و افزایش قیمت نهایی تخصیص ارز بود. با وجود تحمیل این هزینه‌های ارزی اضافی، صورت‌حساب کامل هزینه ترخیص شامل هزینه‌های مربوط به جا و مکان، لوازم تحریر و دفترخانه واردکننده و همچنین سود ۱۵ درصدی ریالی بر کل ارز تخصیصی و هزینه‌ها اعمال می‌شود که این امر جای تأمل دارد.
حذف انحصار واردکنندگان بزرگ برای اولین بار
باباوند اضافه کرد: در پی اجرای طرح تهاتر با واردات کالاهای اساسی، شاهد واکنش‌های متفاوتی از سوی ذینفعان مختلف، به ویژه واردکنندگان، بوده‌ایم. چرا که این کار انحصار واردکنندگان بزرگ را برای اولین بار از بین برد.
وی افزود: اگر واردکنندگان بخواهند بازار بزرگتری داشته باشند باید از این اتفاق استقبال کنند. با این حال، مشخص نیست که چه کسانی از کنار گذاشتن درآمدهای غیرمنطقی و سوءاستفاده‌ها سود می‌برند. این افراد می‌توانند شامل برخی از تصمیم‌گیران باشند که منافع خود را در خطر می‌بینند، یا واردکنندگانی که از سوء استفاده از موقعیت خود سود می‌برند.
باباوند گفت: با اتکا به شفافیت در زمینه تهاتر، انتظار می‌رود که قیمت کالای اساسی به سطحی مطلوب و عاری از فساد نزدیک شود.
ارتقاء کیفیت و کاهش قیمت در تهاتر نفت و کالای اساسی
وی با بیان اینکه با تنوع مبادی تامین و رقابت عرضه کنندگان برای دست یافتن به بازار ایران از طریق تهاتر، شاهد ارتقاء کیفیت و کاهش قیمت هستیم، افزود: اینکه تخصیص ارز در فرآیندی کوتاه‌تر انجام می شود و تمرکز واردکننده بر زمان‌بندی جابه‌جایی و ترخیص کالاست، امری مفید و ضروری است. تأمین نهاده به‌هنگام، با وجود افزایش تولید مرغ از ۱۱۰ میلیون جوجه در سال به حدود ۱۵۰ میلیون قطعه در ماه، از اهمیت بالایی برای مرغداران کشور برخوردار است. این امر، امنیت تأمین نهاده را برای مرغداران تضمین کرده و از نوسانات قیمتی در بازار جلوگیری می‌کند.
این کارشناس اقتصادی گفت: زمان تخصیص و تأمین ارز برای واردکننده و تلاطم بازار ارز کشور، از نقاط تاریک مشکلات ارزی ما محسوب می‌شود. این امر در زمان فروش ارز صادرکنندگان نیز با اعمال فشارهای سیاسی، از جمله امتناع عرضه تا اعمال نفوذ و افزایش پلکانی قیمت ارز رخ داده است. صادرکنندگان با تبعیت از بازار ارز غیررسمی، از این موضوع به عنوان اهرمی در سال‌های پس از ۱۳۹۶ و شاید قبل‌تر نیز استفاده کرده‌اند.
فرصت تهاتر نفت صادراتی با نهاده زمین، آب و بذر مورد نیاز برای کشت فراسرزمینی
باباوند اظهار داشت: شفافیت در ارائه قیمت نفت و قیمت خرید کالاهای اساسی امری ضروری است و نباید از دیدگان مردم پنهان شود. این عدم شفافیت می‌تواند القاکننده تغییر در استراتژی تحریم باشد، که امری نادرست است. شفافیت در این زمینه، احتمال فساد را نیز به حداقل می‌رساند.
وی بیان کرد: کشور چین با وجود انعقاد قراردادهای متعدد برای در اختیار گرفتن زمین‌های کشاورزی وسیع در سایر کشورها، هنوز نتوانسته است از ظرفیت کامل آنها بهره‌برداری کند. در مقابل، روسیه دارای زمین‌های کشاورزی قابل توجهی است که پتانسیل بالایی برای کشت فراسرزمینی دارند. در این راستا، پیشنهاد می‌شود که ایران از طریق تهاتر نفت صادراتی، کامودیتی‌ها و محصولات پتروشیمی خود با زمین، آب و بذر مورد نیاز برای کشت فراسرزمینی در روسیه، گامی دیگر در جهت تأمین امنیت غذایی جهانی و تبدیل شدن به هاب غذایی و غلات بردارد.
این کارشناس اقتصادی افزود: با توجه به تحولات اقتصادی و سیاسی اخیر، اتخاذ رویکردهای نوین در حوزه تجارت و تبادلات ارزی حائز اهمیت است. در این راستا، پیشنهاد می‌شود دولت محترم و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نسبت به پیگیری و تسریع زیرساخت استفاده از ارز در حال شکل‌گیری بریکس در داخل کشور اقدام نمایند.
تقویت و نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای
باباوند اضافه کرد: استقرار و تکمیل نظام حمل و نقل ریلی و شبکه هوشمند مستقل برای جابجایی و انتقال نهاده‌ها و کالاهای اساسی در سراسر کشور و عرضه کنترل‌شده آن در طول زنجیره تامین، امروزه به مراتب ساده‌تر از سال‌های گذشته است.
وی خاطرنشان کرد: تقویت و نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای کامیون‌ها، به‌ویژه با به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند و یکپارچه، می‌تواند بستر و توان تولید ما را در زمینه دام و طیور، بسته‌بندی غذا و غلات نیمه‌آماده به‌طور قابل‌توجهی ارتقا دهد. این امر به‌نوبه خود، راه را برای صادرات‌محور کردن تولیدات پایه غذایی و نیل به استقلال ارزی هموار خواهد کرد. اتخاذ این رویکرد به‌صورت تدریجی، به‌طور هدفمند موجب صرفه‌جویی ارزی خواهد شد که خود، توان مضاعفی برای افزایش تولید فراهم می‌کند.
پی‌نوشت:
[۱] خبرگزاری مهر، شناسه خبر: ۶۰۷۶۰۷۶
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
