به گزارش مسیر اقتصاد اواسط اردیبهشت فصل گلابگیری در قمصر و کاشان آغاز می شود. به همین مناسبت در این گزارش به بررسی وضعیت تولید گل محمدی و جایگاه ایران در دنیا پرداخته شده است.
ایران سه چهارم سطح زیر کشت گل محمدی را دارا می باشد
سطح زیر کشت گل محمدی در دنیا در حدود ۲۰ هزار هکتار است که ایران با ۱۵ هزار هکتار زمین زیر کشت سهم قابل ملاحظه ای از تولید گل محمدی را به خود اختصاص داده است. پس از ایران کشور بلغارستان با ۲۵۰۰ هکتار زمین زیر کشت در جایگاه دوم قرار گرفته است.
به جز این دو کشور که اکثر تولید گل محمدی را به خود اختصاص داده اند، کشورهایی مانند ترکیه، سوریه، افغانستان و چند کشور اروپایی مشغول تولید گل‌محمدی هستند.
در ایران استان‌های اصفهان، کرمان، کرمانشاه، فارس و آذربایجان شرقی تولیدکنندگان اصلی گل محمدی هستند و استان فارس بیشترین سطح زیر کشت این گیاه را با مساحت ۷ هزار هکتار در اختیار دارد.
مزایای تولید گل محمدی
به گفته کارشناسان و مدیرکل دفتر گلخانه، گیاهان دارویی و قارچ، گل محمدی گیاهی مقاوم است که در ارتفاعات بین ۲ تا ۳ هزار متری از سطح دریا بهترین رشد را دارد و در زمین های شیب دار از عملکرد مناسبی برخوردار است.
از دیگر مزایای این گل می توان به مقاومت در مقابل کم آبی اشاره نمود به طوری که قابلیت کشت به صورت دیم و با یک بار آبیاری تکمیلی را دارد و با توجه به بحران کم آبی در برخی نقاط ایران می تواند جایگزین مناسبی برای محصولات آب بر به حساب بیاید.
درآمد بلغارستان بیشتر از ایران است
به گفته دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی، ایران با وجود اینکه مقام اول تولید گل محمدی در جهان را دارا می باشد تنها ۵۰ میلیون دلار از این محل درآمد دارد؛ این در حالی است که بلغارستان با یک ششم زمین زیر کشت ایران درآمدی ۴ میلیارد دلاری از این صنعت دارد.
دلیل اصلی این تفاوت در درآمد به نحوه فرآوری گل محمدی در ایران ارتباط دارد. گل محمدی در ایران به صورت گلبرگ خشک، غنچه خشک، گلاب و میزان محدودی به شکل اسانس فرآوری می شود و به فروش می رسد. در سال ۹۴ تولید گلاب در ایران در حدود ۱۰ میلیون تن و تولید اسانس تنها ۴ تن بوده است.
جالب است که بدانید قیمت جهانی هر لیتر اسانس گل‌محمدی بین ۴ تا ۱۰ هزار دلار است و هر لیتر گلاب تنها بین ۲ تا ۲.۵ دلار است و بلغارستان تمرکز خود را بر روی تولید اسانس قرار داده و توانسته ۵۰ درصد بازار اسانس دنیا را در اختیار بگیرد.
مدیرکل دفتر گلخانه، گیاهان دارویی و قارچ، دلیل اصلی تولید کم اسانس در ایران را فرهنگ سنتی ای می داند که بیشتر روی تولید و صادرات گلاب متمرکز شده است. وی همچنین معتقد است که در ایران برای تهیه ماشین‌آلات موردنیاز برای تولید اسانس کار زیادی انجام نشده است. البته او به این نکته نیز اشاره نمود که وزارت جهاد کشاورزی در سال های گذشته تمرکز بیشتری بر تهیه و تولید دستگاه های اسانس گیری قرار داده است تا ارزش افزوده تولیدات ایران را افزایش دهد.
عملکرد در واحد سطح پایین یکی دیگر از عواملی است که موجب شده درآمد ایران از گل محمدی بالا نباشد؛ به طوری که در ایران تولید گل محمدی در هر هکتار ۲ تن و در بلغارستان این میزان ۱۰ تن در هکتار است.
اقدامات امیدوار کننده
با توجه به مزایایی که برای گل محمدی عنوان شد و با توجه به کم آبی کشور، در سال های گذشته اقدامات امیدوارکننده ای در جهاد کشاورزی و برخی استان های غربی مانند کهکیلویه و بویر احمد در این زمینه انجام گرفته است.
یکی از این اقدامات، احداث ۱۲ هکتار گلستان گل محمدی در مناطق کاکان، دهنوی بویراحمد و شهرستان لنده کهگیلویه و بویر احمد است که به صورت ۱۰۰ درصد دیم کشت شده و نتیجه بخش بوده است.
یکی دیگر از اقدامات مثبت، کشت بافت گل محمدی است که چند سالی است در حال اجراست و بازدهی بالاتری نسبت به سایر انواع کشت دارد و می تواند در سال های آتی عملکرد در واحد سطح کشور را ارتقا دهد.
امید است در کنار این اقدامات مثبت، تلاش های بیشتری در جهت فرآوری صنعتی گل محمدی و تولید اسانس و صادرات آن صورت گیرد و ایران بتواند به جایگاه واقعی خود در این صنعت دست یابد.
