مسیر اقتصاد/ آمریکا سابقه‌ای طولانی در وضع تحریم اقتصادی علیه ایران دارد و در طول ۴۰ سال اخیر بارها تحریم‌های متعددی را به بهانه‌های مختلف علیه ایران وضع کرده است. اما از اوایل دهه ۱۳۹۰ و به دلیل گسترده شدن ابعاد تحریمها و همراهی دیگر کشورها با قوانین تحریمی آمریکا، این تحریمها اثرگذاری بیشتری بر اقتصاد ایران داشته است.
به طور خاص ناتوانی در فروش نفت و دریافت منابع حاصل از آن، قطع دسترسی بانک‌های ایرانی به نظام پرداخت دلاری جهانی و عدم تمایل شرکت‌های خارجی به همکاری با شرکت‌های ایرانی، از جمله مهمترین اثرات مستقیم تحریمها علیه ایران بوده و در کنار کاستی‌های داخلی، در وقوع رکود اقتصادی، کمبود منابع ارزی و جهش‌های ارزی نقش داشته است.
امکان رفع تحریمها وجود دارد؟
بنابراین به طور طبیعی دولت‌ها در ایران باید برای برداشته شدن تحریمها تلاش کنند و دستگاه دیپلماسی نیز در این زمینه وظیفه اصلی را به عهده دارد. اما تجربه دو دولت یازدهم و دوازدهم نشان داد صرف مذاکره با آمریکا و غرب، نه تنها به رفع تحریمها منجر نمیشود، بلکه با شرطی کردن اقتصاد داخلی به اخبار خارجی، تاب آوری اقتصاد را نیز پایین می‌آورد که اثرات نامطلوب آن در معیشت مردم نمایان است.
به طور خاص میتوان موضع ایران در رفع تحریم‌های آمریکا و اروپا را با موضع روسیه مقایسه کرد. روسیه نیز از سال ۲۰۱۴ و بعد از الحاق کریمه به خاک خود با تحریم‌های آمریکا و اروپا مواجه شد و این تحریمها در سال جاری میلادی و بعد از جنگ اوکراین به شدت افزایش یافته است. اما این کشور هیچگاه رویکرد «مذاکره برای رفع تحریم» را در دستورکار قرار نداد و به جای آن تلاش کرد از طریق ایجاد سازوکارهای جایگزین، اثرات تحریم را بر اقتصاد خود کاهش دهد.
رفع تحریمها وظیفه دستگاه دیپلماسی نیست
در مورد ایران نیز این تجربه اثبات شده است که صرف «مذاکره برای رفع تحریم» چنانچه بدون سیاست‌های دیگر و به طور خاص تغییر در عرصه «میدان» رخ دهد، به نتیجه مطلوبی ختم نمیشود. در واقع در شرایطی که آمریکا تحریم‌های متعددی علیه ایران وضع کرده و خواهان امتیازات گسترده در عرصه‌های هسته‌ای، منطقه‌ای و موشکی برای رفع آن‌هاست، نمی‌توان انتظار داشت دستگاه دیپلماسی به تنهایی این تحریمها را رفع کند.
مسیر رفع تحریمها از ایجاد تغییر جدی در عرصه میدان، از طریق توسعه روابط با کشورهای همسو، ایجاد سازوکارهای مالی جایگزین و توسعه برنامه‌های هسته‌ای می‌گذرد و دستگاه دیپلماسی نیز وظیفه دارد برای تحقق این مسیر زمینه را فراهم کند.
در طول تاریخ مذاکره از موضع ضعف برای هیچ کشوری نتیجه مطلوبی درپی نداشته است. اتفاقا رویکرد مذاکره برای رفع تحریم که عموما از موضع ضعف در دستورکار قرار می‌گیرد، این پیام را به طرف مقابل می‌رساند که تحریم‌های وضع شده به هدف رسیده است و می‌تواند بیش از گذشته از این ابزار برای گرفتن امتیازات مختلف استفاده کند.
انتهای پیام/ دولت و حکمرانی
