مسیر اقتصاد/ گاز مایع یا همان LPG[۱] یکی از محصولات راهبردی و گران قیمت صنعت نفت و گاز ایران محسوب میشود که از مخلوط گاز پروپان و بوتان تشکیل شده است. گاز مایع فرآورده‌ای است که از پالایشگاه‌های نفت و گاز و فرآیندهای پتروشیمی تولید میشود.
نمودار زیر میزان تولید گاز مایع ایران در پالایشگاه‌های نفت، گاز و پتروشیمی‌ها را بر حسب میلیون تن در سال نشان می‌دهد.
مطابق نمودار بالا در حال حاضر میزان تولید گاز مایع کشور در پالایشگاه‌های نفت و گاز و پتروشیمی‌ها مطابق گزارش وزارت نفت در مجموع ۹.۶ میلیون تن در سال است که سهم پالایشگاه‌های نفت در حدود ۲.۱ میلیون تن[۲]، سهم پالایشگاه‌های گاز در حدود ۴.۲ میلیون تن[۳] و سهم پتروشیمی‌ها ۳.۳ میلیون تن[۴] است.
تولید نیمی از گاز مایع ایران از طریق پالایشگاه‌های نفت و فرآیندهای پتروشیمی
نمودار زیر میزان گاز مایع تولیدی پالایشگاه‌های نفت بر اساس آمار شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در سال ۹۷ بر حسب میلیون تن در سال را نشان می‌دهد [۵]. در پالایشگاه‌های نفت پس از تقطیر نفت خام برش‌های مختلفی حاصل میشود که گاز مایع برش سبک برج تقطیر است.
نمودار زیر میزان تولید گاز مایع در واحدهای پتروشیمی بر حسب میلیون تن در سال ۹۸ را نشان می‌دهد [۶].
گاز مایع تولیدی پتروشیمی از طریق فرآورش و جداسازی گاز غنی ورودی یا به صورت محصول جانبی فرآیندها تولید می‌گردد. با توجه به نمودار بالا گاز مایع در پتروشیمی پارس از گاز غنی میدان پارس جنوبی، در پتروشیمی بندر امام خمینی (ره) از بخارات گازی استخراج شده از میدان نفتی و در پتروشیمی بوعلی و نوری گاز مایع ناچیزی از طریق محصولات جانبی فرآیندها استحصال و جداسازی میشود.
میدان گازی پارس جنوبی بزرگ ترین تولیدکننده گاز مایع ایران
عمده گاز مایع ایران از طریق میادین گازی تولید میشود و در حال حاضر میدان گازی پارس جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز مایع کشور است. گاز غنی استخراج شده از میادین گازی حاوی برش‌های مختلفی است که باید در پالایشگاه گازی جداسازی و تصفیه گردد. متان یا همان گاز طبیعی پس از جداسازی در خط لوله سراسری گاز تزریق میشود، گاز اتان با توجه به توسعه پتروشیمی‌های خوراک گازی تبدیل به اتیلن و مشتقات اتیلن می‌گردد و خوراک گاز مایع تولیدی صرف مصارف مختلفی خواهد شد.
مطابق با اعلام مسئولین وزارت نفت، میزان تولید گاز مایع در میادین گازی در حدود ۴.۲ میلیون تن است [۷]. البته باید اشاره کرد که بعضی فازهای میدان گازی پارس جنوبی فاقد واحد جداسازی پروپان و بوتان هستند و در شرایط تحریم بعضی دیگر از واحدهای پالایشی گاز به علت نبود زیرساخت صادراتی، عملا واحد جداسازی پروپان و بوتان را از مدار خارج کرده‌اند و گاز طبیعی حاوی گاز مایع را در خط لوله گاز سراسری کشور تزریق می‌کنند.
تزریق بیش از ۲۰ درصد گاز مایع تولیدی به خط لوله سراسری گاز طبیعی
گاز مایع در کشور دارای مصارف مختلفی شامل مصرف خانگی و تجاری، سوخت خودرو و خوراک پتروشیمی است. با توجه به تولید سالانه حدود ۱۰ میلیون تن گاز مایع در کشور، بیش از ۵۰ درصد از گاز مایع تولیدی به صورت خام صادر، بیش از ۲۰ درصد صرف مصارف داخلی[۸]، ۵ درصد به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها[۹] و بیش از ۲۰ درصد باقیمانده این سوخت با ارزش و گران قیمت به خط لوله سراسری گاز طبیعی تزریق میشود. این در حالیست که ارزش حرارتی و قیمت جهانی گاز مایع به مراتب بیشتر از گاز طبیعی است و به نظر توسعه زنجیره ارزش گاز مایع و تخصیص بیشتر آن به پتروشیمی‌ها، برای رفع کمبود محصول راهبردی پروپیلن در کشور بهتر و منطقی‌تر است.
پینوشت:
[۱] Liquid Petroleum Gas
[۲] آمارنامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی زا ۱۳۹۷، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران.
[۳] خبرگزاری موج، شماره خبر: ۳۳۹۱۳۹
[۴] گزارش شرکت فرآورش بندر امام خمینی (bipc.org.ir/fa/faravaresh) و صورت‌های مالی پتروشیمی‌های پارس، بوعلی و نوری در انتهای سال ۹۸
[۵] آمارنامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی زا ۱۳۹۷، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران.
[۶] گزارش شرکت فرآورش بندر امام خمینی (bipc.org.ir/fa/faravaresh) و صورت‌های مالی پتروشیمی‌های پارس، بوعلی و نوری در انتهای سال ۹۸
[۷] خبرگزاری موج، شماره خبر: ۳۳۹۱۳۹
[۸] آمارنامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی زا ۱۳۹۷، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران
[۹] بر اساس صورت‌های مالی پتروشیمی‌های حاضر در بورس (طبق آمار سایت کدال) و بانک اطلاعاتی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران
انتهای پیام/ نفت و انرژی
