در یادداشت های پیشین درباره انواع نوآوری در سازمان ها، منابع آن و نیز راهبردهای خلق نوآوری بحث شد. ماهیت پیچیده نوآوری و وجود عوامل متعدد در خلق آن باعث می شود تا سازمان ها و دولت ها نتوانند به خوبی زمینه را برای خلق نوآوری فراهم کنند و در نتیجه حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان با کندی مواجه می شود.
به گزارش مسیر اقتصاد اگرچه موانع خلق نوآوری در سازمان ها و حوزه های صنعتی مختلف می تواند متفاوت باشد، اما می توان در یک دسته بندی جامع، عوامل زیر را جزء موانع اصلی برشمرد:
۱- کمبود منابع مالی شرکت
۲- بالا بودن هزینه های نوآوری
۳- کمبود منابع بیرونی تامین مالی
۴- نبود ساختار سازمانی مناسب و حامی فعالیت نوآورانه
۵- نبود راهبردهای مشخص در شرکت
۶- نبود مدیریت پروژه تحقیق و توسعه محصول
۷- عدم توانمندی در مدیریت زنجیره تامین
۸- کمبود نیروی انسانی واجد شرایط در شرکت
۹- عدم شناخت مناسب نسبت به بازار
۱۰- عدم دسترسی آسان به همکار بیرونی مورد نیاز در فرایند نوآوری
۱۱- تسلط چند شرکت بر بازار و عدم امکان رقابت
۱۲- عدم اطمینان از وجود تقاضا در بازار برای نوآوری
۱۳- عدم انعطاف پذیری کافی مقررات و استانداردها
۱۴- عدم کارایی سیاست های بازرگانی (گمرکی، تعرفه ای و …)
۱۵- عدم دسترسی به مواد اولیه، تجهیزات، آزمایشگاه ها و سایر ملزومات و زیرساخت های مورد نیاز برای نوآوری
۱۶- کمبود شرکت های مشاوره ای، حمایتی، و ارائه دهنده خدمات پشتیبانی نوآوری مانند شرکت های ارائه دهنده خدمات تجاری سازی، خدمات حقوقی و غیره
۱۷- عدم نیاز به نوآوری جدید، به سبب وجود محصولات و نوآوری های قبلی
موانع فوق را به طور کلی می توان در چهار دسته عوامل مالی، عوامل سازمانی، عوامل مربوط به محیط کسب و کار و عدم ضرورت انجام نوآوری برای شرکت، طبقه بندی کرد.
اگرچه برخی از موانع ۱۷ گانه فوق از قبیل «کمبود منابع مالی شرکت» یا «کمبود نیروی انسانی واجد شرایط در شرکت» در بسیاری از حوزه های صنعتی مشاهده می شوند، اما تفاوت ها در حوزه های صنعتی می تواند دولت را به اتخاذ سیاست های متناسب با آن تفاوت ها سوق دهد.
برای نمونه، نیازمندی صنعت نرم افزارهای رایانه ای و فضای مجازی به منابع مالی در مقایسه با صنایع سنگین مانند فولاد، بسیار کمتر بوده و از سوی دیگر، نیاز آن ها به منابع انسانی دانشگاهی بیشتر از صنایع سنگین می باشد. نظر به اینکه حل کردن موانع فوق نیاز به مداخله دولت دارد، لذا سوالات زیر جهت پاسخگویی دولت طراحی می شوند تا چگونگی نقش آفرینی آن در برطرف کردن موانع نوآوری مشخص گردد:
۱- حوزه های صنعتی اولویت دار برای خلق نوآوری چیست؟
۲- در هر حوزه صنعتی، کدام شرکت های موفق/ ناموفق در خلق نوآوری حضور دارند؟
۳- موانع اصلی و پر تکرار برای خلق نوآوری در شرکت های مورد مطالعه چیست؟
۴- محرک های اصلی و پر تکرار برای خلق نوآوری در شرکت های مورد مطالعه چیست؟
۵- سیاست و برنامه دولت برای تقویت محرک ها و نیز غلبه بر موانع چیست؟
۶- چگونه از موثر بودن سیاست ها و برنامه ها اطمینان حاصل می شود؟
پس از تعیین پاسخ های دقیق برای شش سوال فوق، دولت می تواند از چگونگی حمایت خود از شرکت های صنعتی مطلع شده و آماده مداخله هوشمند در اقتصاد گردد.
