به گزارش مسیر اقتصاد یکی از ظرفیت های شرق کشور که می تواند باعث رشد و شکوفایی این منطقه شود، وجود معادن فراوان است. به عنوان مثال، ۲۲۰۰ معدن در استان خراسان جنوبی و ۴۹۷ معدن در استان سیستان و بلوچستان به بهره برداری رسیده است که به دلیل نبود زیرساخت مناسب حمل و نقل با ظرفیت پایین در حال بهره برداری هستند.
ذخیره قطعی معادن استان خراسان جنوبی ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تن است. خراسان جنوبی پنجمین استان معدنی کشور است و از نظر تعداد معادن در رتبه چهارم قرار دارد.
از دیگر معادن شرق کشور می توان به معدن سنگ آهن سنگان در نزدیکی شهر خواف در استان خراسان رضوی و در نزدیکی مرز افغانستان با ظرفیت ۳ میلیارد تن اشاره کرد.
فعال سازی معادن شرق کشور با تکمیل زیرساخت ریلی
عدم وجود زیرساخت های مناسب حمل و نقل در استان های شرقی کشور سبب شده است تا ظرفیت معادن این منطقه به خوبی فعال نشود. با توجه به حجیم و سنگین بودن مواد معدنی، مناسب ترین شیوه برای حمل این مواد استفاده از حمل و نقل ریلی است.
در همین راستا، تکمیل راه آهن چابهار-سرخس به عنوان زیرساخت ریلی شرق کشور ضروری است. راه آهن چابهار-سرخس علاوه بر فعال سازی ظرفیت معادن و شکوفایی اقتصادی شرق کشور با اتصال کشورهای آسیای میانه به آب های آزاد درآمدهای ترانزیتی قابل توجهی را برای کشور به ارمغان خواهد آورد.
این خط ریلی از ۲ قطعه تشکیل شده است. قطعه اول آن به طول ۵۸۰ کیلومتر چابهار را به شبکه ریلی کشور در زاهدان متصل می کند و پس از گذشت ۸ سال از آغاز عملیات اجرایی آن کمتر از ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
قطعه دوم این خط ریلی به طول ۷۶۰ کیلومتر از زاهدان تا حوالی تربت حیدریه ادامه دارد و پیشرفت فیزیکی آن از سال ۹۳ تا کنون در حد صفر بوده است.
استفاده از ظرفیت بخش غیر دولتی برای تکمیل خط چابهار-سرخس
تامین منابع مالی راه آهن چابهار-سرخس از محل بودجه دولت سبب شده است که عملیات ساخت این پروژه با سرعت کمی ادامه داشته باشد. وزارت راه و شهرسازی می تواند با استفاده از ظرفیت بخش غیر دولتی در قالب مشارکت عمومی خصوصی (PPP) مشکل تامین مالی این پروژه راهبردی را برطرف نماید.
آستان قدس رضوی یکی از نهادهای غیر دولتی است که با توجه به ماموریت های خود برای محرومیت زدایی از شرق کشور و اجرای پروژه های اقتصاد مقاومتی در این منطقه می تواند با استفاده از روش BOT (ساخت، بهره برداری و واگذاری) این پروژه را تکمیل نماید.
ارائه تضمین های مناسب برای سرمایه گذاری آستان قدس
دولت می تواند با ارائه تضمین های مناسب، زمینه سرمایه گذاری آستان قدس در خط ریلی چابهار-سرخس را فراهم نماید. به عنوان مثال، در صورتی که دولت بخشی از ریسک های اجرای پروژه را بر عهده گیرد، ریسک سرمایه گذاری آستان قدس کاهش یافته و در نتیجه، این نهاد غیر دولتی با اطمینان خاطر بیشتری در پروژه سرمایه گذاری خواهد کرد.
یکی دیگر از روش های تضمین سرمایه گذاری آستان قدس، واگذاری امتیاز بخشی از معادن غیر فعال شرق کشور به این نهاد است. با این کار علاوه بر فعال شدن ظرفیت معدنی شرق کشور، آستان قدس به عنوان متولی بهره برداری از خط ریلی می تواند علاوه بر اخذ حق دسترسی از عبور کالای داخلی و ترانزیتی، از عواید حاصل از استخراج مواد معدنی نیز بهره مند شده و ریسک سرمایه گذاری در پروژه را کاهش دهد.
