به گزارش مسیر اقتصاد به موجب توافقنامه تجارت دوجانبه میان ایران و ترکیه، صادرات ۱۴۰ محصول کشاورزی و غذایی از ایران به ترکیه و همچنین صادرات ۱۲۵ محصول صنعتی از ترکیه به ایران مشمول تخفیفات تعرفه‌ای گردید.
ظرفیت کل قرارداد تجارت دوجانبه میان ایران و ترکیه حدود ۳.۵ میلیارد دلار است که ۲.۸ میلیارد دلار آن مربوط به صادرات کالاهای ترکیه ای به ایران است.
توافق تجاری دوجانبه میان ایران و ترکیه ۳.۵ میلیارد دلار ظرفیت دارد
توافقنامه تجارت دوجانبه میان ایران و ترکیه با هدف افزایش سطح تجارت دو کشور به سرانجام رسید؛ اما بررسی آمارهای تجاری طرفین نشان می‌دهد که این توافقنامه در رسیدن به هدف مذکور موفق نبوده است و باید اصلاح شود.
توافق تجاری دوجانبه میان ایران و ترکیه نیازمند اصلاح است + آمار
محدودیت صادرات کالا برای ایران
محدودیتهای وزنی گنجانده شده در توافقنامه تجارت دوجانبه میان ایران و ترکیه برای صادرات ۱۴۰ قلم کالای ایرانی، امکان استفاده‌ی طرف ایرانی از تخفیفات تعرفه‌ای را به ۳۰ درصد کل صادرات این اقلام به ترکیه رسانده است.
در این توافقنامه برای ۷۱ قلم از ۱۴۰ قلم کالای تخفیف داده شده به ایران، محدودیت وزنی قرار داده شده است. با بررسی آمار صادرات ایران مشخص می شود که مهمترین اقلام صادراتی ایران مانند بادام، گردو، خرما و آب سیب در فهرست کالاهای محدودیت‌دار قرار دارند.
بنابراین می‌توان گفت که نقش محدودیتهای وزنی گنجانده شده در توافقنامه مذکور بیش از ۵۰ درصد یعنی نسبت تعداد است.
نمودارهای زیر وضعیت صادرات ۱۴۰ قلم کالای مشمول تخفیف به ترکیه را در سالهای ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ نشان می‌دهد که صرفا با حضور یا عدم حضور در اقلام صادراتی محاسبه شده و ارزش اقلام صادراتی در رسم این نمودارها دخالت داده نشده است:
همانطور که در نمودارهای فوق پیداست، در دو سال اخیر تنها در حدود ۴۰ قلم از ۱۴۰ قلم کالا (۳۰ درصد کل) به ترکیه صادرات شده که از این میان، ۱۰ کالا ( ۲۵ درصد از اقلام صادر شده) بیش از محدودیت های تعیین شده صادر شده‌اند و طبعا از تخفیف تعرفه‌ای بهره‌مند نشده‌اند.
ارزش کالاهای صادراتی ایران به ترکیه در چارچوب تجارت دوجانبه
حال به بررسی ارزش کالاهایی که با محدودیت صادراتی مواجه شدند، پرداخته می شود و نسبت آن به ارزش کل صادرات ۱۴۰ قلم کالا به کشور ترکیه محاسبه می گردد. در اینصورت مقدار واقعی صادرات کشور تحت تخفیفات تعرفه‌ای مشخص خواهد شد:
همانگونه که از نمودارها پیداست، در سال های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ به ترتیب ۴۴ و ۲۹ درصد از صادرات ۱۴۰ قلم کالا به ترکیه مشمول تخفیف تعرفه‌ای شده‌اند.
بنابراین مقدار واقعی صادرات ایران به ترکیه تحت پوشش تجارت دوجانبه در سالهای ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ عبارت است از ۲۹ و ۳۹ میلیون دلار که در مجموع ۶۸ میلیون دلار خواهد شد.
این آمار ضرورت اصلاح تجارت دوجانبه میان ایران و ترکیه را نشان می دهد. کشورهای مختلف از قراردادهای تجارت دوجانبه به منظور تقویت بازارهای صادراتی خود استفاده نموده و در این جهت در حال حرکت هستند.
با این حال نوع تعریف این قراردادها در اثرگذاری آنها نقش مهمی دارد و سازمان توسعه تجارت به عنوان متولی، باید به این مهم توجه نماید.
