مسیر اقتصاد/ سی و چهارمین کنفرانس بانکداری اسلامی با تاکید بر نقش اساسی مالی اسلامی در اقتصاد ایران، به ویژه برای تقویت تولید داخلی و تثبیت رشد اقتصادی در میان فشارهای خارجی، در تاریخ ۲۰ و ۲۱ شهریورماه ۱۴۰۳ در تهران برگزار شد. ایران پس از سال ۱۹۷۹، به عنوان نخستین پذیرنده بانکداری اسلامی به دنبال استفاده از این سیستم برای حمایت از اقتصاد خود است. اهمیت این موضوع به ویژه با وجود تحریم‌هایی که دسترسی به بازارهای مالی بین المللی را محدود می‌کن، دوچندان است.
اهمیت بانکداری اسلامی در رشد اقتصادی ایران
بانکداری اسلامی با قوانین شریعت که بهره (ربا) و سرمایه‌گذاری‌های سوداگرانه (غرار) را ممنوع می‌کند، هماهنگ است. البته سازوکارهای تقسیم سود را هم تشویق می‌کند. این اصول جزء لاینفک سیستم بانکی ایران است که به دنبال ترویج سرمایه‌گذاری‌های اخلاقی و مسئولیت‌پذیر اجتماعی است. در این میان، تامین مالی اسلامی برای بخش‌های داخلی تاثیرگذار بر تنوع اقتصادی و کاهش وابستگی به نفت مانند کشاورزی و تولید مهم است. این مدل از الگوهای اشتراک ریسک حمایت و احتمال سرمایه‌گذاری‌های پرخطر و سوداگرانه را کاهش می‌دهد.
بانک مرکزی ایران در این کنفرانس با تاکید بر لزوم اصلاح قوانین بانکی برای انطباق با واقعیت‌های جدید اقتصادی، اصلاحات قانونی و مدل کسب‌وکار بانکی به منظور ارتقای نقش موسسات مالی در تقویت اقتصاد را به بحث و تبادل نظر گذاشت. از نظر شاخص‌های اقتصاد کلان، ایران رشد تولید ناخالص داخلی ۴.۲ درصدی را در سه ماهه نخست سال مالی جاری را تثبیت کرد که عمدتاً ناشی از رشد بخش‌های کشاورزی و نفت و رکود در معادن و خدمات است. این روند صعودی نشان می‌دهد که با اصلاحات بانکی مؤثر و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری که ریشه در اصول مالی اسلامی دارد، بخش مالی تهران می‌تواند نقشی محوری در تثبیت و ارتقای رشد اقتصادی ایفا کند.
نقش ابزارهای مالی اسلامی در اقتصاد ایران
بانکداری اسلامی ایران و فعالیت در چارچوب قوانین شریعت، نقش مهمی در معماری مالی کشور ایفا می‌کند. پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹، ایران سیستم بانکی خود را به سیستمی تبدیل کرده است که معاملات مبتنی بر بهره را ممنوع و آن‌ها را با قراردادهای مشارکت در سود جایگزین می‌کند تا موجب ترویج عدالت و شفافیت شود. این دگرگونی به شکل‌دهی راهبرد اقتصادی کشور به‌ویژه در شرایطی که تهران به دنبال غلبه بر محدودیت‌های مالی خارجی است، کمک کرده است.
ابزارهای مالی کلیدی اسلامی مانند مشارکه (سرمایه‌گذاری مشترک)، مرابحه (تامین مالی به اضافه هزینه) و اجاره معمولاً توسط بانک‌های ایرانی استفاده می‌شود. این ابزارها به بانک‌های اسلامی اجازه می‌دهد در ترتیبات تقسیم سود و زیان با کسب‌وکارها مشارکت کنند، که این اقدامات هر دو طرف را تشویق به رفتار محتاطانه می‌کند و در نتیجه رشد اقتصادی باثباتی را نتیجه می‌دهد.
این رویکرد فعالیت‌های سفته بازی را منع و محیط سرمایه‌گذاری با ثبات‌تر را تقویت می‌کند. ممنوعیت سرمایه‌گذاری در بخش‌های حرام، مانند قمار و مشروبات الکلی، فعالیت‌های بانکی را با اهداف اجتماعی و اخلاقی گسترده‌تر همسو می‌کند.
در سطح جهانی نیز امور مالی اسلامی نه تنها در کشورهای دارای اکثریت مسلمان، بلکه در مراکز مالی مانند لندن و سوئیس نیز مورد توجه قرار گرفته که منعکس کننده جذابیت فزاینده آن به عنوان نوعی از تأمین مالی اخلاقی است. با ارزش حدودا ۱.۳ تریلیون دلاری دارایی بانکداری اسلامی در منطقه شورای همکاری خلیج فارس، ارتباطات جهانی این مدل همچنان در حال افزایش است. بانکداری اسلامی ایران نیز در تامین مالی پروژه‌های زیربنایی و حمایت از بخش‌های کلیدی از جمله کشاورزی، انرژی و شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) نقش اساسی داشته است.
چشم‌انداز استراتژیک برای ترویج بانکداری اسلامی
کنفرانس بانکداری اسلامی فرصتی را برای ایران فراهم می‌کند تا سیستم مالی خود را مدرن کرده و کارایی آن را افزایش دهد. اصلاحات این سیستم می‌تواند به تخصیص بهتر سرمایه، افزایش تولید و انعطاف‌پذیری بیشتر اقتصاد منجر شود. در این راستا، استراتژی‌های کلیدی برای ایران عبارتند از: ۱- به روز رسانی‌های نظارتی: تسهیل و بهبود مقررات بانکی برای افزایش شفافیت و کارایی، ۲- تشویق محصولات مالی جدید: ترویج توسعه محصولات مالی اسلامی مانند صکوک و تکافل برای جذب سرمایه‌گذاری ۳-ایجاد مشارکت‌های بین المللی: تقویت روابط با سایر مراکز مالی اسلامی برای به اشتراک‌گذاری دانش، جذب سرمایه و حمایت از توسعه پایدار.
تاثیر بانکداری اسلامی بر همکاری تهران و مسکو
اصلاحات مؤثر در نظام بانکداری اسلامی ایرانی، ثبات اقتصادی آن را تقویت کرده و توانایی آن را برای عبور از چالش‌های اقتصادی خارجی بهبود می‌بخشد و همچنین از رشد داخلی و همکاری بین‌المللی حمایت می‌کند. در یک تصویر بزرگتر، مشارکت اقتصادی رو به رشد تهران و مسکو، همراه با ابتکار نوپای بانکداری اسلامی روسیه، می‌تواند به عنوان یک کاتالیزور برای تقویت بیشتر روابط دوجانبه آن‌ها عمل کند.
بخش بانکداری اسلامی ایران که ریشه در میراث مذهبی و فرهنگی آن دارد، می‌تواند به عنوان پلی برای پیوند عمیق‌تر دو کشور عمل کند. پتانسیل سرمایه‌گذاری‌های مشترک، سرمایه‌گذاری‌های فرامرزی و تبادل تخصص مالی نه تنها می‌تواند همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه را تقویت کند، بلکه نفوذ و گستره آن‌ها را در منطقه وسیع‌تر اوراسیا گسترش می‌دهد.
منبع: اسپیشیال اوراسیا
انتهای پیام/ پول و بانک
